ԳՐՈՂԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՆՈՒՄ Է ԺԱՄԱՆԱԿԸ
Նվարդ ՍՈՂՈՄՈՆՅԱՆ
Արցախի պետական համալսարանի ՙԵղբայր-համալսարանների համագործակցության կենտրոն՚-ում հունիսի 4-ին տեղի ունեցավ հանդիպում գրող, բանաստեղծ Սամվել Մհերյանի հետ։
Զրույցը, որը բացեց բանասիրական գիտությունների թեկնածու Զարինե Սառաջյանը, ներառում էր գրողի գրական-հասարակական գործունեությունը և վերջերս լույս տեսած ՙԱյբ Քեն՚ բանաստեղծական ժողովածուն, որը աղոթագիրք է, և ՙԵվ եղավ լույս՚ պատմավեպի քննարկումները. ՙԾանր օրեր ենք ապրում, և նման միջոցառումները, հանդիպումները ապրեցնող, ոգեշնչող, կյանքի բնականոն ռիթմին վերադառնալու նշանակություն ունեն՚,-ասաց Զ. Սառաջյանը՝ կարևորելով Մհերյանի առաջին գրքի՝ ՙՄենավոր բազե՚-ի տեղն ու դերը ժամանակակից հայ արձակում։ Գիրք, որը թարգմանվել և Թուրքիայում վաճառվել է 2000 տպաքանակով։
ՙԱյբ Քեն՚ աղոթագրքի շուրջ խոսեց ԱրՊՀ դասախոս, բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր Սոկրատ Խանյանը։ Նա նշեց, որ Մհերյանն ունի պատկերավոր մտածողություն, հարուստ բառապաշար: ՙՆրա քնարերգությունը գալիս է հայ միջնադարյան պոեզիայից և քրիստոնեական հավատքից: Մեր բոլոր բանաստեղծները գովերգել են հայոց այբուբենը, բայց Մհերյանի ՙԱյբ Քեն՚-ը ինքնատիպ է՚,-նշեց Խանյանը:
ԱրՊՀ դասախոս, գրականության և ժուռնալիստիկայի ամբիոնի վարիչ, բանասիրական գիտությունների թեկնածու Նոնա Դավթյանը հանգամանորեն անդրադարձավ ՙԵվ եղավ լույս՚ պատմավեպին, որն առաջին դարում Հայաստանում տեղի ունեցած պատմական անցուդարձերի անդրադարձն է քրիստոնեական հավատքի դիրքերից։ Պատմական փաստերը վերցված են Մովսես Խորենացու ՙՀայոց պատմությունից՚, ինչպես նաև Աստվածաշնչից։ Արձակագիրը տալիս է, թե ինչպիսի պատմական և ճակատագրական դեր ունեցավ Հայաստանի համար Հռոմի կայսրության վերելքը, և թե ինչ վիճակում հայտնվեց հայոց պետականությունը Աբգար 5-րդ թագավորի օրոք։ Վեպը միավորում է պատմական, քաղաքական և հոգեբանական վեպի հատկանիշները, և սա անցյալի մհերյանական վերագնահատության փորձ է, միաժամանակ պատմության նկատմամբ նոր մոտեցում, գրված նոր պոետիկայով։
Տեղեկացնենք, որ Սամվել Մհերյանի գրքերի շնորհանդեսները կատարվել են Էջմիածնի Մայր Աթոռում` Վեհափառի օրհնությամբ ու գնահատանքով։ Մհերյանը հեղինակ է նաև երկու սիրողական վավերագրական ֆիլմերի, որոնք նա նկարահանել է Արևմտյան Հայաստան (Անի, Կարս, Վան, Բիթլիս, Մուշ) կատարած երկու այցերի ընթացքում։ Դրանք են ՙԵդեմի պարտեզը՚ և ՙՏունդարձի ճամփան՚։ Մհերյանը, խոսելով ստեղծագործական ծրագրերի մասին, ասաց, որ առաջին քայլերն են արվում ՙՄենավոր բազեն՚ գրքի հիման վրա խաղարկային լիամետրաժ ֆիլմ նկարահանելու համար, և որ ինքն այժմ աշխատում է Մեսրոպ Մաշտոցին նվիրված շարքն ամբողջացնելու վրա։
Միջոցառման ժամանակ նշվեց, որ Մհերյանը 2005-ից ՙԽնուս՚ մշակութային հիմնադրամի տնօրենն է, հիմնադրամ, որն իր ձևաչափով հայրենակցական միության գործառույթ ունի։
Սամվել ՄՀԵՐՅԱՆ.- Հատկանշական եմ համարում այս սրբազան վայրում, կրթական այս կենտրոնում լինելը, ու իմ երախտագիտությունն եմ հայտնում Սրբազան հորը և Արցախի կրթության, գիտության, մշակույթի և սպորտի նախարարին` աջակցելու համար։ Բազմաթիվ միջոցառումների մեջ ինձ համար այս օրն առանձնանում է իր հուզականությամբ և այնքան եզակի է, որ բառերս կորչում են։ Արմատներով Արևմտյան Հայաստանի Խնուս գավառի եղեռն վերապրածների ժառանգն եմ, ծնված` Երևանում։ Ավարտել եմ Երևանի պոլիտեխնիկական համալսարանի էներգետիկայի ֆակուլտետը և ստացել բակալավրի աստիճան։ Մասնագիտորեն և գործի բնույթով կապ չունեմ բանասիրության հետ, բայց ստեղծագործական առումով և՜ պատմության, և՜ բանասիրության մեջ եմ։ Անկեղծանալով ասեմ, որ Աստվածաշունչ ավելի շատ եմ կարդացել, քան կյանքիս մեջ կարդացած բոլոր գրքերը միասին։ Երեք-չորս տարի ուսումնասիրելուց հետո զգացել եմ, որ Գրքերի գիրքը ինձ տարել է դեպի վիպագրություն։ Առաջին գործս ՙՄենավոր բազե՚-ն պատմավեպն է, որը Խնուս գավառում 19-րդ դարի վերջին և 20-րդ դարի սկզբին տեղի ունեցած դեպքերի, իրադարձությունների գեղարվեստական նկարագրությունն է, ինչպես նաև ինքնապաշտպանությունը, ջարդերը՝ ներառելով շուրջ 80 տարվա ժամանակներ, երեք սերնդի կյանք։ Կերպարներից շատերն իրական են, որոնց անձամբ ճանաչում եմ։ Աբսուրդ չհնչի, ինձ թվում է` գրքի 120 կերպարները կերտելիս ինձ օգնել է իմ մասնագիտական-ինժեներական կրթությունը, այն առումով, որ մի անձը, մի կերպարը նկարագրվում է 3-4 տարիքում, և պատկերացրեք, որ նրանց վերահսկել էր պետք։ Երկրորդ պատմավեպիս՝ ՙԵվ եղավ լույս՚ թեմային 5 տարի չէի համարձակվում մոտենալ, կասկածում էի հնարավորություններիս։ Այդ ընթացքում լույս տեսավ ՙԱյբ Քեն՚ աղոթագիրք-բանաստեղծությունների ժողովածուն, և գրքի խմբագրի խորհրդով, հորդորով, քաջալերանքով սկսեցի գրել։ Գրքի հենքը Խորենացու ՙՀայոց պատմությունն՚ է, որի մեջ այնքան ընդգրկուն ներկայացված է դարաշրջանը։ Իմ գիրքը նպատակ ուներ նաև մաքրել ՙՀայոց պատմությունը՚ առասպելագրություն համարելու տեսակետը։ Խորենացին ճշմարիտ քրիստոնյա պատմիչ է։