ՄԵՐ ԳՅՈՒՂԵՐՈՒՄ Է ՄԵՐ ԱՊԱԳԱՆ
ԿԱՐԻՆԵ ԴԱԴԱՄՅԱՆ
Գյուղական պայմաններից, կյանքից ու առօրյայից շատ ենք խոսում, բողոքում, որ գյուղերից բնակիչների հոսքը դեպի քաղաք քանի գնում, ավելի է աշխուժանում, ինչը ներկա պայմաններում այնքան էլ ողջունելի չէ: Երևույթն ինչ-որ կերպ փորձում ես յուրովի մեկնաբանել, բացատրել պատճառները, հիմնավորումներ գտնել, որովհետև, ի վերջո, բոլորս էլ հասկանում ենք, որ գյուղերում են մեր արմատները, և որքան ամուր ու կայուն են նրանք՝ նույնքան ապահով ու հուսադրող է դառնում և՜ մեր ներկան, և՜ ապագան։ Ահա ինչու, իրոք, մտահոգիչ և ցավոտ է խոսել մի թեմայի մասին, որի շուրջ ինչքան բացահայտ ենք արտահայտվում, քննարկումներ ունենում, ավելի շատ է մնում լուծման կարոտ:
Մեզնից յուրաքանչյուրը հազար թելերով կապված է գյուղին, ու այդ թելերն իրենց հետ բերում են այն ամենն, ինչ տեղի է ունենում մեր հին ու պապական օջախներում։ Յուրաքանչյուր գյուղ այցից հետո մեծ ցավ ես ապրում, քանի որ ամեն անգամ նկատում ես ավերակների վերածվող նոր օջախներ, հայտնաբերում դատարկվող նոր տներ։ Ծերացել են մեր գյուղերը: Մինչդեռ տարիներ առաջ ի~նչ աշխուժություն կար, ի~նչ եռուզեռ, ինչպե~ս էին մարդիկ ապրում և արարում՝ արհամարհելով հոգսերը, լի պայծառ հավատով։ Բազում չլուծված խնդիրներ ունեինք, բազում սոցիալական ու կենցաղային անհարմարություններ, մի տան մեջ ապրում էին երկու, պատահում էր և ավելի ընտանիքներով, երբեմն կուշտ, երբեմն սոված, տարիներ շարունակ նույն շորերով ու կոշիկներով, բայց ապրում էին, չէին մտածում գյուղը թողնել-հեռանալու մասին, պապենական օջախները դատարկելու մասին։ Բարեկամ-ընկերներով հավաքվում, տուն էին կառուցում, քարից հաց էին քամում, օրնիբուն աշխատում, միայն թե ապահով տեսնեն իրենց ընտանիքները։
Այլ է իրավաճակն այսօր։ Երբ սկսում ենք վերլուծել վերջին տարիներին համայնքներում կատարված ներդրումները՝ գյուղատնտեսության, շինարարության, կրթության, մշակույթի և այլ ոլորտներում՝ տարբեր ծրագրերի շրջանակներում, թվերի հաշվարկից գլուխդ պտտվում է, թվերը չեն տեղավորվում։ Կառուցվող նոր, հարմարավետ, ժամանակակից չափանիշներին համապատասխան, ժամանակակից սարքավորումներով և գույքով կահավորված դպրոցներում և մարզադահլիճներում, որ թվում է պիտի օրեցօր ավելանա սովորողների ու հաճախողների քանակը, հակառակ միտումն է նկատվում, ավելի բարձր ուսման որակ ապահովելու ձգտումը տեսանելի չէ։ Էլ չեմ խոսում մնացած կառույցների մասին։ Գյուղերի երիտասարդների մի զգալի մասը չի ամուսնանում տարբեր պատճառաբանություններով, մեծ մասը խնդիրը կապում է բնակարան և աշխատանք չունենալու հետ։ Մինչդեռ պարզաբանման շրջանակը շատ լայն է, պատճառները` բազում ու հակասական։
Խնդիրն առավել ցայտուն է արտահայված հատկապես միջին և փոքր գյուղերում, իսկ դրանք գերակշիռ մաս են կազմում։
Այսօր երիտասարդին գյուղում պահելու խնդիր ունենք ։ Պատմական բոլոր զարգացումների ընթացքում գյուղերից քաղաք, բնակավայրից բնակավայր բնակչության հոսքը եղել է, բայց այսօր այդ հոսքն ահազանգի նման է։ Այն պետք է մտահոգի բոլորիս։ Մենք խնդիր ունենք ճիշտ և գիտակցված ապրելու։ Չնայած այնքան շատ է այս մասին խոսվում... Թվում է՝ վաղուց արդեն պետք է վերջնալուծմանը հասնեինք, բայց այդպես էլ չենք հասնում։
Բոլորս մի տեսակ բողոքավոր ենք դարձել ու սեփական դերակատարությունն ենք առաջացած խնդիրների լուծման գործում անտեսում, ինչը ցավալի է։
Մեծագույն ցանկությունս է, որ չդատարկվեն մեր հնամյա գյուղերը, որ դրանք շեն մնան: Որ գա ժամանակ, երբ մեր ապրուստի ու ապահովության իրական միջոցը հենց գյուղերում գտնելն է, որ մեր գյուղերը մանուկների ճիչերով, զուռնա-դհոլի նվագով, հարսանիքներով լցնեն օրը, որ շարունակենք մեր դարավոր երթը: Սա է ժամանակի խորհուրդը…