ԱԴՐԲԵՋԱՆԸ ՍՊԱՌՆՈՒ՞Մ Է ԻՐԱՆԻՆ

 Նա­խօ­րեին Բաք­վում Ի­րա­նի դես­պան Ջհան­գիր­զա­դեն հան­դես է ե­կել մա­մու­լի ա­սու­լի­սով, որ­տեղ անդ­րա­դար­ձել է նաեւ ԼՂ կար­գա­վոր­ման հար­ցում իր երկ­րի պաշ­տո­նա­կան դիր­քո­րոշ­մա­նը։ Ըստ այդմ, Ի­րա­նը նա­խան­ձախն­դիր է խա­ղաղ կար­գա­վոր­մա­նը՝ ՙԱդր­բե­ջա­նի ինք­նիշ­խա­նու­թյան եւ տա­րած­քա­յին ամ­բող­ջա­կա­նու­թյան շր­ջա­նակ­նե­րում՚։

Թվում է, ի­րան­ցի դի­վա­նա­գե­տի այս հայ­տա­րա­րու­թյու­նը պետք է ար­ժա­նա­նար ադր­բե­ջա­նա­կան կող­մի ան­վե­րա­պահ հա­վա­նու­թյա­նը։ Պարզ­վում է՝ ոչ, ի­րա­նա-ադր­բե­ջա­նա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում ան­վս­տա­հու­թյունն այն­քան խորն է, որ Բաք­վում պար­զա­պես հա­վատ չեն ըն­ծա­յում պաշ­տո­նա­կան Թեհ­րա­նի եւ ոչ մի, այդ թվում՝ ԼՂ կար­գա­վոր­մանն առ­նչ­վող, հայ­տա­րա­րու­թյան։ Ընդ ո­րում, հաս­կաց­վում է, որ դա պե­տա­կան մո­տե­ցում է։ Հա­կա­ռակ դեպ­քում Ադր­բե­ջա­նի նման երկ­րում, որ­տեղ մա­մու­լի ցան­կա­ցած հրա­պա­րա­կում նա­խա­պես հա­մա­ձայ­նեց­վում է պատ­կան մար­մին­նե­րի հետ, հա­կաի­րա­նա­կան ար­շավ չէին սկ­սի գրե­թե բո­լոր ա­ռա­ջա­տար լրատ­վա­մի­ջոց­նե­րը։ Բաք­վում, ե­րե­ւում է, ընտ­րել են ա­մե­նա­հար­մար պա­հը՝ Ի­րա­նը դժ­վա­րին ժա­մա­նակ­ներ է ապ­րում։ Պատ­ժա­մի­ջոց­ներն ա­նում են ի­րենց գոր­ծը, սո­ցիալ-տն­տե­սա­կան ի­րա­վի­ճա­կը գնա­լով ա­վե­լի ու ա­վե­լի է սր­վում, ա­ճում է գոր­ծազր­կու­թյու­նը, նվա­զում են մարդ­կանց ե­կա­մուտ­նե­րը։ Երկ­րին սպառ­նում է ա­ղետ, ե­թե հրա­տապ լու­ծում­ներ չգտն­վեն։ Ադր­բե­ջա­նում գի­տեն ի­րա­նա­կան ի­րա­կա­նու­թյան մա­սին։ Եվ հաս­կա­նում են, որ նման ի­րա­վի­ճա­կում Ի­րա­նը չի կա­րող ի­րեն թույլ տալ հա­վե­լյալ խն­դիր­ներ ու­նե­նալ նաեւ հա­րե­ւան եր­կր­նե­րի հետ։ Այդ իսկ պատ­ճա­ռով ըն­տր­վել է հար­ձա­կո­ղա­կան ոճ։
Ադր­բե­ջա­նա­կան մա­մուլն ուղ­ղա­կի սպառ­նա­լիք­ներ է հն­չեց­նում այն կտր­ված­քով, որ ե­թե Ի­րա­նը չվե­րա­նա­յի Հա­յաս­տա­նի հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը, ա­պա Բա­քուն խոս­քից կանց­նի գոր­ծի։ Մեկ­նա­բան­նե­րից մե­կը բաց տեքս­տով ձե­ւա­կեր­պել է Ադր­բե­ջա­նի պա­հան­ջը՝ Ի­րա­նը պար­տա­վոր է խզել դի­վա­նա­գի­տա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը Հա­յաս­տա­նի հետ, այդ հար­ցում հա­մե­րաշխ­վել Ադր­բե­ջա­նի, Թուր­քիա­յի, Պա­կիս­տա­նի եւ Սաու­դյան Ա­րա­բիա­յի հետ։
Պաշ­տո­նա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում, ի­հար­կե, Բա­քուն հա­զիվ թե նման խն­դիր դնում է Թեհ­րա­նի ա­ռաջ։ Բայց մա­մու­լի հրա­պա­րա­կում­նե­րը վկա­յում են, որ նման տրա­մադ­րու­թյուն­նե­րը գնա­լով դառ­նում են գե­րիշ­խող։ Ադր­բե­ջա­նում, ըստ ե­րե­ւույ­թին, հաշ­վար­կել են, որ հայ­տն­վե­լով բարդ ի­րա­վի­ճա­կում` Ի­րանն ստիպ­ված կլի­նի գնալ էա­կան զի­ջում­նե­րի։ Պա­տա­հա­կան չէ, որ ադր­բե­ջա­նա­կան մա­մու­լում կր­կին թե­ժա­ցել է այս­պես կոչ­ված ՙՀա­րա­վա­յին Ադր­բե­ջա­նի՚ թե­ման։ Բա­քուն Թեհ­րա­նի հետ հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րում միշտ նկա­տի է ու­նե­ցել այդ հան­գա­ման­քը։ Ներ­կա­յումս այն ա­վե­լի ակ­տուա­լաց­վել է։ Ադր­բե­ջա­նա­կան կող­մից ակ­նար­կում են, որ Ի­րա­նին եր­կու սկզ­բուն­քա­յին զի­ջում ար­դեն իսկ ար­ված է։
Բա­քուն հայ­տա­րա­րել է, որ Ադր­բե­ջա­նի տա­րած­քը չի տրա­մադ­րի հա­կաի­րա­նա­կան ու­ժե­րին եւ ձեռն­պահ կմ­նա ՙՀա­րա­վա­յին Ադր­բե­ջա­նում՚ ի­րա­վի­ճա­կի վրա ազ­դե­ցու­թյուն գոր­ծե­լու քայ­լե­րից։ Ադր­բե­ջա­նա­կան քա­րոզ­չու­թյու­նը հա­մա­րում է, որ Ի­րա­նը պար­տա­վոր է փոխ­հա­տու­ցել պաշ­տո­նա­կան Բաք­վի նման կեց­ված­քի դի­մաց՝ սա­ռեց­նե­լով կա­պե­րը Հա­յաս­տա­նի հետ։
Թեհ­րա­նում այդ սպառ­նա­լիք­նե­րին լուրջ չեն վե­րա­բեր­վում։ Օ­րերս Ի­րան էր այ­ցե­լել Հա­յաս­տա­նի փոխ­վար­չա­պե­տի գլ­խա­վո­րած պատ­վի­րա­կու­թյու­նը, որն ար­ժա­նա­ցել է բարձր մա­կար­դա­կի ըն­դու­նե­լու­թյան։ Քն­նարկ­վել են տն­տե­սա­կան հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րի խո­րաց­ման հետ կապ­ված հար­ցեր։ Այդ մա­սին տե­ղե­կատ­վու­թյու­նը բա­ռիս բուն ի­մաս­տով հու­նից հա­նել է ադր­բե­ջա­նա­կան կող­մին։ Մա­մու­լը հե­ղեղ­ված է հա­կաի­րա­նա­կան հրա­պա­րա­կում­նե­րով։ Ըստ ե­րե­ւույ­թին, հենց այդ հիս­տե­րիան մեղ­մե­լու հա­մար է, որ Բաք­վում Ի­րա­նի դես­պա­նը ԼՂ կար­գա­վոր­ման վե­րա­բե­րյալ վե­րո­հի­շյալ տե­սա­կետն է հայտ­նել։ Բայց դա, ինչ­պես աս­վեց, ի­րա­վի­ճա­կը չի լից­քա­թա­փել։
Ադր­բե­ջա­նում բա­ցեի­բաց հայ­տա­րա­րում են, որ քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը ոչ թե խոսք է, այլ՝ կոնկ­րետ քայ­լեր։ Իսկ կոնկ­րետ քայ­լե­րով Ի­րա­նը զար­գաց­նում է հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րը Հա­յաս­տա­նի հետ։ Բաք­վում կար­ծում են, որ նման ի­րա­վի­ճա­կում Ի­րա­նը չի կա­րող ԼՂ հար­ցում ան­կողմ­նա­կալ լի­նել, քա­նի որ Հա­յաս­տա­նի տն­տե­սա­կան զար­գաց­մա­նը նպաս­տող քայ­լերն ամ­րապն­դում են հա­կա­մար­տու­թյան գո­տում ստա­տուս-քվոն պահ­պա­նե­լու հայ­կա­կան կող­մի հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը։
Գործ­նա­կա­նում ի՞նչ կա­րող է ա­նել Ադր­բե­ջանն Ի­րա­նի դեմ։ Հնա­րա­վոր բո­լոր քայ­լերն ար­ված են։ Մնում է մե­կը՝ փոր­ձել ա­պա­կա­յու­նու­թյուն սադ­րել Ի­րա­նի հյու­սի­սի ադր­բե­ջա­նաբ­նակ շր­ջան­նե­րում։ Բայց ու­նի՞ Բա­քուն նման ռե­սուրս։ Ա­վե­լի շուտ կա­րող է տե­ղի ու­նե­նալ հա­կա­ռա­կը, ե­թե ի­րա­նա­կան կողմն զգա, որ Ադր­բե­ջա­նից ի­րա­կան սպառ­նա­լիք կա։
Ոչ ո­քի հա­մար գաղտ­նիք չէ, որ Ադր­բե­ջա­նի հա­րա­վը գտն­վում է ի­րա­նա­կան կրո­նա­պե­տու­թյան ազ­դե­ցու­թյան տակ եւ իս­լա­մա­կան հե­ղա­փո­խա­կան շար­ժու­մը միայն տեխ­նի­կա­յի հարց է։ Մա­նա­վանդ որ Ադր­բե­ջա­նում սո­ցիա­լա­կան խռո­վու­թյան հա­մար բո­լոր նա­խա­պայ­ման­ներն առ­կա են։ Այս ի­րո­ղու­թյու­նը Բաք­վում գե­րա­զանց գի­տեն։ Եվ, ի­հար­կե, Ի­րա­նի դեմ կոնկ­րետ ո­չինչ չեն ձեռ­նար­կի։ Հա­կա­ռակ դեպ­քում Ա­լիե­ւի ռե­ժի­մը կփո­րի սե­փա­կան գե­րեզ­մա­նը։

;