ԱՐ­ՑԱ­ԽՈՒՄ ԿԱ՞ ՆԵ­ՐՈՒԺ՝ ԿՐ­ԹԱ­ԿԱՆ Ո­ՐԱ­ԿԸ ԲԱՐՁ­ՐԱՑ­ՆԵ­ԼՈՒ ՀԱ­ՄԱՐ

2021-2022թթ. ու­սում­նա­կան տա­րի ենք թևա­կո­խել։ Պա­տե­րազ­մից հե­տո ա­նե­լիք­նե­րը սո­վո­րա­կա­նից շատ են։ Ու­սում­նա­կան գոր­ծըն­թա­ցի ձևա­չա­փի, ուս­ման ո­րա­կի, վար­ձավ­ճար­նե­րի, ԱրՊՀ նոր կա­ռուց­վող մաս­նա­շեն­քի և այլ հար­ցե­րի շուրջ է ՙԱ­զատ Ար­ցախ՚-ի զրույ­ցը ԱրՊՀ ռեկ­տոր Ար­մեն Սարգ­սյա­նի հետ։

-Ու­սում­նա­կան տա­րին սկս­ված է։ Խն­դիր­նե­րը շատ են։ Ի՞ն­չը կլի­նի ա­ռաջ­նա­հեր­թու­թյուն,կփոխ­վի՞ ձևա­չա­փը ու­սում­նա­կան գոր­ծըն­թա­ցը կազ­մա­կեր­պե­լու հար­ցում։
-Ու­սում­նա­կան տա­րին սկ­սում ենք բա­վա­կա­նին ան­սո­վոր պայ­ման­նե­րում՝ պա­տե­րազ­մի պատ­ճա­ռով ու­նե­ցած ա­նա­սե­լի ծանր կո­րուստ­նե­րի ցա­վը մեր հո­գում. մեր քսան­հինգ լույս տղա­նե­րի բա­ցա­կա­յու­թյամբ, ով­քեր հե­րո­սա­բար նա­հա­տակ­վե­ցին 44-օ­րյա պա­տե­րազ­մի ժա­մա­նակ։ Նրանց սխ­րան­քը պար­տադ­րում է, որ մեզ­նից յու­րա­քան­չյու­րը՝ լի­նի դա­սա­խոս, սո­վո­րող, թե պաշ­տո­նյա, իր պար­տա­կա­նու­թյունն ու ա­ռա­քե­լու­թյու­նը կա­տա­րի էլ ա­վե­լի մեծ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյամբ ու կա­րո­ղա­նա պատ­շա­ճո­րեն լու­ծել ի­րեն վե­րա­պահ­ված խն­դի­րը։
Յու­րա­քան­չյուր կր­թա­կան հաս­տա­տու­թյան ա­ռաջ­նա­հերթ խն­դի­րը ո­րա­կյալ, ժա­մա­նա­կա­կից պա­հանջ­նե­րին հա­մա­պա­տաս­խա­նող կր­թու­թյուն ա­պա­հո­վելն է, իսկ բու­հի հա­մար՝ աշ­խա­տա­շու­կա­յի պա­հանջ­նե­րին հա­մա­պա­տաս­խա­նող, մր­ցու­նակ մաս­նա­գետ պատ­րաս­տե­լը։
Խն­դիր­ներն, ան­շուշտ, շատ են, մա­նա­վանդ՝ պա­տե­րազ­մից հե­տո։ Բայց մենք քայլ առ քայլ փոր­ձում ենք հաղ­թա­հա­րել բո­լոր այն դժ­վա­րու­թյուն­նե­րը, ո­րոնք ստեղծ­վել են նախ՝ հա­մա­վա­րա­կի, և հե­տո նաև՝ պա­տե­րազ­մի պատ­ճա­ռով։ Հա­մա­վա­րա­կի օ­րե­րին, երբ ստիպ­ված էինք անց­նել առ­ցանց ու­սուց­ման, բու­հում հա­ջո­ղու­թյամբ ներ­դր­վել և գոր­ծարկ­վել է Google for Education հա­մա­կար­գը, որն ա­պա­հո­վում է առ­ցանց ու­սու­ցում։ Այս հա­մա­կար­գում ԱրՊՀ-ում ու­սու­ցան­վող յու­րա­քան­չյուր դա­սըն­թաց ու­նի իր է­լեկտ­րո­նա­յին հար­թա­կը, որ­տեղ ներ­բեռն­ված են հա­մա­պա­տաս­խա­նա­բար տվյալ դա­սըն­թա­ցի դա­սա­խո­սու­թյուն­նե­րը, ա­ռար­կա­յա­կան նկա­րագ­րե­րը և ու­սում­նա­կան այլ անհ­րա­ժեշտ նյու­թեր, կց­ված են դա­սա­խոսն ու ու­սա­նող­նե­րը։ Հա­մա­կար­գի թար­մաց­ման և կա­տա­րե­լա­գործ­ման ուղ­ղու­թյամբ պար­բե­րա­բար կա­տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ՝ հա­մա­գոր­ծակ­ցե­լով հա­յաս­տա­նյան մեր գոր­ծըն­կեր բու­հե­րի հետ, ո­րոնք նույն­պես կի­րա­ռում են այս հա­մա­կար­գը։
Ու­սուց­ման ձևա­չա­փը ըն­թա­ցիկ տա­րում լայն ա­ռու­մով չի փոխ­վե­լու, բա­կա­լավ­րիա­տի առ­կա և հե­ռա­կա հա­մա­կար­գում ու­սու­ցու­մը կտար­վի ա­վան­դա­կան ե­ղա­նա­կով, իսկ մա­գիստ­րա­տու­րա­յում՝ հիբ­րի­դա­յին ե­ղա­նա­կով՝ հա­մադ­րե­լով ա­վան­դա­կան և հե­ռա­վար ե­ղա­նակ­նե­րը։
-Վեր­ջերս օ­րենք ըն­դուն­վեց, ին­չը դժ­գո­հու­թյուն­նե­րի տե­ղիք տվեց նաև, ըստ ո­րի՝ առ­կա բաժ­նում սո­վո­րող տե­ղա­հան­ված­նե­րի վար­ձավ­ճար­նե­րը կսուբ­սի­դա­վոր­վեն, իսկ հե­ռա­կա սո­վո­րող­նե­րի­նը՝ ոչ։ Ձեր տե­սան­կյու­նը՝ այս հար­ցի վե­րա­բե­րյալ։
-Գոր­ծող օ­րեն­սդ­րու­թյան հա­մա­ձայն՝ 2020-2021 ուս­տար­վա բա­կա­լավ­րիա­տի առ­կա ու­սուց­ման հա­մա­կար­գի ու­սա­նող­նե­րի վար­ձավ­ճար­նե­րը (ո­րո­շա­կի բա­ցա­ռու­թյուն­նե­րով) փոխ­հա­տուց­վել է կա­ռա­վա­րու­թյան կող­մից: Ինչ վե­րա­բե­րում է բա­կա­լավ­րիա­տի հե­ռա­կա ու­սուց­ման հա­մա­կար­գի և մա­գիստ­րա­տու­րա­յի ու­սա­նող­նե­րի վար­ձավ­ճար­նե­րին, ա­պա հար­ցը քն­նարկ­ման փու­լում է և, հա­մալ­սա­րա­նի ղե­կա­վա­րու­թյու­նը կա­ռաջ­նորդ­վի կա­ռա­վա­րու­թյան կա­յաց­րած ո­րոշ­մամբ:
-ԱրՊՀ գլ­խա­վոր մաս­նա­շեն­քի շի­նաշ­խա­տանք­ներն ի՞նչ փու­լում են։ Շեն­քի գոր­ծարկ­ման դեպ­քում նոր բա­ժին­ներ կբաց­վե՞ն։
-ԱրՊՀ գլ­խա­վոր մաս­նա­շեն­քի գոր­ծար­կու­մը դրա­կան ազ­դե­ցու­թյուն կու­նե­նա հա­մալ­սա­րա­նի գոր­ծու­նեու­թյան վրա։ Ու­սուց­ման գոր­ծըն­թա­ցը ո­րա­կի բա­րե­լավ­ման ա­ռու­մով նոր փուլ կմտ­նի։ Շի­նա­րա­րու­թյունն ի­րա­կա­նաց­նող պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րի խոս­քով՝ այս պա­հի դրու­թյամբ շի­նաշ­խա­տանք­ներն ա­վար­տա­կան փու­լում են, շեն­քի նյու­թա­տեխ­նի­կա­կան բա­զա­յի հա­մալր­ման ուղ­ղու­թյամբ ևս կա­տար­վում են աշ­խա­տանք­ներ։
Յու­րա­քան­չյուր տա­րի աշ­խա­տանք­ներ ենք ի­րա­կա­նաց­նում մաս­նա­գի­տա­կան կր­թա­կան ծրագ­րե­րի նո­րաց­ման, թար­մաց­ման ուղ­ղու­թյամբ, և ան­շուշտ, հաշ­վի են առն­վում աշ­խա­տա­շու­կա­յի պա­հանջ­ներն ու ժա­մա­նա­կի թե­լադ­րան­քը։
-Այս տա­րի հան­րա­կա­ցա­րա­նում սե­նյակ­նե­րի տրա­մադ­րումն ի՞նչ սկզ­բունք­նե­րով է ի­րա­կա­նաց­վել։
-Ինչ­պես գի­տեք, ԱրՊՀ հան­րա­կա­ցա­րա­նի սե­նյակ­նե­րի մեծ մա­սը տրա­մադր­վել է պա­տե­րազ­մի հետևան­քով բռ­նա­տե­ղա­հան­ված ըն­տա­նիք­նե­րին։ Ել­նե­լով ստեղծ­ված ի­րա­վի­ճա­կից՝ այս տա­րի հան­րա­կա­ցա­րա­նում բնակ­վե­լու հա­մար ա­ռաջ­նա­հեր­թու­թյու­նը տր­վել է զոհ­ված, ան­հայտ կո­րած ա­զա­տա­մար­տիկ­նե­րի, պա­տե­րազ­մի ա­ռա­ջին կար­գի հաշ­ման­դամ­նե­րի, 44-օ­րյա պա­տե­րազ­մի ար­դյուն­քում բռ­նա­տե­ղա­հան­ված ըն­տա­նիք­նե­րի այն ու­սա­նող զա­վակ­նե­րին, ով­քեր սո­վո­րում են ԱրՊՀ բա­կա­լավ­րիա­տի առ­կա ու­սուց­ման հա­մա­կար­գում և բնակ­վում են Ստե­փա­նա­կեր­տից զգա­լի հե­ռա­վո­րու­թյուն ու­նե­ցող բնա­կա­վայ­րե­րում: Բայց պի­տի նշեմ, որ կա­րո­ղա­ցել ենք սե­նյակ­նե­րով ա­պա­հո­վել բո­լոր այն ու­սա­նող­նե­րին, ով­քեր դի­մում-հայտ էին ներ­կա­յաց­րել հան­րա­կա­ցա­րա­նում բնակ­վե­լու հա­մար։

-Ըստ Ձեզ, նոր ի՞նչ մե­խա­նիզմ­ներ պետք է կի­րառ­վեն Ար­ցա­խում կր­թա­կան ո­րա­կը բարձ­րաց­նե­լու հա­մար։ Ո­րո՞նք են մեր կր­թա­կան ո­լոր­տի թե­րա­ցում­նե­րը։
-Պետք է պար­բե­րա­բար ու­սում­նա­սի­րու­թյուն­ներ կա­տա­րել աշ­խա­տա­շու­կա­յի, երկ­րում առ­կա խն­դիր­նե­րի ուղ­ղու­թյամբ, խն­դիր­նե­րին հա­մա­պա­տաս­խան մշա­կել մաս­նա­գի­տու­թյուն­նե­րի ցանկ և պատ­րաս­տել մր­ցու­նակ մաս­նա­գետ­ներ։ Ցա­վոք, բնա­գի­տա­կան ուղ­ղու­թյամբ ա­ռար­կա­նե­րի հան­դեպ նվա­զել է հե­տաք­րք­րու­թյու­նը, այդ է վկա­յում դի­մորդ­նե­րի թի­վը։ Սա­կայն, վս­տահ եմ, որ Ար­ցա­խում կա հա­մա­պա­տաս­խան նե­րուժ՝ կր­թա­կան ո­լոր­տում առ­կա խն­դիր­նե­րը լու­ծե­լու հա­մար։
-Ինչ­պե՞ս կգ­նա­հա­տեք ուս­ման ո­րակ և վար­ձավ­ճար­ներ հա­րա­բե­րակ­ցու­թյու­նը։ Հա­մա­պա­տաս­խա­նու՞մ են։
-Աշ­խար­հում գոր­ծող բու­հե­րի հա­մա­մե­տու­թյամբ ԱրՊՀ վար­ձավ­ճար­ներն ան­հա­մե­մատ ցածր են, իսկ ուս­ման ո­րա­կի մա­սին կա­րող եմ ա­սել, որ մեր բու­հի շր­ջա­նա­վարտ­ներն ի­րենց գի­տե­լիք­նե­րով մր­ցու­նակ են և հա­ջո­ղու­թյամբ կա­րո­ղա­նում են ի­րենց մաս­նա­գի­տա­կան նե­րու­ժը ի­րաց­նել ոչ միայն հայ­րե­նա­կան աշ­խա­տա­շու­կա­յում, այլ նաև մեր հայ­րե­նի­քի սահ­ման­նե­րից դուրս։
-Դպ­րոց-հա­մալ­սա­րան-աշ­խա­տա­շու­կա։ Կա՞ն խն­դիր­ներ այս օ­ղա­կում։
-Հա­մալ­սա­րան-դպ­րոց-աշ­խա­տա­շու­կա կա­պը միշտ էլ սերտ է ե­ղել, այդ կապն ամ­րապն­դե­լու և ար­դյու­նա­վե­տու­թյու­նը տա­րեց­տա­րի բարձ­րաց­նե­լու ուղ­ղու­թյամբ տար­բեր քայ­լեր են ձեռ­նարկ­վում։ Հա­մալ­սա­րա­նը պար­բե­րա­բար մի­ջո­ցա­ռում­ներ է կազ­մա­կեր­պում հան­րակր­թա­կան դպ­րոց­նե­րում, բու­հում կազ­մա­կերպ­վող մի­ջո­ցա­ռում­նե­րին են հրա­վիր­վում դպ­րոց­նե­րի ու­սու­ցիչ­ներ և ա­շա­կերտ­ներ, ման­կա­վար­ժա­կան ուղղ­վա­ծու­թյամբ ու­սա­նող­նե­րի փոր­ձու­սու­ցում­նե­րը կազ­մա­կերպ­վում են հան­րակր­թա­կան դպ­րոց­նե­րում և այլ ծրագ­րեր՝ բուհ-դպ­րոց կա­պի ամ­րապ­նդ­ման ուղ­ղու­թյամբ։ Աշ­խա­տա­շու­կա աս­վա­ծը լայն հաս­կա­ցու­թյուն է. այս ուղ­ղու­թյամբ ևս աշ­խա­տանք­նե­րը պար­բե­րա­կան են ու բազ­մաբ­նույթ։ Կա­ռանձ­նաց­նեմ միայն մի կարևոր հան­գա­մանք, որ վեր­ջին տա­րի­նե­րին ենք ներդ­րել. յու­րա­քան­չյուր տա­րի ամ­փո­փիչ ա­տես­տա­վոր­ման քն­նու­թյուն­նե­րի քն­նա­կան հանձ­նա­ժո­ղո­վի կազ­մում ընդ­գր­կում ենք ներ­կա­յա­ցու­ցիչ աշ­խա­տա­շու­կա­յից՝ տվյալ մաս­նա­գի­տու­թյան գծով բնա­գա­վա­ռի փոր­ձա­ռու մաս­նա­գետ­նե­րից մե­կին։ Այս հան­գա­ման­քը նպաս­տում է, որ­պես­զի գոր­ծա­տուն ան­մի­ջա­կան մաս­նակ­ցու­թյուն ու­նե­նա ինչ­պես ա­պա­գա մաս­նա­գե­տին գնա­հա­տե­լու, այն­պես էլ աշ­խա­տան­քի կամ անհ­րա­ժեշտ այլ խոր­հր­դատ­վու­թյամբ, ա­ռա­ջար­կով հան­դես գա­լու հար­ցում։
Մաս­նա­գի­տա­կան կր­թա­կան ծրագ­րե­րի կազմ­ման ըն­թաց­քում ևս, ան­շուշտ, հան­դի­պում­ներ, քն­նար­կում­ներ են կազ­մա­կերպ­վում գոր­ծա­տու­նե­րի հետ և ու­սուց­ման գոր­ծըն­թա­ցում հաշ­վի են առն­վում նաև նրանց ա­ռա­ջարկ­ներն ու պա­հանջ­նե­րը։
ԱրՊՀ-ն միշտ ե­ղել է մեր երկ­րի լա­վա­գույն մաս­նա­գետ­նե­րի դարբ­նո­ցը, այդ է վկա­յում այն փաս­տը, որ մեր երկ­րի տար­բեր բնա­գա­վառ­նե­րում աշ­խա­տող լա­վա­գույն մաս­նա­գետ­նե­րը ԱրՊՀ շր­ջա­նա­վարտ­ներ են։ Վս­տահ եմ, որ այդ­պես կլի­նի նաև այ­սու­հետ։