ՊԱՐԸ ՄԱՐԴՈՒ ՈԳՈՒ ԴՐՍԵՎՈՐՈՒՄՆ Է

Ստե­փա­նա­կեր­տի Պոլ Է­լյուա­րի տուն ֆրան­կո­ֆո­նիա­յի կենտ­րո­նում հու­լի­սի 16-ին ա­վարտ­վեց Sunrise ար­վես­տի փա­ռա­տո­նը, ո­րի շր­ջա­նակ­նե­րում տե­ղի են ու­նե­ցել հա­մերգ­ներ, վար­պե­տու­թյան դա­սեր, ցու­ցա­հան­դես­ներ, կի­նո­դի­տում­ներ: Հե­տաքր­քիր մի­ջո­ցա­ռում­նե­րից էր Երևա­նից ժա­մա­նած ՙՏիե­զերք՚ բեն­դի հա­մեր­գը և ՄԻՀՐ ժա­մա­նա­կա­կից պա­րի թատ­րո­նի հա­մա­հիմ­նա­դիր ու ղե­կա­վար Ցո­լակ Մլ­քե-Գալս­տյա­նի անց­կաց­րած վար­պե­տու­թյան դա­սը:

Նպա­տա­կը ժա­մա­նա­կա­կից պա­րի շար­ժում­նե­րին ծա­նո­թաց­նելն էր` հե­տաք­րք­րու­թյուն ա­ռա­ջաց­նե­լով պա­րի այս ուղ­ղու­թյան նկատ­մամբ: Վար­պե­տու­թյան դա­սի անց­կաց­մա­նը օգ­նում էր թատ­րո­նի մե­նա­կա­տար Պետ­րոս Ղևոն­դյա­նը: Իսկ դասն անց­նում էր ՙՏիե­զերք՚ բեն­դի ե­րա­ժիշտ­նե­րի նվա­գակ­ցու­թյամբ: Նշենք՝ ՙՄիհր՚ ժա­մա­նա­կա­կից պա­րի թատ­րո­նը հիմ­նադր­վել է Երևա­նում 2003թ. քույր և եղ­բայր` Շո­ղա­կաթ ու Ցո­լակ Մլ­քե-Գալս­տյան­նե­րի կող­մից: Իր գո­յու­թյան ըն­թաց­քում Միհր թատ­րո­նը ստեղ­ծա­գոր­ծել է տար­բեր ուղ­ղու­թյուն­նե­րով. ժա­մա­նա­կա­կից պար, տա­րած­քը բա­ցա­հայ­տող ներ­կա­յա­ցում, զգա­յա­կան շար­ժում, նե­րա­ռա­կան պար, գոր­ծո­ղու­թյուն-նկար­չու­թյուն, բա­ցօ­թյա ներ­կա­յա­ցում­ներ, ֆի­զի­կա­կան ներ­կա­յա­ցում և դրա­մա: ՙՄիհր՚ թատ­րո­նը ստեղ­ծել է պա­րա­յին մտա­ծո­ղու­թյան սե­փա­կան ձևը? Շարժ­ման ե­րաժշ­տու­թյուն, ին­չը յու­րա­հա­տուկ ձևա­չափ է, ո­րը հա­մա­տե­ղում է ե­րաժշ­տու­թյունն ու պա­րը միևնույն ժա­մա­նակ: Շարժ­ման ե­րաժշ­տու­թյուն նա­խագ­ծի գոր­ծիք­նե­րի յու­րա­հա­տուկ ե­րաժշ­տու­թյու­նը նա­խագծ­վել ու ստեղծ­վել է Միհր թատ­րո­նի կող­մից: Թատ­րո­նը ստեղ­ծել է 21 ժա­մա­նա­կա­կից պար-ներ­կա­յա­ցում­ներ, նկա­րա­հա­նել 8 կի­նոն­կար, կազ­մա­կեր­պել փա­ռա­տո­ներ: Մաս­նակ­ցել է բազ­մա­թիվ մի­ջազ­գա­յին փա­ռա­տո­նե­րի՝ Ֆրան­սիա (Փա­րիզ), Վրաս­տան (Թբի­լի­սի, Բա­թու­մի), Բե­լա­ռուս (Մինսկ, Վի­տեբսկ), Ռու­սաս­տան (Մոսկ­վա, Սանկտ-Պե­տեր­բուրգ, Պերմ, Տյու­մեն, Ար­խան­գելսկ, Ի­վա­նո­վո), Շվե­դիա (Ստոկ­հոլմ), Բել­գիա (Բրյու­սել, Լիեժ), Չե­խիա (Պրա­հա), Լե­հաս­տան (Վար­շա­վա, Օլշ­տին, Լյուբ­լին/, Լատ­վիա (Ռի­գա), Լիտ­վա (Վիլ­նյուս), Ի­րան (Թեհ­րան, Սպա­հան, Մա­րի­վան), Թուր­քիա (Ստամ­բուլ, Մուշ, Վան), Ե­գիպ­տոս (Կա­հի­րե), Իս­րա­յել (Թել Ա­վիվ), ԱՄՆ (Բոս­տոն, Քեմբ­րիջ, Նյու-Յորք, Կա­լա­բա­սաս, Վեն­տու­րա, Լոս Ան­ջե­լես/:

Թատ­րո­նի հա­մա­հիմ­նա­դիր և ղե­կա­վար Ցո­լակ Մլ­քե-Գալս­տյա­նի հետ զրու­ցե­ցինք թատ­րո­նի հիմ­նադր­ման գա­ղա­փա­րի, գոր­ծու­նեու­թյան, նպա­տա­կի ու ծրագ­րե­րի մա­սին:
-Պա­րոն Մլ­քե-Գալս­տյան վար­պե­տու­թյան դա­սին Դուք նշե­ցիք, որ տա­րա­ծաշր­ջա­նում թատ­րո­նը միակն է: Ինչ­պե՞ս ծն­վեց գա­ղա­փա­րը և ո՞րն է նպա­տա­կը:
-Երբ ստեղ­ծում էինք թատ­րո­նը, ե­րեք մե­նա­կա­տար­ներ էինք՝ ես, Շո­ղա­կա­թը և Պետ­րո­սը: Բո­լորս էլ ու­նենք պա­րա­յին այն հմ­տու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք կան Հա­յաս­տա­նում՝ դա­սա­կան բա­լե­տա­յին, ժո­ղովր­դա­կան, ազ­գագ­րա­կան: Ես ու Շո­ղա­կաթն ու­նենք նաև լա­տի­նաա­մե­րի­կյան պա­րի հմ­տու­թյուն­ներ: Բայց այդ ա­մե­նը մեզ շատ էր սահ­մա­նա­փա­կում: Պա­րա­յին այդ հա­մա­կար­գե­րը նմա­նաձև են: Դու պի­տի միշտ նույն շար­ժում­նե­րը կրկ­նես, որ­քան էլ դա քեզ դուր չի գա­լիս: Հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նես՝ կե­տից կետ ա­նել ու վերջ՝ աջ ու ձախ չկա: Եվ դժ­գո­հու­թյու­նը բե­րեց մեզ այն գա­ղա­փա­րին, որ մենք ու­զում ենք ան­սահ­մա­նա­փակ շարժ­վել: Այդ ժա­մա­նակ ես գի­տեի ժա­մա­նա­կա­կից պա­րի գո­յու­թյան մա­սին: Ինքս մտա­ծում էի, որ նման մի բան պետք է ստեղ­ծել: Հե­տո ու­սում­նա­սի­րե­ցի այդ ուղ­ղու­թյու­նը: Մեկ­նե­ցի Եվ­րո­պա, ԱՄՆ՝ սո­վո­րե­լու, վար­պե­տա­նա­լու: Եվ ո­րա­կա­վո­րում ստա­ցա՝ տի­րա­պե­տե­լով այդ հա­մա­կար­գե­րի լեզ­վամ­տա­ծո­ղու­թյան շար­ժուձևե­րին: Բայց ա­մե­նա­կարևոր դպ­րո­ցը, որ այն­տեղ ան­ցա, կարևոր դա­սը, որ ստա­ցա, այն գա­ղա­փարն էր /ին­չի հա­մար էլ ես պա­րում եմ/, որ չպի­տի կրկ­նեմ, շա­րու­նա­կեմ, լի­նեմ հետևորդ, այլ պի­տի ա­նեմ այն, ինչ տես­նում եմ, զգում եմ, ո­գեշ­նչ­վում եմ այն թե­մա­նե­րից, ո­րոնք մեր կող­քին են: Շար­ժու­մը պի­տի գա մարմ­նից և մտ­քից: Եվ 2003-ին ստեղ­ծե­ցինք ՙՄիհր՚ թատ­րո­նը: 18 տա­րի է, որ մենք կանք: Իսկ 2015-ին ստեղ­ծե­ցինք թատ­րո­նին կից ՙՏիե­զերք՚ խում­բը, ո­րը մեզ օգ­նում է և վար­պե­տու­թյան դա­սե­րին, և բե­մում: Ներ­կա­յա­ցում­նե­րի հա­մար հա­տուկ ե­րաժշ­տու­թյուն է ստեղծ­վում` կեն­դա­նի կա­տար­մամբ: Երբ գա­ղա­փա­րը ծն­վում է, և՜ պարն է զրո­յից սկ­սում ստեղծ­վել, և՜ ե­րաժշ­տու­թյու­նը: Վեր­ջում ստաց­վում է մի բան, ո­րը չի կրկ­նօ­րի­նակ­վել, չի ազդ­վել:
-Այ­սինքն՝ ստեղծ­վել է հի­մա, այս պա­հին և միայն Ձեր կող­մից: Բայց չէ՞ որ դա մեծ հմ­տու­թյուն­ներ ու մեծ աշ­խա­տանք է պա­հան­ջում:
-Ա­յո: Հատ­կա­պես մեծ ներ­կա­յա­ցում­նե­րը շատ եր­կար աշ­խա­տանք են պա­հան­ջում: Ա­մեն օր փոր­ձի ենք: Ու­նենք աշ­խա­տան­քի հա­մա­կարգ, որ շատ խիստ պա­հանջ­ներ ու­նի: Թատ­րո­նը բաղ­կա­ցած է մա­սե­րից. ու­նի կա­ռա­վար­ման խումբ, այ­սինքն` մար­դիկ, ով­քեր ծրագ­րեր են գրում, նա­խագ­ծեր են մշա­կում: Ու­նենք մե­նա­կա­տար­նե­րի, կա­տա­րող­նե­րի, հաշ­ման­դա­մու­թյուն ու­նե­ցող մարդ­կանց խմ­բեր: Ու­նենք ե­րա­ժիշտ­նե­րի խումբ: Զու­գա­հեռ դրան` ու­նենք մշ­տա­պես ի­րա­կա­նաց­վող կր­թա­կան ծրագ­րեր, ո­րոնք մեր մշա­կու­թա­յին քա­ղա­քա­կա­նու­թյան ա­մե­նա­բաղ­կա­ցու­ցիչ մասն են: Իսկ հի­մա հա­մա­րում ենք ա­մե­նա­կարևո­րը:
-Մի քիչ բա­ցեք փա­կագ­ծե­րը: Կր­թա­կան ծրագ­րե­րի տակ ի՞նչ է հաս­կաց­վում:
-Հա­ճախ վար­պե­տու­թյան դա­սեր ենք անց­կաց­նում Հա­յաս­տա­նի բո­լոր մար­զե­րում: Ա­ռա­ջին ան­գամ անց­կաց­րե­ցինք նաև Ստե­փա­նա­կեր­տում: Ցա­վոք, հա­մա­վա­րա­կի և պա­տե­րազ­մի պատ­ճա­ռով ընդ­հատ­վեց այդ գոր­ծու­նեու­թյու­նը: Բայց այժմ վե­րա­կանգ­նել ենք: Ու­նենք բազ­մա­թիվ գոր­ծըն­կեր­ներ դր­սից: Միա­սին վար­պե­տու­թյան դա­սեր ենք անց­կաց­նում և’ հա­մալ­սա­րան­նե­րում, և’ տար­բեր սրահ­նե­րում, որ­տեղ մենք լի­նում ենք, հյու­րըն­կալ­վում ենք: Դա­սերն այդ, անց ենք կաց­նում բո­լոր այն մարդ­կանց հա­մար, ով­քեր հե­տաքր­քր­վում են պա­րի այդ ուղ­ղու­թյամբ: Չենք սահ­մա­նա­փա­կում` ոչ տա­րի­քա­յին, ոչ էլ հմ­տու­թյուն­նե­րի ա­ռու­մով: Ան­պայ­ման չէ, որ դա­սե­րին մաս­նակ­ցող մար­դիկ հե­տա­գա­յում պա­րող­ներ կամ պա­րի մաս­նա­գետ­ներ դառ­նան: Նրանք պար­զա­պես հնա­րա­վո­րու­թյուն են ու­նե­նում յու­րո­վի ու­սում­նա­սի­րե­լու ի­րենց մար­մի­նը և հե­տո օգ­տա­գոր­ծել ի­րենց կյան­քում` որ­պես նա­խա­վար­ժան­քի, ին­քն­հան­գս­տաց­ման մի ձև: Ով­քեր էլ գա­լիս են մաս­նա­գի­տա­նա­լու, նրանց հետ ա­վե­լի լուրջ և ա­վե­լի խիստ ենք աշ­խա­տում` հաս­նե­լու ար­դյուն­քի: Դրա հա­մար ու­նենք փոր­ձաշր­ջան և բաց ենք բո­լո­րի հա­մար:

-Այ­սինքն՝ բա՞ց եք ողջ հա­սա­րա­կու­թյան հա­մար, այլ ոչ թե հա­տուկ խմ­բե­րի, մաս­նա­գի­տաց­ված մարդ­կանց:

-Ա­յո: Ես դա­սա­վան­դում են Երևա­նի Ա­բո­վյա­նի ան­վան պե­տա­կան ման­կա­վար­ժա­կան հա­մալ­սա­րա­նի պա­րար­վես­տի բաժ­նում, Շո­ղա­կա­թը՝ Երևա­նի կի­նո­յի և թատ­րո­նի ինս­տի­տու­տում: Եր­կուսս էլ քաջ գի­տենք մեր կր­թա­կան հա­մա­կար­գը` դպ­րո­ցից մինչև բուհ: Եվ շատ դժ­գոհ ենք թե կա­ռա­վար­ման և թե կր­թա­կան հա­մա­կար­գե­րից: Հենց այդ հա­մա­կար­գերն են բե­րում այն դժ­վա­րու­թյուն­նե­րը, խն­դիր­նե­րը, որ մեր եր­կիրն ու­նի: Հետևա­բար, կր­թա­կա­նի վրա մենք մեր ձևով ենք աշ­խա­տում. փոր­ձում ենք հաս­կաց­նել, որ յու­րա­քան­չյուր կր­թա­կան տա­րածք պետք է լի­նի բաց բո­լո­րի հա­մար. ա­ռա­ջին հեր­թին` հաշ­ման­դա­մու­թյուն ու­նե­ցող մարդ­կանց, երկ­րոր­դը` այն բո­լոր մարդ­կանց հա­մար, ով­քեր ու­զում են դա սո­վո­րել: Ցա­վոք, քիչ են մար­դիկ, ով­քեր դա հաս­կա­նում են: Բայց դա խն­դիր չէ: Կո­մի­տասն էլ էր մե­նակ: Բայց մար­դը պա­հեց հայ ե­րաժշ­տու­թյու­նը, ին­չը հի­մա էլ ա­պա­կան­վում է արևե­լյան վատ մե­ղե­դի­նե­րով: Բայց է­լի, փառք Աստ­ծո, ստեղ­ծա­գոր­ծող­ներ կան, ով­քեր շատ բարձր ո­րա­կի մշա­կույթ են ստեղ­ծում: Հետևա­բար դու պի­տի ընտ­րես քո ու­րույն տե­ղը և աշ­խա­տեն ոչ թե ձևի, այլ բո­վան­դա­կու­թյան հա­մար:
-Կա՞ն մար­դիկ, ում հա­մա­րում են Ձեր ու­սու­ցիչ­նե­րը:
-Թատ­րո­նի ստեղծ­ման հենց ա­ռա­ջին օր­վա­նից նոր ձևի, նոր բո­վան­դա­կու­թյան հա­մար ենք աշ­խա­տում: Նման մո­տեց­մամբ աշ­խա­տե­լը մեզ սո­վո­րեց­րել են` մեր հայ­րի­կը, ով նկա­րիչ-քան­դա­կա­գործ էր, մեր հո­րա­քույ­րը, ով նույն­պես քան­դա­կա­գործ էր: Նրանք մեզ հա­մար օ­րի­նակ են ե­ղել ա­մեն ին­չում. և’ կր­թա­կան մո­տե­ցում­նե­րով, ո­րոն­ցով ղե­կա­վար­վել են ողջ կյան­քում` և’ ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան ան­հան­դուր­ժո­ղա­կա­նու­թյան և չհան­ձն­վե­լու տե­սան­կյու­նից: Բա­ցի այդ ու­նենք մեր մե­ծե­րին` լի­նի դա ե­րաժշ­տու­թյան մարդ` Ա­րամ Խա­չատ­րյա­նը, Կո­մի­տա­սը, Ա­վետ Տեր­տե­րյա­նը, լի­նի դա մարմ­նի մարդ` Լեո­նիդ Են­գի­բա­րյա­նը, Գուր­ջիևը, լի­նի դա կեր­պար­վես­տի մարդ` Կո­ջո­յա­նը, Քո­չա­րը, Սա­րյա­նը: Էա­կանն այն է, որ ու­նենք երևե­լի­ներ, ո­րոնց մենք կա­րող ենք հետևել և նրանց օ­րի­նակ­նե­րի վրա կա­րող ենք կա­ռու­ցել մեր ստեղ­ծա­գոր­ծա­կան մտա­ծե­լա­կեր­պը: