ԵՄ - ԱԴՐԲԵՋԱՆ. ՎԵՐՋԱԿԵՏԸ ԴՐՎԵ՞Ց

 Հու­լի­սի 9-ին Եվ­րա­խոր­հր­դի նա­խա­գահ Տուս­կը Բաք­վում էր։ Նախ տե­ղի է ու­նե­ցել նրա ա­ռան­ձին հան­դի­պումն Ադր­բե­ջա­նի նա­խա­գա­հի հետ, ա­պա բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րը շա­րու­նակ­վել են պատ­վի­րա­կու­թյուն­նե­րի ձե­ւա­չա­փով։ Քն­նար­կում­նե­րի ա­վար­տին կող­մե­րը հան­դես են ե­կել մա­մու­լի հա­մար հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րով։ Հղե­լով Ադր­բե­ջա­նի նա­խա­գա­հի պաշ­տո­նա­կան կայ­քին՝ Բաք­վի լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րը ո­րոշ ման­րա­մաս­նու­թյուն­ներ են ներ­կա­յաց­նում Տուս­կի եւ Ա­լիե­ւի հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րից։

Ադր­բե­ջա­նի նա­խա­գահն իր խոս­քում ա­ռանձ­նաց­րել է եր­կու թե­մա՝ ԵՎ­րա­միու­թյուն-Ադր­բե­ջան տն­տե­սա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը եւ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի կար­գա­վո­րու­մը։ Ըստ Ա­լիե­ւի, ին­քը Եվ­րա­խոր­հր­դի նա­խա­գա­հին ներ­կա­յաց­րել է ԼՂ հար­ցում Ադր­բե­ջա­նի սկզ­բուն­քա­յին դիր­քո­րո­շու­մը՝ ՙհար­ցը պետք է լուծ­վի Ադր­բե­ջա­նի տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թյան շր­ջա­նակ­նե­րում՝ ՄԱԿ-ի Անվ­տան­գու­թյան խոր­հր­դի հայտ­նի բա­նա­ձե­ւե­րի հի­ման վրա՚։
Պա­տաս­խան խոս­քում Տուսկն ա­սել է, որ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի խն­դի­րը չու­նի ռազ­մա­կան լու­ծում, Եվ­րա­միու­թյունն ամ­բող­ջո­վին սա­տա­րում է ԵԱՀԿ Մինս­կի խմ­բի ջան­քե­րին՝ հա­կա­մար­տու­թյու­նը Հել­սին­կյան եզ­րա­փա­կիչ ակ­տի սկզ­բունք­նե­րի հի­ման վրա կար­գա­վո­րե­լու ջան­քե­րում։ Ե­թե Եվ­րա­խոր­հր­դի նա­խա­գա­հի եւ Իլ­համ Ա­լիե­ւի հայ­տա­րա­րու­թյուն­նե­րը դնենք կողք-կող­քի, ա­պա պարզ կդառ­նա, որ Ա­լիեւ-Տուսկ դեմ առ դեմ բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րում ա­ռանց­քա­յին է ե­ղել ԼՂ կար­գա­վոր­ման թե­ման, եւ կող­մերն այդ­պես էլ ընդ­հա­նուր հայ­տա­րա­րի չեն ե­կել։
Ա­լիե­ւը փոր­ձել է Տուս­կին հա­մո­զել, որ Եվ­րա­միու­թյուն-Ադր­բե­ջան հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան մա­սին հա­մա­ձայ­նագ­րում պետք է հա­տուկ շեշ­տադ­րում ար­վի Ադր­բե­ջա­նի տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թյու­նը հար­գե­լու մա­սին, իսկ Եվ­րա­խոր­հր­դի նա­խա­գա­հը հա­կա­դար­ձել է, որ Եվ­րա­միու­թյու­նը չի կա­րող Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի ի­րա­վա­կան կար­գա­վի­ճա­կը կան­խո­րո­շող դրույթ նե­րա­ռել Ադր­բե­ջա­նի հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան մա­սին հա­մա­ձայ­նագ­րում, ԵՄ-ն այդ հար­ցում լիո­վին սա­տա­րում է ԵԱՀԿ Մինս­կի խմ­բի հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րի ջան­քե­րին։
Կա­րե­լի է, այս­պի­սով, ար­ձա­նագ­րել, որ Եվ­րա­միու­թյուն-Ադր­բե­ջան բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րում դր­վել է սկզ­բուն­քա­յին վեր­ջա­կետ։ Եվ­րա­խոր­հր­դի նա­խա­գա­հը դի­վա­նա­գի­տո­րեն հաս­կաց­րել է, որ Բրյու­սե­լը չի պատ­րաստ­վում Ադր­բե­ջա­նի տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թյան մա­սին դրույթ նե­րա­ռել ա­պա­գա հա­մա­ձայ­նագ­րում։ Սա նշա­նա­կում է, որ Ադր­բե­ջա­նը լիո­վին կորց­նում է այդ փաս­տաթղ­թի նկատ­մամբ հե­տաք­րք­րու­թյու­նը։

Ադր­բե­ջա­նա­կան քա­րոզ­չու­թյունն, ինչ խոսք, շա­հար­կում է Եվ­րա­խոր­հր­դի նա­խա­գա­հի հայ­տա­րա­րու­թյունն առ Ադր­բե­ջա­նի ինք­նիշ­խա­նու­թյուն եւ տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թյուն, բայց դա միայն դի­վա­նա­գի­տա­կան տուրք է հա­վուր­պատ­շա­ճու­թյա­նը։ Տուս­կի հիմ­նա­կան ա­սե­լիքն այն էր, որ Եվ­րա­միու­թյու­նը չի կան­խո­րո­շում Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի կար­գա­վի­ճա­կը, քա­նի դեռ խնդ­րով զբաղ­վում են ԵԱՀԿ Մինս­կի խմ­բի հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րը, ո­րոնք խնդ­րի կար­գա­վո­րու­մը փոր­ձում են ա­ռաջ մղել Հել­սին­կյան եզ­րա­փա­կիչ ակ­տի սկզ­բունք­նե­րի հի­ման վրա։
Պա­տա­հա­կան չէ, որ Իլ­համ Ա­լիեւն իր խոս­քում ոչ թե այդ փաս­տաթղ­թին է հղում ա­րել, այլ՝ ՄԱԿ-ի Անվ­տան­գու­թյան խոր­հր­դի բա­նա­ձե­ւե­րին, ո­րոնք ԼՂ կար­գա­վոր­ման՝ կող­մե­րին ներ­կա­յաց­ված հա­յե­ցա­կար­գում ո­րե­ւէ ար­տա­ցո­լում չեն գտել, իսկ Միա­վոր­ված ազ­գե­րի կազ­մա­կեր­պու­թյունն էլ ԼՂ կար­գա­վոր­ման ման­դա­տը վե­րա­պա­հել է ԵԱՀԿ Մինս­կի խմ­բի հա­մա­նա­խա­գահ­նե­րին։
Եվ­րա­խոր­հր­դի նա­խա­գա­հի խոս­քում առ­կա էր նաեւ մեկ այլ կա­րե­ւոր շեշ­տադ­րում։ Նա հայ­տա­րա­րել է, որ ԵՄ-Ադր­բե­ջան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը կա­րող են ար­դյու­նա­վետ լի­նել, ե­թե ա­պա­հով­վի հա­սա­րա­կու­թյուն­նե­րի ա­զա­տու­թյու­նը։ Նա ակն­հայ­տո­րեն նկա­տի ու­ներ, որ Եվ­րա­միու­թյունն Ադր­բե­ջա­նից ակն­կա­լում է ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան բա­րե­փո­խում­ներ եւ պե­տա­կան ու հան­րա­յին կյան­քի ա­զա­տա­կա­նա­ցում։ Սա Ադր­բե­ջա­նի հա­մար ծան­րա­գույն նա­խա­պայ­ման է, ո­րով­հե­տեւ պաշ­տո­նա­կան Բա­քուն մշ­տա­պես պատ­ճա­ռա­բա­նում է, որ չի կա­րող գնալ բա­րե­փո­խում­նե­րի, քա­նի դեռ Լեռ­նա­յին Ղա­րա­բա­ղի խն­դի­րը կար­գա­վոր­ված չէ, երկ­րում ՙկան մեկ մի­լիո­նից ա­վե­լի փախս­տա­կան­ներ, ո­րոնց ի­րա­վունք­նե­րը խախտ­ված են, եւ մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թյու­նը պետք է աշ­խա­տի դրանք վե­րա­կանգ­նե­լու, այն է՝ օ­կու­պաց­ված տա­րածք­նե­րից հայ­կա­կան զի­նու­ժը դուրս բե­րե­լու եւ փախս­տա­կան­նե­րին նախ­կին բնա­կու­թյան վայ­րեր վե­րա­դար­ձի հնա­րա­վո­րու­թյուն տա­լու ուղ­ղու­թյամբ՚։
Եվ­րա­խոր­հր­դի նա­խա­գա­հը հաս­կաց­րել է, որ ԼՂ խնդ­րի չկար­գա­վոր­վա­ծու­թյու­նը հիմք չէ, որ Ադր­բե­ջա­նում ոտ­նա­հար­վեն խոս­քի, հա­վաք­նե­րի ա­զա­տու­թյու­նը, քա­ղա­քա­կան գոր­ծու­նեու­թյան ի­րա­վուն­քը։ Այս­պի­սով, կա­րե­լի է փաս­տել, որ Ա­լիեւ-Տուսկ բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րը չա­փա­զանց ծանր մթ­նո­լոր­տում են ան­ցել, սկզ­բուն­քա­յին հա­մա­ձայ­նու­թյուն չի կա­յա­ցել։ Դա է, թե­րեւս, պատ­ճա­ռը, որ Ադր­բե­ջա­նի փոր­ձա­գի­տա­կան հան­րու­թյու­նը ո­գե­ւո­րու­թյան ո­րե­ւէ նշան ցույց չի տա­լիս։
Ըստ ե­րե­ւույ­թին, ԵՄ-Ադր­բե­ջան հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան մա­սին հա­մա­ձայ­նագ­րի շուրջ բա­նակ­ցու­թյուն­նե­րը տե­ւա­կան ժա­մա­նա­կով կառ­կախ­վեն։ Այս­տեղ Ադր­բե­ջա­նին չեն օգ­նի ոչ միայն բնա­կան գա­զի պա­շար­նե­րը, այ­լեւ կո­մու­նի­կա­ցիոն հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը։ Եվ­րա­միու­թյու­նը քաջ գի­տի, որ Ադր­բե­ջանն ստիպ­ված է վա­ճա­ռա­հա­նել իր է­ներ­գա­կիր­նե­րը եւ տրա­մադ­րել տրանս­պոր­տա­յին ու լո­գիս­տիկ են­թա­կա­ռուց­վածք­նե­րը եւ շատ սառ­նասր­տո­րեն չի տր­վում ո­րե­ւէ քա­ղա­քա­կան գայ­թակ­ղու­թյան։