ԱՐ­ՑԱ­ԽԻ ԵՎ ՌՈՒ­ՍԱՍ­ՏԱ­ՆԻ ՄԻ­ՋԵՎ ԿԱ­ՊԸ ՊԵՏՔ Է ԼԻ­ՆԻ Ա­ՎԵ­ԼԻ ՍԵՐՏ ԵՎ ԱՆ­ՄԻ­ՋԱ­ԿԱՆ

 Օ­րերս Մես­րոպ Մաշ­տոց Հա­մալ­սա­րա­նում ռուս ժա­մա­նա­կա­կից գրող­նե­րի ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյուն­նե­րի վե­րա­բե­րյալ դա­սա­խո­սու­թյամբ հան­դես ե­կավ ռուս հայտ­նի լրագ­րող Վա­լե­րիա ՕԼՅՈՒՆԻՆԱՆ: Վ. Օ­լյու­նի­նա­յի կա­պերն Ար­ցա­խի հետ բա­վա­կա­նին սերտ են, հա­րա­բե­րու­թյուն­ներն էլ մեր երկ­րի մտա­վո­րա­կան­նե­րի հետ ` ակ­տիվ: Հի­շեց­նենք, 2018թ. նո­յեմ­բե­րին Ստե­փա­նա­կեր­տում կա­յա­ցել է գրո­ղի ՙԸՐՎպվՌÿ- Չ ՍՉՈՊ­ՐՈՑպ՚ գր­քի շնոր­հան­դե­սը: Նաև նշենք` 2009 թվա­կա­նից Վ. Օ­լյու­նի­նան սկ­սել է հա­մա­գոր­ծակ­ցել մի շարք հայ­կա­կան պար­բե­րա­կան­նե­րի հետ: Հան­դես է ե­կել ՙՆո­յեվ կով­չեգ՚, ՙԼի­տե­րա­տուր­նա­յա Ար­մե­նիա՚, ՙՆո­վո­յե վրե­մյա՚, ՙԵրկ­րա­մաս՚, ՙՍո­բե­սեդ­նիկ Ար­մե­նիի՚ պար­բե­րա­կան­նե­րում: 2010-ին որ­պես ՙԼի­տե­րա­տուր­նա­յա գա­զե­տա՚-ի մեկ­նա­բան ե­ղել է Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղում, իսկ նույն թվա­կա­նի աշ­նա­նը մաս­նակ­ցել է ՙԿա­րոտ՚ փա­ռա­տո­նին:

Օգտ­վե­լով ա­ռի­թից` խնդ­րե­ցի Վ. Օ­լյու­նի­նա­յին պատ­մել թե՜ բուն դա­սա­խո­սու­թյան և թե՜ ընդ­հան­րա­պես, Ար­ցա­խի հան­դեպ իր վե­րա­բեր­մուն­քի, կա­պե­րի մա­սին:

-Երբ ան­ցյալ տա­րի Մոսկ­վա­յից ե­կա Երևան, այն­տե­ղից էլ Ար­ցախ` գր­քի շնոր­հան­դե­սը կազ­մա­կեր­պե­լու հա­մար, Մես­րոպ Մաշ­տոց Հա­մալ­սա­րա­նի ռեկ­տոր Դո­նա­րա Գաբ­րիե­լյանն ա­ռա­ջար­կեց հա­մալ­սա­րա­նում ռուս գրա­կա­նու­թյան, մշա­կույ­թի մա­սին դա­սա­խո­սու­թյուն կար­դալ: Ես սի­րով ըն­դու­նե­ցի հրա­վե­րը: Այն ժա­մա­նակ էլ դա­սա­խո­սու­թյուն կար­դա­ցի ռուս ար­դի գրող­ներ Գյու­զել Յա­խի­նա­յի ՙԶու­լեյ­խան բա­ցում է աչ­քե­րը՚ և Պլա­տոն Բե­սե­դի­նի Դոն­բա­սում տե­ղի ու­նե­ցած պա­տե­րազ­մի մա­սին գր­քե­րի վե­րա­բե­րյալ: Այդ գր­քե­րը չկան ո՜չ դպ­րո­ցա­կան, ո՜չ էլ բու­հա­կան ծրագ­րե­րում: Հա­մա­րե­ցի, որ այդ եր­կու գր­քե­րի բո­վան­դա­կու­թյու­նը քիչ թե շատ առ­նչ­վում է այն ի­րա­վի­ճա­կին, որ տի­րում էր Ար­ցա­խում: Ա­հա թե ին­չու ընտ­րե­ցի դրանք: Յա­խի­նա­յի գիր­քը ստա­լի­նյան ժա­մա­նա­կաշր­ջա­նում թա­թա­րա­կան մի գյու­ղի տե­ղա­հան­ման, իսկ Բե­սե­դի­նի գիր­քը, ինչ­պես ա­սա­ցի, Դո­նեց­կում մղ­վող պա­տե­րազ­մի մա­սին է: Այս ան­գամ դա­սա­խո­սու­թյու­նը նվիր­ված էր բաք­վե­ցի գրող Ա­մի­րան Գրի­գո­րո­վի հրա­պա­րա­կա­խո­սու­թյանն ու պոե­զիա­յին, ընդ ո­րում` Ե­ղեռ­նին վե­րա­բեր­վող հատ­վա­ծին: Ինչ­պես նաև, ըստ նշ­ված հե­ղի­նա­կի, դի­տար­կում­ներ ա­րե­ցի նա­խիջևա­նյան հայ­կա­կան մշա­կու­թա­յին կորս­ված հու­շար­ձան­նե­րի, Ա­գու­լի­սի ե­կե­ղե­ցի­նե­րի, Ջու­ղա­յի խաչ­քա­րե­րի մա­սին: Հայ­կա­կան թե­ման նրա ստեղ­ծա­գոր­ծու­թյան մեջ գլ­խա­վոր­նե­րից է, և այս հար­ցում մենք հա­մա­խոհ­ներ ենք:
-Ի՞նչ վե­րա­բեր­մունք ու­նեք Ար­ցա­խի հան­դեպ, նկա­տի ու­նեմ, ան­շուշտ, ղա­րա­բա­ղյան հա­կա­մար­տու­թյու­նը:
-Ե­րեկ լսե­ցի Դա­վիթ Բա­բա­յա­նի դա­սա­խո­սու­թյունն Ար­ցա­խի անվ­տան­գու­թյան մա­սին: Շատ հե­տաքր­քիր և օգ­տա­կար դա­սա­խո­սու­թյուն էր ինձ հա­մար: Ընդ­հան­րա­պես, նման ֆոր­մա­տով նյու­թե­րի մեծ կա­րիք կա, քա­նի որ դա­սա­կան աղ­բյուր­նե­րից ման­րա­մասն տե­ղե­կու­թյուն­ներ հնա­րա­վոր չէ ստա­նալ: Ա­հա թե ին­չու պետք է ա­վե­լի հա­ճախ գալ Ար­ցախ, ա­վե­լի սերտ կա­պեր հաս­տա­տել:
-Իսկ ի՞նչ եք կար­ծում, հնա­րա­վո՞ր է այ­ցե­լու­թյուն­նե­րով` թե­կուզ և հա­ճա­խա­կի, սերտ կա­պեր հաս­տա­տել Ար­ցա­խի հետ: Դա բա­վա­րա՞ր է նման գոր­ծըն­թա­ցը խո­րաց­նե­լու հա­մար:
-Գի­տեք, ես մե­նակ չեմ: Ինձ ա­սա­ցին, որ Վիկ­տոր Կո­նոպ­լյովն է վեր­ջերս ե­ղել այս­տեղ, նրա գր­քի շնոր­հան­դեսն է տե­ղի ու­նե­ցել: Դե­նիս Դվոր­նի­կովն է ժա­մա­նակ առ ժա­մա­նակ գա­լիս` այս կամ այն նա­խա­գիծն ի­րա­կա­նաց­նե­լու: Դմիտ­րի Ե­գո­րովն է վեր­ջերս հա­ճախ լի­նում այս­տեղ, նա զբաղ­վում է զբո­սաշր­ջու­թյան գծով նա­խագ­ծե­րի ի­րա­կա­նաց­մամբ: Լրագ­րող Սեր­գեյ Նո­վի­կո­վի գոր­ծու­նեու­թյունն է հա­մա­հունչ այս գոր­ծըն­թա­ցին: Թե­կուզ մենք ի­րար հետ կապ­ված չենք, այ­սինքն, տար­բեր նա­խագ­ծեր ենք ի­րա­կա­նաց­նում, բայց, մեծ հաշ­վով, ե­թե անդ­րա­դառ­նանք Ար­ցա­խի հետ սերտ կա­պեր հաս­տա­տե­լու գոր­ծըն­թա­ցին, Ռու­սաս­տա­նում Ար­ցա­խի կյան­քի մա­սին տե­ղե­կատ­վա­կան մեծ վա­կուու­մի վե­րա­բե­րյալ, ա­պա, կա­րե­լի է ա­սել, որ մենք մի ընդ­հա­նուր գործ ենք ա­նում: Ա­վե­լի ճիշտ, լի­նե­լով ի­րա­րից ան­կախ գոր­ծող մա­սեր, ի վեր­ջո, մեկ մար­մին ենք կազ­մում: Ռու­սա­կան հե­քիաթ­նե­րում կան սիմ­վոլ­ներ` մե­ռյալ ջուր և կեն­դա­նի ջուր: Երբ մե­ռյալ ջրով են հե­րո­սին լո­ղաց­նում, մարմ­նի մա­սե­րը միա­նում են, բայց մար­մի­նը չի վե­րա­կեն­դա­նա­նում: Իսկ երբ կեն­դա­նի ջրով է դա ար­վում, ոչ միայն մա­սերն են միա­նում, այլև մար­մինն է վե­րա­կեն­դա­նա­նում, և մարդն ապ­րում է նո­րո­վի: Իմ կար­ծի­քով, հի­մա մենք մե­ռյալ ջրով ենք ջր­ված, ա­հա թե ին­չու չենք կա­րո­ղա­նում վե­րա­կեն­դա­նա­նալ մեկ մարմ­նի տար­բեր հատ­ված­նե­րը: Ա­րյան հա­մա­կար­գը չի աշ­խա­տում:
-Իսկ գու­ցե ժա­մա­նա­կը ե­կե՞լ է Ար­ցա­խը ճա­նա­չե­լու, և դա կլի­նի այն կեն­դա­նի ջու­րը, որ կվե­րա­կեն­դա­նաց­նի ամ­բողջ մար­մի­նը:
-Ես քա­ղա­քա­գետ չեմ, չեմ կա­րող նման հար­ցե­րին պա­տաս­խա­նել: Բայց իմ մո­տե­ցու­մը` որ­պես լրագ­րող, որ 10 տա­րի զբաղ­վում է Ար­ցա­խին վե­րա­բե­րող հար­ցե­րով, այն է, որ պար­զա­պես պետք է փո­խել մո­տե­ցում­նե­րը լրատ­վա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թյան հան­դեպ: Պետք է ի հայտ բե­րել այն թե­մա­նե­րը, ո­րոնք ա­ռանց քա­րոզ­չու­թյան շատ ա­վե­լի կսեր­տաց­նեն ռուս-հայ­կա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը: Այդ դեպ­քում գոր­ծըն­թաց­նե­րը շատ ա­վե­լի դյու­րին ու ար­դյու­նա­վետ կլի­նեն: