Error
  • JLIB_APPLICATION_ERROR_COMPONENT_NOT_LOADING
  • JLIB_APPLICATION_ERROR_COMPONENT_NOT_LOADING
[ARM]     [RUS]     [ENG]

Ա­ՐԱ Ա­ԹԱ­ՅԱՆ. ԱՐ­ՑԱ­ԽԻ ԿՐ­ԹԱ­ԿԱՆ ՀԱ­ՄԱ­ԿԱՐԳՆ Ի ՎԻ­ՃԱ­ԿԻ Է ՉԿՐԿ­ՆԵԼ ՈՒ­ՐԻՇ­ՆԵ­ՐԻՆ

Սվետ­լա­նա ԽԱ­ՉԱՏ­ՐՅԱՆ

 Մեր զրու­ցա­կիցն է ՙԱր­ցա­խի կր­թա­կան ֆո­րում-2019՚-ի մաս­նա­կից, Հա­յաս­տա­նում ՙԱ­րեգ­նա­զան՚ կր­թա­հա­մա­լի­րի ու­սու­ցիչ, Երևա­նի պե­տա­կան հա­մալ­սա­րա­նի դա­սա­խոս Ա­րա ԱԹԱ­ՅԱ­ՆԸ։

- Պա­րոն Ա­թա­յան, ըստ Ձեզ, ի՞նչ կտա այս ֆո­րու­մը:
- Չեմ կա­րող ա­սել, ո­րով­հետև ա­պա­գան կախ­ված է բո­լո­րից: Նման ֆո­րում­նե­րը յու­րա­տե­սակ խաչ­մե­րուկ են, որ­տեղ մար­դիկ հան­դի­պում են ի­րար, և որ­տեղ հն­չում են նոր գա­ղա­փար­ներ ու բո­ցա­վառ­վում սր­տեր: Ե­թե այդ կրա­կը հե­տո չի մա­րում, ար­դյուն­քը լի­նում է շատ մեծ, և ես հույս ու­նեմ, որ նման հան­դի­պում­նե­րը պետք է շա­րու­նա­կու­թյուն ու­նե­նան:
- Որ­պես­զի բո­ցը չմա­րի՞:
- Ան­կաս­կած, կրա­կը ցախ է պա­հան­ջում: Բայց միայն պար­բե­րա­կա­նու­թյան մա­սին չէ խոս­քը. շատ կարևոր է զար­գա­ցու­մը, այ­սինքն` ոչ թե նույն բա­նը կրկ­նել, այլ խո­րաց­նել: Ոչ թե ա­մե­նա­մյա, այլ ա­մե­նօ­րյա պի­տի լի­նի այդ կա­պը: Շատ գործ մինչև այ­սօր ար­ված է: Ես վս­տահ ա­սում եմ նաև մի բան. Ար­ցա­խի Հան­րա­պե­տու­թյու­նը հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նի չկրկ­նել ու­րիշ­նե­րին, չնա­յել նույ­նիսկ Հա­յաս­տա­նի կր­թա­հա­մա­կար­գին, ո­րով­հետև ՀՀ կր­թա­հա­մա­կարգն ու­նի իր ա­ռա­վե­լու­թյուն­ներն ու թե­րու­թյուն­նե­րը, ո­րոն­ցից մեկն այն է, որ այն շատ մեծ է, մինչ­դեռ այս­տեղ հնա­րա­վոր է շատ ա­րագ հաս­նել ար­դյուն­քի, հնա­րա­վոր է փոքր մասշ­տա­բի մեջ կա­ռու­ցել ման­կա­վար­ժա­կան նոր տի­պի հա­մա­կարգ, ո­րը նաև կօգ­նի ՀՀ հա­մա­կար­գին:
Ար­ցա­խում ես մեծ նե­րուժ եմ տես­նում: Ես կու­զե­նա­յի, որ նաև ՀՀ ա­մեն մարզ ու­նե­նար սե­փա­կան կր­թա­հա­մա­կարգ ու­նե­նա­լու հնա­րա­վո­րու­թյուն: Ո՞վ է ա­սում, թե Գյում­րիում նույ­նը պետք լի­նեն դպ­րոց­նե­րը, ինչ Երևա­նում են կամ` ո՞վ է ա­սում, որ Երևա­նի եր­կու դպ­րոց­ներ պի­տի ի­րար նման լի­նեն:
Հա­յաս­տա­նում շատ լավ բա­ներ են կա­տար­վում, բայց, նո­րից եմ կրկ­նում, ՀՀ կր­թա­հա­մա­կար­գը շատ ա­վե­լի մեծ լի­նե­լով` շատ ա­վե­լի դժ­վար է տե­ղից շար­ժել:
-Այդ ա­ռու­մով Ձեր ՙԱ­րեգ­նա­զան՚ դպ­րոցն ա­ռանձ­նա­հա­տուկ է, ու­նի իր սե­փա­կան կր­թա­հա­մա­կար­գը:
-Ի­րա­կա­նում մեր դպ­րո­ցը 100-ա­մյա պատ­մու­թյուն ու­նի: Եր­կու բա­ռով դժ­վար է խո­սել նրա ա­ռանձ­նա­հատ­կու­թյուն­նե­րի մա­սին: Մենք փոր­ձում ենք բնու­թյան, ար­վես­տի, մշա­կույ­թի` մեր ժո­ղովր­դի հոգևոր ա­կունք­նե­րից ե­կող ա­վան­դույթ­նե­րի, բա­նա­հյու­սու­թյան, հե­քիաթ­նե­րի, լե­գենդ­նե­րի, դի­ցա­բա­նու­թյան հետ ե­րե­խա­նե­րի կա­պը պա­հել շատ եր­կար ու ա­մուր:
Ա­ռողջ կր­թա­հա­մա­կար­գի հա­մար կարևո­րա­գույն խն­դիր է ե­րի­տա­սարդ­նե­րին դպ­րոց բե­րե­լը: Ստեղ­ծա­գոր­ծող ե­րի­տա­սարդ­նե­րը գա­լիս են դպ­րոց, միայն ե­թե նրանց հա­մար հե­տաքր­քիր է: Իսկ հե­տաքր­քիր է, երբ նրանք ոչ թե զուտ կա­տա­րող են, այլ ստեղ­ծա­գոր­ծող:
Ար­վեստ­նե­րը, ար­հեստ­նե­րը մեզ մոտ մինչև 12-րդ դա­սա­րան են սո­վո­րում` քան­դա­կա­գոր­ծու­թյուն, ե­րաժշ­տու­թյուն, թատ­րոն, նկար­չու­թյուն: Փայ­տամ­շա­կում ու­նենք, գոր­գա­գոր­ծու­թյուն, կազ­մա­րա­րա­կան գործ, այ­գե­գոր­ծու­թյուն: Բայց մենք ար­վես­տի թե­քու­մով դպ­րոց չենք: Թեև ցածր ու մի­ջին դա­սա­րան­նե­րում մենք ե­րե­խա­նե­րին հա­մա­կար­գիչ­նե­րից հե­ռու ենք պա­հում, մեր դպ­րո­ցից ծրագ­րա­վո­րող­ներ դուրս են գա­լիս շատ ա­վե­լի մեծ տո­կո­սով, քան ու­րիշ դպ­րոց­նե­րից, քա­նի որ հենց այդ բա­նի շնոր­հիվ մեր ե­րե­խա­ներն ու­նեն ան­կաշ­կանդ մտա­ծո­ղու­թյուն, վառ երևա­կա­յու­թյուն: Ոչ թե սպա­ռող­ներ են, պա­սիվ օգ­տա­գոր­ծող­ներ, ո­րոնք զոմ­բիա­նում են, ի­րենց ա­զատ ժա­մա­նա­կը և ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան նե­րուժն ա­նի­մաստ վատ­նում էկ­րա­նի ա­ռաջ, այլ հա­կա­ռա­կը` ո­լոր­տում լուրջ աշ­խա­տող­ներ են դառ­նում ու հաս­նում ո­րո­շա­կի հա­ջո­ղու­թյուն­նե­րի: Շատ կարևոր է հաս­կա­նալ, որ ցան­կա­ցած գոր­ծիք, այդ թվում` հա­մա­կար­գի­չը, պետք է սպա­սար­կի ար­դեն կա­յա­ցած ըն­դու­նա­կու­թյուն­նե­րին, իսկ ժա­մա­նա­կից շուտ այն պար­զա­պես փո­խա­րի­նում է դրանց` հար­վա­ծե­լով մար­դու լիար­ժեք զար­գաց­մա­նը: Ա­մեն բան իր ժա­մա­նակն ու­նի, մի շտա­պեք ե­րե­խա­նե­րին կա­պել հա­մա­ցան­ցին:
- Ըստ Ձեզ` ինչ­պի­սի՞ն պետք է լի­նի ու­սու­ցի­չը:
- Ման­կա­վար­ժի հա­մար կա չորս կարևոր սկզ­բունք.
ա­ռա­ջին` նա պետք է լի­նի նա­խա­ձեռ­նող և բա­ցար­ձակ պա­տաս­խա­նա­տու ա­մեն ին­չի հա­մար, ինչն ինքն ա­նում է: Ման­կա­վար­ժի ժես­տը, հա­գուս­տը, քայ­լը, ձայ­նի ե­րան­գը, խոսքն` առ­հա­սա­րակ, մե­ծա­պես ազ­դում են ե­րե­խա­յի ճա­կա­տագ­րի վրա:
Երկ­րորդ` ման­կա­վար­ժը ցան­կա­ցած ստի, կեղ­ծի­քի հան­դեպ պետք է լի­նի ան­հան­դուր­ժող: Սու­տը չպետք ներ­խու­ժի ման­կա­վար­ժու­թյան, մե­թո­դի­կա­յի, դա­սա­վանդ­ման մեջ: Եր­րորդ` ման­կա­վար­ժը պետք է հե­տաքր­քր­վի ա­մեն ին­չով, ոչ միայն սե­փա­կան գյու­ղի, քա­ղա­քի, երկ­րի կյան­քով, այլ, ընդ­հան­րա­պես, նրա­նով, ինչ կա­տար­վում աշ­խար­հում: Եվ ի­հար­կե, այն ա­մե­նով, ին­չով հե­տաքր­քր­վում է ա­շա­կեր­տը: Ո­րով­հետև ե­թե ես չգի­տեմ, թե ին­չով են շն­չում իմ ա­շա­կերտ­նե­րը, ու­րեմն` կորց­նում եմ կա­պը նրանց հետ, ի­րա­կա­նու­թյան հետ:
Չոր­րորդ` ման­կա­վար­ժը եր­բեք չպետք է ՙչո­րա­նա՚ կամ թթ­վի: Իսկ դպ­րոց­նե­րում շատ հա­ճախ կա­րե­լի է տես­նել ու­սու­ցիչ­նե­րի, ո­րոնք ու­նեն կամ հոգ­նած, հան­գած դեմք, ո­րին, կար­ծես, գր­ված է. որ­քա՛ն ծանր է բեռն իմ ու­սե­րին: Դա ան­թույ­լատ­րե­լի է` ան­կախ նրա­նից, որ­քան դժ­վա­րու­թյուն­ներ կան ա­ռօ­րյա կյան­քում, կեն­ցա­ղում:
Ու­սուցչն, իմ պատ­կե­րաց­մամբ, ոչ այն­քան հո­վիվ է, որն իր բո­լոր գառ­նե­րին ինչ-որ տեղ է տա­նում, այլ այ­գե­պան, ո­րի այ­գին լավն է, երբ այն­տեղ կան տար­բեր բույ­սեր, և բո­լո­րը? ա­ռողջ: Լավ այ­գե­պա­նը ար­մա­տա­հան չի ա­նի բույ­սե­րը, ո­րոնք այդ տա­րի շու­կա­յում չեն գնա­հատ­վում, բազ­մա­զան այ­գին չի վե­րա­ծի ջեր­մո­ցի, ուր միան­ման, քի­միա­կան պա­րար­տա­նյու­թով ար­հես­տա­կա­նո­րեն ա­րագ ա­ճեց­րած, ՙշու­կա­յա­կան՚ պա­հան­ջար­կին հա­մա­պա­տաս­խա­նող, բայց ներ­սում հի­վանդ մի բույս կա միայն: Յու­րա­քան­չյուր ե­րե­խա պետք է գնա դե­պի սե­փա­կան ան­հա­տա­կա­նու­թյուն: Եվ ման­կա­վար­ժա­կան ար­վես­տին տի­րա­պե­տող ու­սուց­չի գործն այն է, որ հող ստեղ­ծի դրա հա­մար: