Error
  • JLIB_APPLICATION_ERROR_COMPONENT_NOT_LOADING
  • JLIB_APPLICATION_ERROR_COMPONENT_NOT_LOADING
[ARM]     [RUS]     [ENG]

ԱԴՐ­ԲԵ­ՋԱ­ՆԻՆ ԶՍ­ՊԵ­ԼԸ ՌՈՒ­ՍԱՍ­ՏԱ­ՆԻ Ա­ՌԱՋ­ՆԱ­ՀԵՐ­ԹՈՒ­ԹՅՈՒՆ­ՆԵ­ՐԻՑ Է

Ռու­զան ԻՇ­ԽԱ­ՆՅԱՆ

 Ադր­բե­ջա­նա­կան քա­րոզ­չա­մի­ջոց­նե­րի հրա­պա­րա­կում­նե­րում դա­րա­կազ­միկ ի­րա­դար­ձու­թյուն է ո­րակ­վում հոկ­տեմ­բե­րի 3-ին Սո­չիում ՙՎալ­դայ՚-ի հա­մա­ժո­ղո­վի շր­ջա­նա­կում Ռու­սաս­տա­նի և Ադր­բե­ջա­նի նա­խա­գահ­նե­րի հան­դի­պու­մը։ Ա­կումբն, ինչ խոսք, Ադր­բե­ջա­նի նա­խա­գա­հի հա­մար հար­թակ էր՝ ներ­կա­յաց­նե­լու հա­կա­մար­տու­թյան կար­գա­վոր­ման ադր­բե­ջա­նա­կան տես­լա­կա­նը։ Սա հաս­կա­նա­լի է, բայց, ի դժ­բախ­տու­թյուն Բաք­վի, Ա­լիևի տես­լա­կա­նի ռու­սաս­տա­նյան ար­ձա­գանքն այդ­պես էլ չհն­չեց։ Ադր­բե­ջա­նա­կան լրատ­վա­կան կայ­քե­րից մե­կը, ճիշտ ըն­կա­լե­լով ի­րա­վի­ճա­կը, գրեց, որ էյ­ֆո­րիա­յի հա­մար էլ մի ա­ռանձ­նա­կի ա­ռիթ չկա. Ռու­սաս­տա­նի արտ­գործ­նա­խա­րար Սեր­գեյ Լավ­րովն ըն­դա­մե­նը քն­նա­դա­տել է ՀՀ վար­չա­պե­տին՝ ՙԱր­ցա­խը Հա­յաս­տան է, և վերջ՚ ար­տա­հայ­տու­թյան հա­մար, ու­րիշ ո­չինչ չի ա­սել։

Ար­ձա­նագ­րենք, որ Սո­չիի հան­դի­պու­մը տե­ղի ու­նե­ցավ ԵԱՏՄ բարձ­րա­գույն տն­տե­սա­կան խոր­հր­դի նիս­տից հե­տո, ո­րը բարձր գնա­հա­տա­կա­նի ար­ժա­նա­ցավ նա­խա­գահ Պու­տի­նի կող­մից։ Մինչ այդ, Երևա­նում ՀԱՊԿ ան­դամ պե­տու­թյուն­նե­րի ռազ­մատն­տե­սա­կան հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան միջ­պե­տա­կան հանձ­նա­ժո­ղո­վի հեր­թա­կան նիս­տի նա­խօ­րեին շր­ջա­նա­ռու­թյան մեջ դր­վեց կա­ռույ­ցում Ադր­բե­ջա­նին կար­գա­վի­ճակ տա­լու հար­ցը։ Հա­յաս­տա­նը, որ­պես գոր­ծըն­կեր պե­տու­թյուն, բնա­կա­նա­բար, պիտի վե­տո կիրառեր։ Եվ ա­հա ՙՎալ­դայ՚ ա­կում­բում Ադր­բե­ջա­նը, տա­րա­ծաշր­ջա­նում առ­կա աշ­խար­հա­քա­ղա­քա­կան ի­րա­վի­ճա­կից օգտ­վե­լով, փոր­ձեց ինչ-որ չա­փով ա­ռաջ տա­նել իր շա­հը։
Պու­տի­նի հետ ու­նե­ցած զրույ­ցից հե­տո Իլ­համ Ա­լիևը հայ­տա­րա­րեց, որ Մոսկ­վան ու Բա­քուն պայ­մա­նա­վոր­վել են շա­րու­նա­կել աշ­խա­տանք­նե­րը ռազ­մա­տեխ­նի­կա­կան հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյան հար­թու­թյու­նում։ Նա հի­շեց­րել է ՌԴ-ից 5 մի­լիարդ դո­լա­րի սպա­ռա­զի­նու­թյուն ձեռք բե­րե­լու մա­սին պայ­մա­նա­գի­րը և հայ­տա­րա­րել, որ 3 մի­լիարդն ար­դեն ի­րաց­ված է։
Սո­չիի հան­դի­պու­մից Բաք­վին հատ­կա­պես ոգևո­րել է Կո­սո­վո­յի մա­սին Լավ­րո­վի ար­տա­հայ­տու­թյու­նը, ո­րը հն­չել է ՀՀ վար­չա­պե­տի հի­շյալ հայ­տա­րա­րու­թյան ֆո­նին։ Ռու­սաս­տա­նի արտ­գործ­նա­խա­րա­րը հի­շեց­րել է մի ժա­մա­նակ Տի­րա­նա­յից Ալ­բա­նիա­յի վար­չա­պե­տի կող­մից ար­ված հայ­տա­րա­րու­թյունն առ այն, որ Կո­սո­վո ա­սե­լով պետք է հաս­կա­նալ Ալ­բա­նիա։
Մեր հարևա­նի էյ­ֆո­րիան այս հար­ցում էլ ար­դա­րաց­ված չէ, քա­նի որ Ռու­սաս­տա­նի արտ­գործ­նա­խա­րա­րի խոսքն ուղղ­ված էր Արևմուտ­քին։ Կո­սո­վո­յի ան­կա­խու­թյու­նը Սեր­բիա­յից ի կա­տար է ած­վել Միա­ցյալ Նա­հանգ­նե­րի ան­մի­ջա­կան ա­ջակ­ցու­թյամբ, ա­վե­լի ուշ այդ ան­կա­խու­թյու­նը ճա­նաչ­վել է գրե­թե բո­լոր արևմտյան եր­կր­նե­րի կող­մից։ Ռու­սաս­տա­նյան կող­մի հա­մար սա ցա­վոտ ի­րո­ղու­թյուն է, և պա­տա­հա­կան չէ, որ ՌԴ ար­տա­քին քա­ղա­քա­կան գե­րա­տես­չու­թյան ղե­կա­վա­րը Կո­սո­վոն վկա­յա­կո­չել է Ար­ցա­խի խնդ­րի կար­գա­վոր­ման և ՀՀ վար­չա­պե­տի հայ­տա­րա­րու­թյան հա­մա­տեքս­տում։ Իսկ թե ինչ են­թա­տեքստ ու­նեն Արևմուտ­քին հաս­ցեագր­ված ար­տա­հայ­տու­թյուն­նե­րը, թերևս, կա­րե­լի է կռա­հել։
Դա ստի­պում է անդ­րա­դառ­նալ Ար­ցա­խի շուրջ վեր­ջին զար­գա­ցում­նե­րին։ Նախ հի­շեց­նենք սեպ­տեմ­բե­րին ֆրան­սիա­ցի խոր­հր­դա­րա­նա­կան­նե­րի պատ­վի­րա­կու­թյան այցն Ար­ցախ և ԱԺ ամ­բիո­նից պատ­վի­րա­կու­թյան ղե­կա­վար Գի Տե­սիեի հայ­տա­րա­րու­թյու­նը՝ Ար­ցա­խը մի­ջազ­գա­յին ճա­նաչ­ման պետք է ար­ժա­նա­նա ներ­կա­յիս սահ­ման­նե­րով։ Նա անհ­րա­ժեշտ հա­մա­րեց Ստե­փա­նա­կեր­տին տե­ղե­կաց­նել, որ աշ­խար­հում կան տար­բեր եր­կր­ներ և տար­բեր ու­ժեր, ո­րոնք ջանք ու ե­ռանդ չեն խնա­յում՝ Ար­ցա­խը վե­րա­դարձ­նե­լու նախ­կին խոր­հր­դա­յին պե­տու­թյան կող­մից նա­խանշ­ված սահ­ման­ներ։ Դա ակ­նարկ էր ներ­կա­յում Ադր­բե­ջա­նի կող­մից ի­րա­կա­նաց­վող լոբ­բիս­տա­կան մեծ աշ­խա­տան­քի մա­սին, ո­րում ներ­դր­վում են ֆի­նան­սա­կան հս­կա­յա­կան մի­ջոց­ներ։ Ֆրան­սիա­ցի խոր­հր­դա­րա­նա­կա­նի ու­ղեր­ձը մի­ջազ­գա­յին հան­րու­թյա­նը պարզ էր ու հաս­կա­նա­լի. բա­վա­կան է այ­ցե­լել Ար­ցախ և հա­մոզ­վել, որ ա­մեն ինչ վկա­յում է այս հո­ղի վրա հա­յե­րի վաղն­ջա­կան գո­յու­թյան մա­սին։
Հայ­տա­րա­րու­թյու­նից ուշ­քի չե­կած Բա­քուն ե­րեք շա­բաթ անց՝ հոկ­տեմ­բե­րի 1-ին, ԱՄՆ Կոնգ­րե­սի Ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի պա­լա­տի Հայ­կա­կան հար­ցե­րով հանձ­նախմ­բի հա­մա­նա­խա­գահ, է­ներ­գե­տի­կա­յի և առևտրի հանձ­նա­ժո­ղո­վի նա­խա­գահ Ֆրենկ Փա­լոու­նի ար­ցա­խյան այ­ցի մա­սին ի­րա­զեկ­վեց։ Ստե­փա­նա­կերտ ժա­մա­նե­լու հիմ­նա­կան նպա­տա­կը, Փա­լոու­նի խոս­քով, աշ­խար­հին ցույց տալն է, որ Ար­ցա­խը կա­յա­ցած և ժո­ղովր­դա­վա­րա­կան պե­տու­թյուն է, հետևա­պես, նման այ­ցե­րով ի­րենք պետք է ակ­տի­վաց­նեն Ար­ցա­խի Հան­րա­պե­տու­թյան հետ ի­րենց հա­մա­գոր­ծակ­ցու­թյու­նը։

Ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի պա­լա­տի հանձ­նա­ժո­ղո­վի նա­խա­գա­հի ար­ցա­խյան այ­ցը նույն­պես մե­սիջ­ներ էր իր մեջ պա­րու­նա­կում։ Փա­լոունն ա­ռա­ջին հեր­թին ներ­կա­յաց­րել է տա­րա­ծաշր­ջա­նի անվ­տան­գա­յին հա­վա­սա­րակշ­ռու­թյան պահ­պան­ման անհ­րա­ժեշ­տու­թյանն ուղղ­ված իր և գոր­ծըն­կեր­նե­րի ա­ռա­ջի­կա ծրագ­րե­րը։ Մեջ­բե­րենք նրա խոս­քե­րը. ադր­բե­ջա­նա-ար­ցա­խյան հա­կա­մար­տու­թյու­նը պետք է ու­նե­նա միայն խա­ղաղ կար­գա­վո­րում՝ Ար­ցա­խի հայ­կա­կա­նու­թյան և նրա անվ­տան­գու­թյան ներ­կա­յիս բա­ղադ­րիչ­նե­րի պահ­պան­մամբ։ Անվ­տան­գա­յին հա­վա­սա­րակշ­ռու­թյան պահ­պան­ման հա­մա­տեքս­տում կոնգ­րե­սա­կա­նը նշել է, որ վեր­ջին եր­կու տա­րի­նե­րի ըն­թաց­քում ԱՄՆ-ի կող­մից ռազ­մա­կան ա­ջակ­ցու­թյունն Ադր­բե­ջա­նին ա­ճել է։ Ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի պա­լա­տի Հայ­կա­կան հար­ցե­րով հանձ­նա­խում­բը նա­մակ է հղել Պետ­դե­պար­տա­մեն­տին` կոչ ա­նե­լով դա­դա­րեց­նել այդ ա­ջակ­ցու­թյու­նը։ ԱՄՆ-ն չպետք է ռազ­մա­կան և ֆի­նան­սա­կան ա­ջակ­ցու­թյուն ցու­ցա­բե­րի Ադր­բե­ջա­նին։
Ու­շադ­րու­թյան ար­ժա­նի է կոնգ­րե­սա­կա­նի այ­ցը ՙThe HALO Trust՚ ոչ կա­ռա­վա­րա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյան Ստե­փա­նա­կեր­տի գրա­սե­նյակ, ո­րը զբաղ­վում է ա­կա­նա­զերծ­ման աշ­խա­տանք­նե­րով։ Ա­միս­ներ ա­ռաջ հայտ­նի դար­ձավ, որ Միա­ցյալ Նա­հանգ­նե­րը դա­դա­րեց­նում է ա­կա­նա­զերծ­ման ծրագ­րի ֆի­նան­սա­վո­րու­մը, ին­չը բա­ցա­սա­կան ար­ձա­գանք ու­նե­ցավ ոչ միայն հայ հան­րու­թյան շր­ջա­նում։ Վա­շինգ­տո­նի դիր­քո­րոշ­ման փո­փո­խու­թյու­նը թուրք-ադր­բե­ջա­նա­կան լոբ­բին­գի ար­դյունք էր, ո­րի չե­զո­քաց­ման ուղ­ղու­թյամբ այժմ հա­մա­պա­տաս­խան աշ­խա­տանք է տար­վում։ Այդ օ­րե­րին կար­ծիք հն­չեց առ այն, որ մար­դա­սի­րա­կան ծրագ­րի ֆի­նան­սա­վոր­ման դա­դա­րեց­ման մա­սին Թրամ­փի վար­չա­կազ­մի ո­րո­շու­մը լր­ջո­րեն հար­վա­ծում է ԱՄՆ-ի մի­ջազ­գա­յին վար­կա­նի­շին։
ԱՀ ղե­կա­վա­րու­թյան հետ կոնգ­րե­սա­կա­նի հան­դի­պում­նե­րի ժա­մա­նակ խո­սակ­ցու­թյուն է ծա­վալ­վել ԱՄՆ-ի կող­մից Ար­ցա­խում ի­րա­կա­նաց­վող հու­մա­նի­տար ծրագ­րե­րի և դրանց ֆի­նան­սա­վոր­ման խնդ­րի շուրջ։ Սա ևս մեկ մե­սիջ էր. Կոնգ­րե­սում մեր բա­րե­կամ­նե­րը շա­րու­նա­կում են ջան­քեր գոր­ծադ­րել Ար­ցա­խի տա­րածքն անվ­տանգ դարձ­նե­լու նպա­տա­կով հատ­կաց­վող ֆի­նան­սա­կան մի­ջոց­նե­րի հոս­քը վե­րա­կանգ­նե­լու ուղ­ղու­թյամբ։
Անդ­րա­դառ­նանք Սո­չիի հան­դիպ­մա­նը։ ՙՎալ­դայ՚ ա­կում­բում Ռու­սաս­տա­նի արտ­գործ­նա­խա­րար Սեր­գեյ Լավ­րովն Ար­ցա­խի և Ադր­բե­ջա­նի զին­ված ու­ժե­րի շփ­ման գծում տի­րող ի­րա­վի­ճա­կի մա­սին է նաև խո­սել։ Նրա գնա­հատ­մամբ՝ բա­վա­կա­նին հան­գիստ ի­րա­վի­ճակ է, մի­ջա­դե­պե­րը քիչ են և խո­շոր չեն։ Ռու­սաս­տա­նը, Լավ­րո­վի խոս­քով, Ղա­րա­բա­ղի հար­ցում տա­րա­ձայ­նու­թյուն­ներ չու­նի Մինս­կի խմ­բի հա­մա­նա­խա­գահ մյուս եր­կր­նե­րի՝ Ֆրան­սիա­յի և Միա­ցյալ Նա­հանգ­նե­րի հետ, և ա­մեն ինչ կա­նի, որ­պես­զի հա­կա­մար­տու­թյան գո­տում ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­ներ չվերս­կս­վեն։ Միա­ժա­մա­նակ, ՌԴ ար­տա­քին քա­ղա­քա­կան գե­րա­տես­չու­թյան ղե­կա­վարն ափ­սո­սանք է հայտ­նել, որ քա­ղա­քա­կան գոր­ծըն­թացն ար­գե­լակ­ված է, և ստեղծ­ված ի­րա­վի­ճա­կի հաղ­թա­հար­մանն ուղղ­ված քայ­լե­րը հա­ջո­ղու­թյուն չեն ու­նե­նում։
Ադր­բե­ջա­նա-ար­ցա­խյան հա­կա­մար­տու­թյան կար­գա­վոր­ման շուրջ քա­ղա­քա­կան գոր­ծըն­թացն, իս­կա­պես, ար­գե­լակ­ված է, ա­սել է թե՝ զրո­յաց­ված է հա­կա­մար­տող կող­մե­րի միջև երկ­խո­սու­թյան հնա­րա­վո­րու­թյու­նը։ Լավ­րովն ի­րա­վա­ցի է։ Հաս­կա­նա­լի պատ­ճա­ռով խա­ղաղ կար­գա­վոր­ման գոր­ծըն­թա­ցի ար­գե­լակ­ման պատ­ճա­ռը Ռու­սաս­տա­նի գլ­խա­վոր դի­վա­նա­գե­տը չի նշել։ Դի­վա­նա­գի­տա­կան պա­րի­տե­տը թույլ չտ­վեց մատ­նա­ցույց ա­նել շփ­ման գծում ռազ­մա­կան սադ­րանք­ներ ձեռ­նար­կող կող­մին։ Սա­կայն չնա­յած նրան, որ Ադր­բե­ջա­նի ա­պա­կա­ռու­ցո­ղա­կան քա­ղա­քա­կա­նու­թյան մա­սին ո­չինչ չի աս­վել, արտ­գործ­նա­խա­րա­րը Պու­տին-Ա­լիև հան­դիպ­ման ֆո­նին շատ կարևոր հայ­տա­րա­րու­թյուն ա­րեց՝ ա­սե­լով, որ հա­կա­մար­տու­թյան գո­տում ռազ­մա­կան գոր­ծո­ղու­թյուն­նե­րի վերս­կս­ման ռիս­կեր չի տես­նում։ Այ­սինքն՝ Հա­րա­վա­յին Կով­կա­սում քա­ղա­քա­կան հա­վա­սա­րակշ­ռու­թյան պահ­պա­նու­մը ՌԴ-ի ար­տա­քին քա­ղա­քա­կան ա­ռաջ­նա­հեր­թու­թյուն­նե­րից է, ին­չը նշա­նա­կում է, որ Մոսկ­վան վե­րահս­կո­ղու­թյան տակ է պա­հում ի­րա­վի­ճա­կը՝ զս­պե­լով ագ­րե­սիվ նկր­տում­ներ ու­նե­ցող կող­մին՝ Ադր­բե­ջա­նին։
Թե որ­քա­նով է ի­րե­րի նման դա­սա­վո­րու­թյու­նը ոգևո­րում Բաք­վին, թող­նենք ադր­բե­ջա­նա­կան քա­րոզ­չա­մե­քե­նա­յի հա­յե­ցո­ղու­թյա­նը։