ՏՈՂ. ՕՐԱԿԱՐԳՈՒՄ ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՇԵՆԱՑՈՒՄՆ Է
Էդիկ ԴԱՎԹՅԱՆ
Հադրութի շրջանի Տողը հարուստ անցյալ և պատմամշակութային լուրջ արժեքներ ունեցող արցախյան հինավուրց բնակավայրերից է, որ հիշատակվում է 7-րդ դարից։ 16-րդ դարից եղել է Դիզակի մելիքության կենտրոնը, 18-րդ դարից բերդաքաղաք էր, ունեցել է 10000 բնակիչ, 1500 տնտեսություն։ Առաջին դպրոցը գործել է 1902 թվականին։ Գյուղի տարածքում է գտնվում Գտչավանքը /18-րդ դար/, Սբ Ստեփանոս /18-րդ դար/, Անապատ /17-րդ դար/, Սբ Հովհանես /17-րդ դար/ եկեղեցիները, կան պազմաթիվ խաչքարեր։ Տողի բնակիչները բնիկ են, իսկ, ըստ Րաֆֆու, մի մասը եկել է Լոռուց 16-րդ դարի վերջին։
ՏԻՄ վերջին ընտրություններին գյուղացիների մեծամասնությունը երտասարդ համայնքապետ է ընտրել։ Գյուղի խնդիրներին մանկուց քաջատեղյակ Վարդան Գրիգորյանը արցախյան շարժման ակտիվիստ է, շրջանի ազատագրական մարտերում զոհված, Մարտական Խաչի ասպետ Վիգեն Գրիգորյանի որդին։ Գյուղացիների մոտ մեծ է հավատը, որ համայնքի նորընտիր ղեկավարը կարդարացնի իրենց հույսերը և օրակարգային խնդիրներին լուծում կտա։ Գյուղում առկա է 202 տնտեսություն, բնակչության թիվը` 739 մարդ։ 2019 թվականին գյուղում ծնվել է 13 երեխա։ Վիգեն Գրիգորյանի անվան միջնակարգ դպրոց է հաճախում 128 աշակերտ։ Սոսե մանկապարտեզում կա 30 երեխա։ Տողի արվեստի դպրոցը, որը զետեղված է դպրոցի մասնաշենքերից մեկում, հաճախում են 200 աշակերտներ` Տող գյուղից և շրջակա գյուղերից։ Արվեստի դպրոցը դարձել է մատաղ սերդի գեղագիտական դաստիարակության մի կարևոր օջախ։ Գործող բուժամբուլատորիան ապահովում է բնակչության առաջնահերթ բուժսպասարկումը։ Գործում է նաև Հադրութի արտակարգ իրավիճակների ծառայության մասնաճյուղը։ Բնակչությունը հիմնականում զբաղվում է հողագործությամբ և անասնապահությամբ, ինչպես նաև մանր և միջին բիզնեսով։ Գինու մինի գործարանը, որտեղ շշալցվում է Կատարո մակնիշի գինին, ճանաչում է գտել ինչպես Արցախում, այնպես էլ հանրապետության սահմաններից դուրս։
Գյուղում առկա գյուղատնտեսական տեխնիկան հնարավորություն է տալիս կատարելու ցանքաշրջանառության հետ կապված բոլոր աշխատանքները։ Արդեն 5-րդ տարին է, ինչ Տողի մելիքական ապարանքում անց են կացվում արցախյան գինու փառատոներ։
2019 թվականի հոկտեմբերի 30-ին մելիքական ապարանքի տարածքում մեծ շուքով նշվեց գյուղի ազատագրման 28-րդ տարեդարձը։ Տարեցտարի ավելանում է Տող հաճախող զբոսաշրջիկների թիվը։ 2018 թվականից սկսած գյուղի Սբ Հովհանես եկեղեցու վերակառուցումը ևս խթան կհանդիսանա զբոսաշրջիկների թվի ավելացմանը։ Գյուղի համար շատ կարևոր էր հյուսիս- հարավ մայրուղու խաչմերուկից դեպի գյուղ ձգվող ճանապարի ասֆալտապատումը: Աշխատանքներ են տարվել նաև սոցիալական տարբեր խմբերի ընտանիքների բնակարանային պայմանների բարելավման ուղղությամբ։ Բազմազավակ ընտանիքի համար բնակելի տուն է գնվել։ Սեփական միջոցներով գյուղում երիտասարդ ընտանիքի կողմից բնակելի տուն է կառուցվում։ Այս ամենի մասին վերջերս կայացած հաշվետու ժողովում խոսեց համայնքի ղեկավարը։ Միաժամանակ նա կանգ առավ օրախնդիր հարցերի վրա։ Գյուղի բնակչության խմելու ջրով ապահովման, ոռոգման ներքին ջրատար ցանցի վերանորոգման, մշակույթի տան վերակառուցման, գյուղի փողոցների սալահատակման, խճապատման և լուսավորության, արցախյան գոյամարտում գյուղից նահատակվածների հիշատակին հուշահամալիրի կառուցման, գյուղի կենտրոնական և դպրոց տանող ճանապարհների ասֆալտապատման, հյուսիս-հարավ մայրուղու խաչմերուկից մինչև գյուղ ծառատնկման հարցերը լուծում են պահանջում։