Error
  • JLIB_APPLICATION_ERROR_COMPONENT_NOT_LOADING
  • JLIB_APPLICATION_ERROR_COMPONENT_NOT_LOADING
[ARM]     [RUS]     [ENG]

ՊԱՏՄԱՎԵՊ՝ ԳՐՎԱԾ ԺԱՄԱՆԱԿԻ ՀՐԱՄԱՅԱԿԱՆՈՎ

Նվարդ ՍՈՂՈՄՈՆՅԱՆ

 Ստեփանակերտի ՙԳրիգոր Նարեկացի՚ համալսարանի գիտական նիստերի և պոեզիայի դահլիճում ապրիլի 19-ին տեղի ունեցավ ճանաչված գրող, հրապարակախոս, մեր հայրենակից Բակուր Կարապետյանի նոր պատմավեպի՝ ՙՎաչագան Բարեպաշտ թագավոր՚ գրքի շնորհանդեսը։

ԱՀ ԳՄ նախագահ, բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Վարդան Հակոբյանը ողջույնի խոսքում մասնավորապես նշեց, որ պատմությանն անդրադարձ կատարելը մշտապես եղել է հայ գրողների ուշադրության կենտրոնում՝ հնուց ի վեր։ Նշվեց, որ չնայած ՙՎաչագան Բարեպաշտը՚ նոր է լույս ընծայվել, բայց այն մեծ հետաքրքրություն է առաջացրել և՜ ընթերցողների, և՜ գրաքննադատության մեջ։ Գրողն իր ժամանակը ներկայացնելու համար դիմում է անցյալին. Բակուրն այս պատմավեպի մեջ ստեղծեց իր ժամանակը, իր գեղագիտական իդեալը, երկրի հզորացման իր տեսլականը։
ԱրՊՀ դասախոս, բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Սոկրատ Խանյանը, կարևորելով Բ. Կարապետյանի ծառայությունները հայ մշակույթին և Արցախի ազգային-ազատագրական պայքարին, ասաց, որ գրողը կատարել է մի ամբողջ գիտական հիմնարկի աշխատանք՝ իր հրապարակախոսական և գեղարվեստական գործերով։ Ելույթ ունեցողն անդրադարձավ նախորդ` ՙՇուշեցու հիշատակարանը՚ վեպին, որտեղ հայ մարդու ցավն է, գործ, որ մնալու է գրականության մեջ։ ՙՎաչագան Բարեպաշտը՚ գրվել է ժամանակի հրամայականով. հեռավոր անցյալն աղերսներ ունի մոտ անցյալի ու ներկայի հետ։ Հեղինակն ուսումնասիրել է հայ պատմիչներին, բազմաթիվ աղբյուրներ և ներկայացրել 5-րդ դարի հայ պետական նշանավոր գործիչ Վաչագան Բարեպաշտին ու պատմական իրադարձությունները։ Գիրքը հայ պատմավիպասանության փայլուն էջերից է, որն ունի ճանաչողական, պատմագիտական, գեղագիտական մեծ արժեք՚։
Բանասիրական գիտությունների թեկնածու Նանար Սիմոնյանն իր ելույթում ասաց, որ գրողը փորձ է արել առավել ամբողջական և բազմակողմանի ներկայացնելու Վաչագան Բարեպաշտի կերպարը։ Վերնագիրը հուշում է, որ գրողը երկրի հոգսերով ապրող, հայրենասեր ու վեհանձն թագավորի կերպարը ներկայացնելիս հավատարիմ է մնացել անվան բարբառային արտասանությանը։ Գրողը գրքում անդրադառնում և նոր դիտանկյունից է քննում նաև Մամիկոնյանների տոհմի ծագման հարցը: Ըստ նրա` Մամիկոնյանների տոհմը Կոնից է՝ Մամը ի Կոնից։
Բանասիրական գիտությունների թեկնածու Զինաիդա Բալայանը, գրող Դավիթ Միքայելյանը, ԱՀ մշակույթի, երիտասարդության հարցերի և զբոսաշրջության փոխնախարար Գայանե Գրիգորյանը, տեխնիկական գիտությունների թեկնածու Գեղամ Միքայելյանն իրենց ելույթներում անդրադարձան գրողի քաղաքացիական կեցվածքին, և որ պատմավեպը հայ մարդուն մղում է ինքնաճանաչման և իր պատմության հետ առերեսման։
Բակուր Կարապետյանը երախտագիտություն հայտնեց միջոցառման կազմակերպիչներին գրքի հանդեպ ցուցաբերած ուշադրության համար, հայտարարեց, որ պատմավեպից հետո ինքը գրել է մի ուսումնասիրություն՝ ՙԱրցախի խնդրի 10 արմատները՚, որտեղ անդրադարձել է Արցախի պատմությանը` վկայակոչելով փաստերը, որ երկրամասը 9-րդ դարերից սկսած 10 անգամ հիմնել է իր պետական կազմավորումը՝ անկախ կամ կիսաանկախ ձևով, պահպանել է իր լեզուն, մշակույթը, իր տարածքը։ Ուսումնասիրությունը բաղկացած է 50 էջից, այն թարգմանվում է անգլերեն և տպագրության համար հովանավոր է փնտրվում։ ՙՊիտի լավ սերտենք մեր պատմությունը, որպեսզի կարողանանք տեր կանգնել մեր հայրենիքին՚,-ասաց Բ. Կարապետյանը և անդրադարձավ վեպը գրելու շարժառիթներին։ Գրողը մանկության տարիներին և հետո քայլել է այն վայրերով, որտեղ ապրել, գործել է Վաչագան թագավորը, լսել է ժողովրդի մեջ պահպանված շատ պատմություններ` կապված թագավորի բարեպաշտ գործունեության հետ։
-Իսկ ինչ վերաբերում է այս ժամանակներին, ասեմ, որ պատմությունը կրկնվում է, պատմությունը անիվ է, որ պտտվում է, ու հենց դիպչում է ՙհողին՚, ստեղծվում է պահը, որ ազգը պիտի ընդունի։ Եթե ժողովրդովի պատրաստ չես լինում ընդունելու, պահը բաց ես թողնում, տանուլ ես տալիս... Մեր մեծերը՝ Բագրատ Ուլուբաբյանը, Զորի Բալայանը, մինչև 1988-ը աշխատում էին, որ ժողովուրդը աչքերը բացի, տեր կանգնի իր երկրին, պատրաստ լինի ընդունելու պահը։
Երկիրը հզորանում է նաև, երբ միտքը գնահատվում է, երբ մարդն իր ունակության համապատասխան տեղում է։ Գրողի դերը, առաքելությունն այն է, որ հանրությանն օգնի ճանաչելու իրեն, իր տեսակը, իր պատմությունը։ Վաչագան Բարեպաշտի պատմությունն առնչվում է այսօրվա շատ խնդիրների հետ, որն ինձ մղել է անդրադառնալու պատմական անցքերին։ Նյութ շատ կար, աղբյուրներ շատ կային, և ես կարողացա խորանալ, բացահայտումներ անել պատմության խորխորատներում։ Ճիշտ է և այն, որ փաստական նյութերի առատությունն ինչ-որ չափով ինձ խանգարում էր ժամանակաշրջանը գեղարվեստորեն ներկայացնելու խնդրում, բայց գեղագիտորեն ես ավելի շատ հակված եմ տուրք տալու ենթագիտակցականին։ Արվեստագետը պիտի կարողանա որսալ ենթագիտակցականի թելադրած պահերը։
Բարձրացված այն հարցին, թե պատմական տարածքն ինչու չի նորոգվում, զբոսաշրջության համար ինչու չի ներկայանալի դարձվում, Բ. Կարապետյանն ասաց, որ ինքը, մի 5 տարի առաջ, փոքրիկ արշավախմբով եղել է Եղիշե Առաքյալ վանքում, տեսել է պարսպի մեջ ագուցված 3,5-մետրանոց հուշակոթողը, որի մասին Մովսես Կաղանկատվացին իր պատմության մեջ վկայել է, որ այն կանգնեցրել է Վաչագան թագավորը։ Այդ մասին պատմավեպի մեջ մանրամասնությամբ կա։
Վեպի շնորհանդեսն առիթ էր նաև տագնապ հնչեցնելու մեր պատմական հուշարձանները պահպանելու, վերականգնելու խնդրում։