Հարցազրույց գրող, հրապարակախոս Մաքսիմ Հովհաննիսյանի հետ
Անի Մանգասարյան
-Պարոն Հովհաննիսյան, այս տարիքում որտեղի՞ց է սնվում տողը: Գրու՞մ եք:
-Խորհրդային երկրից ունեցած արտահայտություն ունենք` <<երջանիկ ծերություն>> . մեր գաղափարախոսության շուռ տված ձևն է: Խոսքը միայն տարիքը չէ , այլ` մարդ ինչպես է զգում այս միջավայրում կամ ինչպիսին է վերաբերմունքը հասարակության ու մարդու նկատմամբ: Այս ամբողջը խառնաշփոթ իրավիճակ է ստեղծում: Անհանգստության զգացողությունն է վաղվա օրվա նկատմամբ: Տարիների հետ մոռացվում են շատ բաներ, անտեսվում` շատ բաներ: Կողքովդ անցնում են ու չեն նկատում քեզ: Լքվածության զգացում կա մարդու մոտ, և տարիների հետ այդ զգացումը խորանում է: Միայնակության զգացումը երևի ծերության ախտանշաններից մեկն է: Դա մի կողմից: Մյուս կողմից էլ, ըստ էության, մարդու և հասարակության հարաբերություններն են արժեզրկվել: Ինչո՞ւ այսպես ստացվեց: Ո՞րն է այն սխալը , որ ես թույլ եմ տվել և որն այսօր արտահայտվում է իմ կյանքում ու մարդկանց հետ իմ հարաբերություններում: Այս հարցերն են անընդհատ հետապնդում մարդուն: Բայց դե բնությունն է մարդուն այդպիսին ստեղծել ... Շատ հարցեր են ծնվում, բայց պատասխան չեն գտնում: <<Չաստվածների խնջույք>>-ում այս հարցերի շուրջ բավականին մտորումներ ունեմ: Այդ մտորումները լուսավոր դուռ չեն տեսնում: Փայփայում ենք բարոյական բարձր նպատակներ, մինչդեռ նայում ենք միմյանց, երկուստեք զգում ենք, որ սուտ ենք խոսում, բայց ձևացնում ենք, որ ամեն ինչ ճիշտ է: Հասարակական կյանքի բոլոր աստիճաններում այդ զգացումը կա: Այդ մտորումներն ու անհանգստությունն անընդհատ հետևում են: Հիմա ինձ համար շատ ծանր է գրելը: Շատ պատճառներով: Տողը դժվար է ծնվում, բառը դժվար է ծնվում, ծնված բառն էլ ընկնում է այնպիսի անհանգիստ վիճակի մեջ, որ չգիտես այդ բառն արդյոք արժե՞ օգտագործել…
-Իսկ որտեղի՞ց էր գալիս <<13- ի նամակ>>-ի ու Արցախյան շարժման լավատեսությունը:
-Մենք վերապրեցինք երջանիկ օրեր : Մենք պայքարում էինք, հավատում էինք , որ ամեն ինչ բարենպաստ ավարտ կունենա մեր ժողովրդի համար ... Կյանքիս ամենաերջանիկ պահերից մեկն էր, երբ մերոնք մտան ու ազատագրեցին Քարվաճառը: Երկար ժամանակ ես խորհել եմ. այնուամենայնիվ, մարդս կատարյալ չի ստեղծվել, և Աստծո հղացած մարդը փոխվել է շատ իր էությամբ ու նպատակներով: Գուցե տարիքն է ինձ հուշում նման մտորումներ , գուցե այդպես է նաև իրականության մեջ: Մենք ծանր ժամանակներ ենք ապրում, և պատահականությունը դարձել է օրենքի նման բան, որը որպես փաստ, որպես իրողություն մատուցում ենք ինքներս մեզ: Գետը հոսում է պղտոր ու անմաքուր, բայց բնությունն այնպես է ստեղծել, որ հոսանքի հետ ջուրը ինքնամաքրման հզորություն ունի: Հուսանք, որ այս ինքնամաքրման գործընթացն այնուամենայնիվ տեղի կունենա,և ամբողջ աշխարհը խելքի կգա, որովհետև այն, ինչ տեղի է ունեցել ու տեղ է ունենում, համեմատելի չեն իրենց կործանարար հետևանքներով ու հոռետեսական նկրտումներով: Հուսամ, որ մարդկությունը ինքնապահպանման, ինքնաշարունակման ուժեր կգտնի և ճիշտ ճանապարհի կգա: Անցյալի լուսավոր մտքերը միշտ հուսադրում են, որ կյանքը պետք է իր բնական շարունակություններն ունենա:
-Ո՞րն եք համարում Ձեր գլխավոր ձեռքբերումը:
-Գրական վաստակը շատ առեղծվածային երևույթ է, որ ոչ ոք չի կռահի: Ժամանակն ինքն է որոշում իր արժեքները: Գործն է անմահ . Հ.Թ .: Այդ գործն է, եթե բնությունը տվել է, պետք է ստեղծվի, եթե չի տվել` ջանքերը իզուր են, արհեստական կլինի:
-Ձեր գործերի առանցքում մանկությունն է…
Մանկությունն, ըստ էության, ոչ սկիզբ ունի, ոչ` ավարտ: Մանկության առանձնահատկություններից է: Մենք հասկացանք այն ժամանակ, երբ լուսադեմին մոտ արթնանալով քնից վեր էինք կենում, կոպիտ է հնչում, բայց քաղցից <<կաղկանձում>> էինք: Այնուամենայնիվ, դիմացանք, դիմադրեցինք: Հոգու մեջ շատ երազներ ունեինք, պայքարեցինք այդ երազների համար: Մի մասը դժվար էր իրականացնել, մյուս մասը` այսպես թե այնպես, իրագործեցինք: Այն, ինչ ճակատագրով է քեզ տրված` քոնն է: Կյանքի ճանաչողությունը սկսում է մանկությունից: Այդ ժամանկներից էլ այն տպավորությունները, որոնք մնում են մեր հոգում, մեր մտքում ու մեր երևակայության մեջ, պահպանվում են մեր մեջ` ինչ-որ տեղ խթանում, ինչ- որ տեղ նաև խանգարում, բայց մենք` Մենք ենք: Ասում են` մարդու կենսագրությունը սևագրություններ չի անում, փոփոխել, ուղղել չի լինում: Քո ճակատագիրը քոնն է. սա է իրողությունը: Միշտ մեր մեջ մի բան տանում ենք մեզ հետ:
-Ի՞նչ է բերում և տանում ժամանակը:
-Օդապարիկի, խաղալիքի պես մի բան է: Հին հռոմեացիներն ասում են. <<Օգտվիր ժամանակից>>: Այո,պետք է օգտվել, և ժամանակն է հուշում, որն է շարժիչ ուժը մարդու համար: