ԱԶ­ԳԱ­ՅԻՆ ԵՐԳՆ ՈՒ ՊԱ­ՐԸ ՎԵ­ՐԱ­ԴԱՐՁ­ՆԵԼ ԿԵՆ­ՑԱՂ

 Ապ­րի­լի 10-ից Ար­ցա­խի ՙՏնջ­րե՚ ազ­գագ­րա­կան եր­գի-պա­րի խում­բը` Մա­նուկ Հա­րու­թյու­նյա­նի ղե­կա­վա­րու­թյամբ, ի­րա­կա­նաց­նում է կարևոր ու հե­տաքր­քիր ծրա­գիր: Ըստ ծրագ­րի նա­խա­տես­վում է հա­մերգ­ներ կազ­մա­կեր­պել թե՜ մայ­րա­քա­ղա­քի և թե՜ շր­ջան­նե­րի այն հան­րակր­թա­կան դպ­րոց­նե­րի ա­շա­կերտ­նե­րի հա­մար, որ­տեղ դա­սա­վանդ­վում է ազ­գա­յին երգ ու պար ա­ռար­կան: Խում­բը հասց­րել է հա­մերգ­ներ տալ մի քա­նի գյու­ղա­կան հա­մայ­նք­նե­րում` Ա­ռա­ջա­ձո­րի, Վան­քի, Պա­տա­րա­յի, Այ­գես­տա­նի: Ծրագ­րի նպա­տակն է քա­րո­զել ազ­գա­յին երգն ու պա­րը, հա­սա­րա­կու­թյան լայն շր­ջա­նում վե­րա­կանգ­նել այն և, ի վեր­ջո, վե­րա­դարձ­նել կեն­ցաղ, որ­տեղ և հա­զա­րա­մյակ­ներ ա­ռաջ ստեղծ­վել և դա­րե­րի ըն­թաց­քում ե­ղել է ժո­ղովր­դի մշա­կու­թա­յին կյան­քի ան­բա­ժա­նե­լի մա­սը: Հի­շեց­նենք` ՙՏնջ­րե՚-ն սկ­սեց գոր­ծել 2015 թվա­կա­նից:

Ինչ­պե՞ս ծն­վեց ծրագ­րի գա­ղա­փա­րը և ինչ­պե՞ս է այն ըն­թա­նում. պատ­մում է ՙՏնջ­րե՚ ազ­գագ­րա­կան եր­գի-պա­րի խմ­բի ղե­կա­վար, ԱրՊՀ բնա­գի­տա­կան ֆա­կուլ­տե­տի 4-րդ կուր­սի ու­սա­նող Մա­նուկ ՀԱ­ՐՈՒ­ԹՅՈՒ­ՆՅԱ­ՆԸ:

-Ին­չու՞ ծա­գեց նման ծրագ­րի գա­ղա­փա­րը և ո՞րն է նպա­տա­կը:
-Մի քիչ հեռ­վից սկ­սեմ: 2015-ին ՙԿա­րին՚ ա­վան­դա­կան եր­գի և պա­րի խմ­բի գե­ղար­վես­տա­կան ղե­կա­վար Գա­գիկ Գի­նո­սյա­նի հա­մառ ջան­քե­րի շնոր­հիվ ՙԱզ­գա­յին երգ և պար՚ ա­ռար­կան ընդգրկվեց Երևա­նի 10 հան­րակր­թա­կան դպ­րոց­նե­րի ու­սում­նա­կան պլան­նե­րում` որ­պես փորձ­նա­կան, պի­լո­տա­յին ծրա­գիր: Չնա­յած բազ­մա­թիվ խո­չըն­դոտ­նե­րին, այն հա­ջո­ղու­թյուն ու­նե­ցավ: Դպ­րո­ցա­կան­նե­րի շր­ջա­նում մեծ հե­տաք­րք­րու­թյուն ա­ռա­ջա­ցավ ազ­գա­յին ար­վես­տի այդ ճյու­ղի հան­դեպ: Ար­դյուն­քում ծրագ­րում ընդգրկված դպ­րոց­նե­րի թիվն ա­վե­լա­ցավ: Այ­սօր­վա դրու­թյամբ Հա­յաս­տա­նում 250 հան­րակր­թա­կան դպ­րոց­նե­րում դա­սա­վանդ­վում է այդ ա­ռար­կան: 2017-ին միտք ծա­գեց նաև Ար­ցա­խի դպ­րոց­նե­րում մտց­նել ծրա­գի­րը: Հան­րա­պե­տու­թյան կր­թու­թյան, գի­տու­թյան և սպորտի նա­խա­րա­րու­թյան ա­ջակ­ցու­թյամբ 2017-2018 ու­սում­նա­կան տա­րում 16 դպ­րոց­նե­րում ընդգրկվեց ծրա­գի­րը, մե­ծա­մա­սամբ` մայ­րա­քա­ղաք Ստե­փա­նա­կեր­տի: Հա­ջորդ տա­րում ընդգրկվե­ցին նաև շր­ջան­նե­րի ո­րոշ դպ­րոց­ներ: Այս ու­սում­նա­կան տա­րում ար­դեն 30 դպ­րոց­նե­րում դա­սա­վանդ­վեց ՙԱզ­գա­յին երգ ու պար՚ ա­ռար­կան: Ընդ­հան­րա­պես, ծրագ­րի գա­ղա­փա­րը կա­յա­նում է նրա­նում, որ ժո­ղովր­դին վե­րա­դարձ­վի մեր ազ­գա­յին մշա­կույ­թը: Ցա­վոք, ի­րո­ղու­թյունն այն է, որ մեր կեն­ցա­ղից վե­րաց­վել են ազ­գա­յին ար­վեստ­նե­րը, մաս­նա­վո­րա­պես, երգն ու պա­րը: Այն ժա­մա­նակ ե­րե­խա­նե­րը, ա­կա­նա­տես լի­նե­լով ազ­գա­յին զա­նա­զան ծե­սե­րին, բնա­կան ձևով սո­վո­րում էին մեր ազ­գա­յին եր­գերն ու պա­րե­րը և դառ­նում դրանց կրող­նե­րը: Բայց, ցա­վոք, այդ բնա­կա­նոն ըն­թաց­քը ընդ­հատ­վել է խոր­հր­դա­յին ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նում: Հի­մա մենք պետք է վե­րա­կանգ­նենք այդ մշա­կույ­թը, որ­պես­զի այն կեն­ցաղ վե­րա­դառ­նա:
-Իսկ ինչ­պե՞ս է ըն­թա­նում գոր­ծըն­թա­ցը:
-Ոչ այն­քան հարթ: Վեր­ջին եր­կու տա­րվա օ­գոս­տոս ամ­սին կազ­մա­կերպ­վում է 15-օ­րյա դա­սըն­թաց Գա­գիկ Գի­նո­սյա­նի ղե­կա­վա­րու­թյամբ: Ես և ևս եր­կու մաս­նա­գետ Երևա­նից, օգ­նում ենք նրան ի­րա­կա­նաց­նել այն: Այդ օ­րե­րին ծրագ­րի մաս­նա­կից­նե­րը պետք է սո­վո­րեն ութ պար և նույն­քան երգ: Ան­շուշտ, ոչ բո­լորն են կա­րո­ղա­նում հեշ­տու­թյամբ յու­րաց­նել դրանք: Բայց մեծ մա­սը հաղ­թա­հա­րում է բո­լոր դժ­վա­րու­թյուն­նե­րը, բա­րե­հա­ջող հանձ­նում քն­նու­թյուն­ներն ու ստա­նում այդ պա­րերն ու եր­գե­րը դա­սա­վան­դե­լու վկա­յա­կա­նը:
-Իսկ այն մար­դիկ, ով­քեր չեն կա­րո­ղա­ցել հանձ­նել քն­նու­թյուն­նե­րը, չե՞ն ստա­ցել վկա­յա­կան­նե­րը:
-Ա­յո, չեն ստա­ցել վկա­յա­կան: Այդ­պի­սի դեպ­քեր էլ են լի­նում: Նշ­ված ի­րա­վի­ճա­կից ել­նե­լով` ՙՏնջ­րե՚ հա­մույ­թի ան­դամ­նե­րով ո­րո­շե­ցինք ծրա­գիր մշա­կել ու ներ­կա­յաց­նել Կր­թու­թյան և գի­տու­թյան նա­խա­րա­րու­թյուն: Այս ծրագ­րով նպա­տակ ու­նենք օգ­նել նշ­ված ու­սու­ցիչ­նե­րին: Այ­սինքն, ազ­գա­յին մշա­կույ­թը կեն­դա­նի կա­տար­մամբ ենք ու­զում ցույց տալ, որ­պես­զի ե­րե­խա­նե­րը ո­գե­ղե­նու­թյունն այդ տես­նեն ու զգան դրա հզո­րու­թյու­նը: Ու նաև ու­սու­ցիչ­նե­րի հա­մար հեշ­տաց­նել այդ եր­գե­րի ու պա­րե­րի դա­սա­վան­դու­մը: Հեշտ չէ եր­կու շա­բաթ­վա ըն­թաց­քում հիմ­նո­վին յու­րաց­նել, գա­ղա­փա­րա­պես ըն­կա­լել այդ­քան եր­գե­րի ու պա­րե­րի էու­թյու­նը:
-Ո՞ր գյու­ղե­րում եք հասց­րել հա­մերգ­ներ տալ:
-Եր­կու շա­բաթ ա­ռաջ հա­մերգ­ներ ենք տվել Մար­տա­կեր­տի շր­ջա­նի Ա­ռա­ջա­ձոր և Վանք գյու­ղե­րում, իսկ ան­ցած շա­բաթ` Աս­կե­րա­նի շր­ջա­նի Պա­տա­րա և Այ­գես­տան գյու­ղե­րում: Դպ­րո­ցում դա­սա­վանդ­վող ծրագ­րով նա­խա­տես­ված պա­րերն ու եր­գերն ենք հիմ­նա­կա­նում կա­տա­րել, որ­պես­զի նաև ե­րե­խա­նե­րը կա­րո­ղա­նան միա­նալ մեզ: Նաև հա­վե­լյալ մի քա­նի երգ ու պար ենք կա­տա­րել, որ­պես­զի պատ­կե­րա­ցում կազ­մեն մյուս պա­րե­րի ու եր­գե­րի մա­սին, ինչ­պես և ար­ցա­խյան եր­գեր ենք կա­տա­րել:
-Իսկ հան­դի­սա­տե­սի ար­ձա­գանքն ինչ­պի­սի՞ն էր: Հա­ճույ­քո՞վ էին լսում, թե՞ չէին ըն­կա­լում այդ գրե­թե մո­ռաց­ված ազ­գա­յին ար­վես­տի հմայ­քը:
-Մի քիչ զար­մանք կար այս ա­մե­նը տես­նե­լուց: Ա­յո, ան­գամ այն դեպ­քում, երբ դպ­րո­ցում դա­սա­վանդ­վում են այդ նույն եր­գերն ու պա­րե­րը: Ճիշտ է, միայն 5-7 դա­սա­րան­նե­րի ա­շա­կերտ­ներն են անց­նում ա­ռար­կան: Իսկ մե­ծա­հա­սակ դպ­րո­ցա­կան­նե­րի մոտ, հատ­կա­պես` տղա­նե­րի, կարծ­րա­տի­պե­րը շատ են, ին­չը խան­գա­րում է ճիշտ ըն­կալ­մա­նը: Բայց նաև ե­ղել են մար­դիկ, ով­քեր մեր հա­մերգ­նե­րից հե­տո մո­տե­ցել են ու հիաց­մուն­քով խոս­տո­վա­նել, որ նման բան չեն տե­սել և կու­զե­նա­յին կր­կին ունկ­նդ­րել: Հա­մերգ­նե­րի վեր­ջում կեն­դա­նի ե­րաժշ­տու­թյան տակ, զուռ­նա-դհո­լով պա­րում ու եր­գում ենք, որ­պես­զի ե­րե­խա­նե­րը զգան դրանց կեն­դա­նի է­ներ­գիան:
-Դուք նշե­ցիք, որ 30 դպ­րոց­ում դա­սա­վանդ­վում է նշ­ված ա­ռար­կան: Նա­խա­տե­սու՞մ եք բո­լոր այդ դպ­րոց­նե­րով շր­ջել:
-Ա­յո, մինչև ու­սում­նա­կան տար­վա վեր­ջը նա­խա­տե­սում ենք շր­ջել բո­լոր գյու­ղա­կան դպ­րոց­նե­րով: Իսկ Ստե­փա­նա­կեր­տի դպ­րոց­նե­րի հա­մար միա­ցյալ հա­մերգ կկազ­մա­կեր­պենք մեկ տե­ղում, հա­վա­նա­բար, մար­զա­դաշ­տում կամ հրա­պա­րա­կում:
-Ար­դյո՞ք, հա­մերգ­ներն այդ օգ­նում են ա­վե­լի սերտ կա­պեր հաս­տա­տել այն ու­սու­ցիչ­նե­րի հետ, ով­քեր նշ­ված դա­սըն­թաց­նե­րին այդ պա­րերն ու եր­գե­րը դա­սա­վան­դե­լու ի­րա­վունք են ստա­ցել:
-Ան­շուշտ, օգ­նում է և՜ սերտ կա­պեր հաս­տա­տել, և՜ օգ­նել նրանց հաս­նե­լու ա­վե­լի մեծ ար­դյունք­նե­րի: Նախ կարծ­րա­տի­պերն է օգ­նում կոտ­րել: Օ­րի­նակ, որ տղա­նե­րը չեն պա­րում` ա­մոթ է: Այ­նինչ, մար­տա­կան պա­րե­րը միայն տղա­ներն են պա­րում: Շատ ոգևոր­ված էին զուռ­նա-դհո­լից: Այդ­քա­նը տես­նե­լով` և՜ ու­սու­ցիչ­ներն են ոգևոր­վում, և՜ ե­րե­խա­ներն են այդ եր­գե­րի ու պա­րե­րի հզոր է­ներ­գիան ստա­նում:
-Պա­րե­րի պա­տաս­խա­նա­տուն Դուք եք: Իսկ եր­գերն ու ե­րաժշ­տու­թյունն ա­պա­հո­վե­լու հար­ցում ո՞վ է օգ­նում:
-Կու­զե­նա­յի նշել, որ ՙՏնջ­րե՚ ա­վան­դա­կան եր­գի-պա­րի խում­բը պե­տու­թյան կող­մից չի ֆի­նան­սա­վոր­վում: Խմ­բի ան­դամ­նե­րը, գրե­թե բո­լո­րը, տար­բեր մաս­նա­գի­տու­թյան մար­դիկ են, ո­րի մի մասն աշ­խա­տում է, մյու­սը` սո­վո­րում: Մի գա­ղա­փա­րի շուրջ հա­վաք­վել ենք և կա­մա­վոր սկզ­բուն­քով մենք փոր­ձում ենք տա­րա­ծել ազ­գա­յին երգն ու պա­րը: Եվ ու­րախ եմ, որ դա մեզ հա­ջող­վում է: Իսկ եր­գե­րը խմ­բի ան­դամ­նե­րին սո­վո­րեց­նոմ է Ստե­փա­նա­կեր­տի Սա­յաթ-Նո­վա­յի ան­վան ե­րաժշ­տա­կան քո­լե­ջի ժո­ղովր­դա­կան եր­գե­ցո­ղու­թյան դա­սա­տու Մա­րատ Հա­րու­թյու­նյա­նը, ե­րաժշ­տու­թյունն էլ ա­պա­հո­վում է նույն քո­լե­ջի դու­դու­կի դա­սա­տու Վա­րազ­դատ Հով­հան­նի­սյանն իր ու­սա­նող­նե­րի հետ: Օգտ­վե­լով ա­ռի­թից` ու­զում են խո­րին շնոր­հա­կա­լու­թյուն հայտ­նել` մեզ հետ ան­շա­հախն­դիր աշ­խա­տե­լու պատ­րաս­տա­կա­մու­թյան հա­մար:
;