Ի­ՐԵ­ՂԵՆ ՍԽ­ՐԱՆ­ՔԱ­ՊԱ­ՏՈՒՄ­ՆԵՐ

 Մեր նո­րա­գույն պատ­մու­թյան ոչ հե­ռու ան­ցյա­լի մար­տա­կան է­ջե­րից մեզ ըն­դա­մե­նը ե­րեք տաս­նա­մյակ է բա­ժա­նում... Ետ նա­յե­լով ու մտո­վի ժո­ղո­վե­լով ձեռք­բե­րում­նե­րը, տես­նում ենք, որ փոքր երկ­րում հի­շա­տա­կու­թյան ար­ժա­նի մեծ գոր­ծեր են կա­տար­վել... Հրա­պա­րա­կի վրա բազ­մա­թիվ գրա­վոր ու բա­նա­վոր հի­շա­տա­կու­թյուն­ներ կան, գր­վել են բազ­մա­թիվ գր­քեր, նկա­րա­հան­վել գե­ղար­վես­տա­կան ու փաս­տա­վա­վե­րագ­րա­կան ֆիլ­մեր, կա­տար­վել բազ­մա­թիվ ու­սում­նա­սի­րու­թյուն­ներ։ Այդ­քա­նով հան­դերձ, ու­նենք նաև մեր հե­րոս­նե­րի մա­սին պատ­մող ու վկա­յող ի­րե­ղեն ա­պա­ցույց­ներ, ո­րոն­ցից յու­րա­քան­չյու­րը մի սխ­րան­քա­պա­տում է, մի վկա­յու­թյուն։ Հան­րա­պե­տու­թյու­նում ու հան­րա­պե­տու­թյու­նից դուրս, բազ­մա­թիվ փոք­րու­մեծ թան­գա­րան­նե­րում, պահ­վում են մե­րօ­րյա հե­րոս­նե­րի մա­սունք­նե­րից, իսկ դրանց մի զգա­լի մա­սը դեռևս պահ­վում է տնե­րում... Վա­ղուց ժա­մա­նակն է, որ մեր հե­րոս­ներն ու­նե­նան ի­րենց սխ­րան­քին ար­ժա­նի Մար­տա­կան փառ­քի թան­գա­րան, որ­տեղ մի տա­նի­քի տակ կհա­վաք­վեն նրանց մա­սունք­նե­րը։

...Այ­ցե­լե­լով Պաշտ­պա­նու­թյան բա­նա­կի հու­շա­թան­գա­րան, ա­կա­նա­տես ե­ղանք խնամ­քով ներ­կա­յաց­ված մի հա­վա­քա­ծուի, որ­տեղ յու­րա­քան­չյուր ցու­ցան­մուշ մի աս­քա­պա­տում է, հե­րո­սու­թյան վառ առ­հա­վատ­չյա... Տնօ­րեն, նկար­չու­հի Լիա­նա Քո­չա­րյա­նը, օգ­տա­գոր­ծե­լով փոք­րիկ տա­րած­քի սուղ հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը, այ­ցե­լու­նե­րին ի տես ճա­շա­կով ձևա­վո­րել է ցու­ցան­մուշ­նե­րը, նոր շունչ տվել ա­մեն մի մա­սուն­քի։
Պաշտ­պա­նու­թյան բա­նա­կում Մար­տա­կան փառ­քի թան­գա­րան ու­նե­նա­լու գա­ղա­փա­րի հե­ղի­նա­կը և ա­ռա­ջին տնօ­րե­նը ԱՀ ՙՄայ­րու­թյուն՚ ՀԿ նա­խա­գահ Հաս­միկ Մի­քա­յե­լյանն է։ Այ­սօր­վա պես հի­շում է. ա­ռա­ջին ցու­ցան­մու­շը ՙՄայ­րա­կան ե­րախ­տա­գի­տու­թյուն Ար­ցա­խի քա­ջոր­դի­նե­րին՚ հու­շա­մե­դալն էր... Հե­տո ե­կան պրպ­տում­նե­րի ու փնտր­տուք­նե­րի օ­րե­րը, նո­րան­շա­նակ տնօ­րե­նը այ­ցե­լում էր տնից տուն, խրա­մա­տից խրա­մատ, լի­նում բո­լոր պաշտ­պա­նա­կան շր­ջան­նե­րում, հան­դի­պում բազ­մա­թիվ հե­րոս­նե­րի։ Սկզբ­նա­կան շր­ջա­նում դի­մադ­րում էին, չէին ու­զում բա­ժան­վել հա­րա­զատ մա­սունք- վկա­յու­թյուն­նե­րից, սա­կայն կա­մաց-կա­մաց տե­ղի տվե­ցին, գի­տակ­ցե­լով, որ դա անհ­րա­ժեշ­տու­թյուն է, և մա­սունք­ներն այդ վաղ թե ուշ հա­նու­րի սե­փա­կա­նու­թյու­նը պի­տի դառ­նան։ Դեռ ա­վե­լին, դրան­ցով պետք է սե­րունդ­ներ դաս­տիա­րակ­վեն, ու ի­րենք էլ ի­րենց հեր­թին ե­կող սե­րունդ­նե­րին փո­խան­ցեն։ Ի­նը տար­վա ըն­թաց­քում նրան հա­ջող­վեց ՀՀ-ից ու ԱՀ-ից հա­վա­քել շուրջ 5 հա­զար ցու­ցադ­րու­թյան ար­ժա­նի մա­սունք։ Հա­վա­քա­ծուից Հ. Մի­քա­յե­լյա­նը հատ­կա­պես կարևո­րում է ֆի­դա­յի-ա­զա­տա­մար­տիկ­նե­րի ձեռ­քե­րով պատ­րաստ­ված ինք­նա­շեն զեն­քե­րը։ Միայն ՀՀ ազ­գա­յին հե­րոս, Ար­ցա­խի հե­րոս Յու­րի Պո­ղո­սյա­նի մայ­րը Յու­րիի ձեռ­քով պատ­րաստ­ված 6 ինք­նա­շեն զենք է տրա­մադ­րել թան­գա­րա­նին։ Եր­կու-ե­րեք ան­գամ Վլա­դի­միր Բա­լա­յա­նի, Նո­րայր Դա­նիե­լյա­նի մայ­րե­րին է այ­ցե­լել, նրանք մեծ դժ­վա­րու­թյամբ էին բա­ժան­վում որ­դի­նե­րի սխ­րան­քը հի­շեց­նող ի­րե­րից ու փաս­տաթղ­թե­րից։ Հ. Մի­քա­յե­լյա­նը մատ­նա­ցույց է ա­նում Բեր­դա­ձո­րից բեր­ված կի­թա­ռը, ո­րը կռ­վող տղա­նե­րի ըն­կերն էր պա­տե­րազ­մա­կան ընդ­մի­ջում­նե­րին։ Աս­կե­րա­նի շր­ջա­նի Սառ­նաղ­բյուր /Աղ­բու­լաղ/ գյու­ղում նրան հաձն­ված մա­սուն­քը ե­զա­կի­նե­րից է սո­վո­րա­կան բա­հը տղա­նե­րը դարձ­րել են ա­կա­նա­նետ ու պաշտ­պա­նել հայ­րե­նի գյու­ղը։ Ձեռ­քի ա­փի մեջ տե­ղա­վոր­վող ատր­ճա­նա­կը նույն­պես բա­ցա­ռիկ ար­ժեք ու­նի և այն­պի­սի հղկ­վա­ծու­թյուն, ո­րին կնա­խան­ձեր ոս­կե­րիչն ան­գամ։
Ա­ռա­ջին տնօ­րե­նի ե­րա­զանքն է, որ Պաշտ­պա­նու­թյան բա­նա­կի թան­գա­րա­նը լի­նի մայ­րա­քա­ղա­քի ա­մե­նա­գե­ղե­ցիկ կա­ռույց­նե­րից մե­կը, հա­մա­պա­տաս­խա­նի թան­գա­րա­նա­յին բո­լոր չա­փա­նիշ­նե­րին, հան­դի­սա­նա բնակ­չու­թյան նա­խընտ­րե­լի ու պաշ­տե­լի վայ­րե­րից մե­կը։
Թան­գա­րա­նի ներ­կա­յիս տնօ­րե­նը՝ Լիա­նա Քո­չա­րյա­նը, ձեռ­քե­րը ծա­լած չի սպա­սում, թե երբ կու­նե­նան լիար­ժեք ու ժա­մա­նա­կա­կից պայ­ման­ներ, նա ա­մեն օր մի նոր գա­ղա­փար ու մտահ­ղա­ցում է կյան­քի կո­չում։ Նրա կար­ծի­քով՝ թան­գա­րա­նը ոչ միայն հա­րուստ ցու­ցադ­րու­թյամբ պի­տի աչ­քի ընկ­նի, այլև պի­տի դառ­նա գի­տաու­սում­նա­կան կենտ­րոն, որ­տեղ սո­վո­րող­ներն ու ու­սա­նող­նե­րը կգտ­նեն ի­րենց հա­մար օգ­տա­կար և ու­սա­նե­լի տե­ղե­կատ­վու­թյուն։ Նույ­նը և նա­խա­տես­վում է բա­նա­կի սեր­ժանտ­նե­րի ու սպա­նե­րի հա­մար, բո­լոր նրանց հա­մար, ով­քեր հե­տաքր­քր­ված են Պաշտ­պա­նու­թյան բա­նա­կի պատ­մու­թյամբ։ Քա­րոզ­չա­կան նյու­թի մեծ պա­շար է կու­տակ­վել, ո­րը պետք է օգ­տա­գոր­ծել նպա­տա­կա­յին, ըստ էու­թյան ու նշա­նա­կու­թյան, այս­տեղ յու­րա­քան­չյուր բե­կորն ան­գամ իր անկ­րկ­նե­լի պատ­մու­թյունն ու­նի։
Ճիշտ է, թան­գա­րա­նը հի­մա ոչ բո­լո­րին է հա­սու, սա­կայն տնօ­րե­նը խոս­տա­նում է այդ ուղ­ղու­թյամբ գոր­ծուն քայ­լեր կա­տա­րել և բո­լոր ցան­կա­ցող­նե­րին հա­սու դարձ­նել թան­գա­րա­նի պա­հոց­նե­րին՝ այն դարձ­նե­լով հայ­րե­նա­սի­րա­կան մղում­նե­րի մի յու­րօ­րի­նակ դարբ­նոց։