ԻՏԱԼԱՑԻՆԵՐԻ ԲԱՐԻ ԳՈՐԾԵՐՆ ԱՐՑԱԽՈՒՄ

Դեռևս եր­կու տա­րի ա­ռաջ էր քն­նարկ­վում Ստե­փա­նա­կեր­տի ար­հես­տա­գոր­ծա­կան ու­սում­նա­րա­նը ի­տա­լա­կան մո­դե­լով, մի­ջազ­գա­յին չա­փո­րո­շիչ­նե­րին հա­մա­պա­տաս­խան մաս­նա­գի­տա­կան կր­թա­կան հաս­տա­տու­թյուն վե­րաձևա­վո­րե­լու հար­ցը, և բա­րե­գոր­ծա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյուն­նե­րի մի­ջո­ցով ո­րո­շա­կի աշ­խա­տանք­ներ կա­տար­վում էին: Մաս­նա­վո­րա­պես, տա­րած­քում կա­ռուց­վել էր կից շի­նու­թյուն` կա­րի ար­տադ­րու­թյան հա­մար, ար­դեն ստաց­վել էին հա­մա­պա­տաս­խան սար­քա­վո­րում­նե­րը, նյու­թե­րը, ԱՀ կր­թու­թյան, գի­տու­թյան, մշա­կույ­թի և սպոր­տի նա­խա­րա­րու­թյան կող­մից հա­մա­պա­տաս­խան աշ­խա­տանք­ներ էին տար­վում հան­րակր­թա­կան դպ­րոց­նե­րում ա­շա­կերտ­նե­րին ուղ­ղոր­դե­լու, մաս­նա­գի­տու­թյուն­նե­րի մա­սին ի­րա­զեկ­վե­լու հա­մար, սպաս­վում էր ի­տա­լա­ցի վար­պետ­նե­րի ժա­մա­նու­մը: Սա­կայն սկզ­բում Covid-ը, ա­պա պա­տե­րազ­մը խա­փա­նե­ցին այս ծրագ­րի ի­րա­գոր­ծու­մը: Այն դան­դա­ղեց, սա­կայն կանգ չա­ռավ: Ընդ­հա­կա­ռա­կը, կյան­քի կոչ­վեց ա­վե­լի մեծ պլա­նով:
Եվ այ­սօր Ստե­փա­նա­կեր­տում ու­նենք իր տե­սա­կով նոր կր­թա­կան հաս­տա­տու­թյուն` ՙԱն­տո­նիա Արս­լան հայ-ի­տա­լա­կան կր­թա­հա­մա­լիր՚ հիմ­նադ­րամ: Ի­րա­վա­բա­նո­րեն այն Ստե­փա­նա­կեր­տում գրանց­վել է 2021թ. հու­նի­սի 15-ին: Ու­նի հինգ հա­մա­հիմ­նա­դիր` ԱՀ կա­ռա­վա­րու­թյուն` ի դեմս ԱՀ ԿԳՄՍՆ-ի, Ար­ցա­խում գոր­ծող Սի Այ էն էՖ Արցախ  և ԱՄՆ-ում գոր­ծող ՙՔրիս­տո­նյա­նե­րը` կա­րի­քի մեջ՚ բարեգործական հիմ­նադ­րամ­ներ, ի­տա­լա­հայ ան­վա­նի գրող, պրոֆեսոր  Ան­տո­նիա Արս­լան և ԱՄՆ-ից` քրիստոնեության փի­լի­սո­փա­յու­թյան պրո­ֆե­սոր Շվոն Նաշ-Մար­շալ: ԱՀ կա­ռա­վա­րու­թյան ո­րոշ­մամբ` կր­թա­հա­մա­լի­րը ստեղծ­վել է հ. 4 դպ­րո­ցի և Ստե­փա­նա­կեր­տի ար­հես­տա­գոր­ծա­կան ու­սում­նա­րա­նի հիմ­քի վրա: Նշ­ված ու­սում­նա­կան հաս­տա­տու­թյուն­նե­րի սո­վո­րող­նե­րը և ու­սու­ցիչ­նե­րը տե­ղա­փոխ­վել են կր­թա­հա­մա­լիր: Հիմ­նա­դիր­նե­րի ո­րոշ­մամբ` կր­թա­հա­մա­լի­րի գլ­խա­վոր տնօ­րեն է նշա­նակ­վել ՙՍի Այ էն էՖ Ար­ցախ՚ կազ­մա­կեր­պու­թյան ղե­կա­վար, ի­րա­վա­բան-ման­կա­վարժ Տաթև Զա­քա­րյա­նը, ով ղե­կա­վա­րում է ընդգրկված կր­թա­կան ե­րեք օ­ղակ­նե­րը` նա­խադպ­րո­ցա­կան, հան­րակր­թա­կան և մաս­նա­գի­տա­կան /ար­հես­տա­գոր­ծա­կան/: Ինչ­պես մեզ հետ զրույ­ցում ա­սաց գլ­խա­վոր տնօ­րե­նը` կր­թա­հա­մա­լի­րի կա­նո­նադ­րու­թյան մեջ նե­րա­ռել են նրա ըն­դար­ձակ­ման հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րը` նա­խադպ­րո­ցա­կան խմ­բե­րից մինչև ա­վագ դպ­րոց և բարձ­րա­գույն ու­սում­նա­կան հաս­տա­տու­թյուն:
Ու­շագ­րավ է ի­տա­լա­ցի վար­պետ­նե­րի այ­ցը:
Ի­տա­լա­ցի վար­պետ­նե­րը, ով­քեր այս­տեղ են հոկ­տեմ­բե­րի 1-ից, ե­րեքն են` փայ­տա­գործ և եր­կու դեր­ձակ:
ՙՈ՜չ հոգ­նում են, ո՜չ բո­ղո­քում են, ա­սում են` մենք ե­կել ենք, որ աշ­խա­տենք: Մեր հիմ­նա­դիր­նե­րի և ի­տա­լա­ցի­նե­րի, ինչ­պես նաև մեր նշա­նա­բա­նը` միան­գա­մից բարձր ո­րա­կի վրա աշ­խա­տելն է՚,-դե­պի կից շի­նու­թյուն` ար­հես­տա­նոց­ներ, գնա­լու ճա­նա­պար­հին պատ­մում էր տնօ­րե­նը: Երբ ա­ռա­ջին օ­րը մտել ենք ար­հես­տա­նոց, շա­րու­նա­կում է Տ. Զա­քա­րյա­նը, ի­տա­լա­ցի­նե­րը տես­նե­լով, որ պա­տե­րազ­մի հետևան­քով այս­տեղ բա­վա­կա­նին վնաս­ներ են ե­ղել և դեռ չեն հասց­րել վե­րա­նո­րո­գել, մտա­ծում են` ին­չից սկ­սեն, Ջի­լո­լան ա­ռա­ջին իսկ րո­պեից իր ա­սե­ղով գոր­ծի էր ան­ցել. կա­րում էր մա­նե­կե­նի պոկ­ված հատ­վա­ծը:
Պատ­մեց, որ նրանք Ստե­փա­նա­կեր­տում էլ շա­րու­նա­կում են խա­նութ­նե­րից գնել ո­րոշ նյու­թեր, երբ տես­նում են, որ ինչ-որ բան պա­կա­սում է. խո­զա­նակ, մկ­րատ և այլն, ոչ մի րո­պե պա­րապ չեն մնում, ինչ­քան էլ հոգ­նած լի­նեն:
Ա­հա և կա­րի ար­հես­տա­նո­ցը: Մի խումբ կա­նայք լսում էին վար­պե­տին: Տնօ­րենն ա­սաց, որ կա­րի ար­տադ­րու­թյան տեխ­նո­լո­գիա­յի բաժ­նում մե­կի փո­խա­րեն ստիպ­ված են ե­ղել եր­կու խումբ բա­ցել, նաև` մե­ծե­րի հա­մար: Նրանք մայ­րիկ­ներ են` տն­տե­սա­գի­տու­թյուն, ի­րա­վա­գի­տու­թյուն, ռու­սաց լե­զու և գրա­կա­նու­թյուն, այլ մաս­նա­գի­տու­թյուն­ներ ա­վար­տած, ե­կել են սո­վո­րե­լու կա­րի ար­տադ­րու­թյան տեխ­նո­լո­գիա­յի բաժ­նում: Ի՞նչն է նրանց բե­րել այս­տեղ. պա­տաս­խա­նե­ցին` պա­տե­րազ­մը ցույց տվեց, որ օր­վա ապ­րուստ վաս­տա­կե­լու հա­մար ան­պայ­ման պետք է մի ար­հես­տի տի­րա­պե­տել:
Ի­տա­լա­ցի մյուս վար­պետն ա­սե­ղով կար էր ա­նում: Կա­խա­րա­նի վրա պատ­րաս­տի հա­գուստ­ներ էին, տնօ­րենն ա­սաց, որ փայ­տա­գործ­ներն են սարքել: Իսկ ի­տա­լա­կան թան­կար­ժեք կտոր­նե­րից հա­գուստ­նե­րը ձեռ­քի աշ­խա­տանք են՝ մե­քե­նա­կար: Ո­րոշ ժա­մա­նակ անց ցու­ցա­հան­դես կու­նե­նան, դրա­նից հե­տո կընդ­լայ­նեն ար­տադ­րու­թյունն ար­դեն վա­ճառ­քի հա­մար: Մար­դիկ կա­րող են նաև պատ­վի­րել հա­գուստ­ներ: Վար­պետ­նե­րից մի քա­նի թանկ րո­պե­ներ խլե­ցի` խնդ­րե­լով պա­տաս­խա­նել ի՞նչն է նրանց բե­րել Ար­ցախ, ի՞նչ տպա­վո­րու­թյուն­ներ ու­նեն:

Վիս­մա­րա ԱՄԲ­ՐՈ­ՋԻ­ՆԱ

-Մի­լա­նում աշ­խա­տում եմ նո­րաձևու­թյան տա­նը: Այն գտն­վում է Վիա­սե­կա փո­ղո­ցի վրա, ո­րը շատ հայտ­նի է Ի­տա­լիա­յում: Ան­տո­նիա Արս­լա­նը և Շվոն Մար­շա­լը հրա­վի­րել են ա­մուս­նուս Ար­ցախ: 2019թ. նա ըն­կե­րոջ հետ այ­ցե­լել է Ար­ցախ, ու ծն­վել է հա­մա­գոր­ծակ­ցե­լու գա­ղա­փա­րը: Բայց Covid-ը հե­տաձ­գեց: Շվոնն ինձ էր վս­տա­հել Ար­ցա­խի ե­րե­խա­նե­րին սո­վո­րեց­նե­լու պա­տաս­խա­նատ­վու­թյու­նը: Ես բա­ցա­հայ­տե­ցի, որ հայ ժո­ղովր­դի հետ ու­նեմ շատ մեծ ընդ­հան­րու­թյուն: Ես տես­նում եմ, որ այս­տեղ կա­նայք, աղ­ջիկ­նե­րը շատ մեծ ցան­կու­թյուն ու­նեն սո­վո­րե­լու ու շատ հե­տաքր­քր­ված են: Ժա­մա­նակ է պետք, որ­պես­զի նրանք սո­վո­րեն, կարևո­րը ցան­կու­թյունն ու ձգ­տումն է, որ նրանք ու­նեն:

Ինձ ու Ջի­լիո­լա­յի /մյուս դեր­ձա­կու­հին է/ հա­մար էլ սա մեծ հնա­րա­վո­րու­թյուն է, որ ի­րար հետ ծա­նո­թա­նա­յինք: Մենք Ի­տա­լիա­յի տար­բեր քա­ղաք­նե­րից ենք ե­կել` նույն կազ­մա­կեր­պու­թյան մի­ջո­ցով:

Ի­զո­տոն ՋԻ­ԼԻՈ­ԼԱ.

-Եր­կու տա­րի սպա­սել եմ, որ գամ այս­տեղ: 2019թ. իմ գոր­ծըն­կե­րու­հու հետ սկ­սել ենք այս նա­խա­գի­ծը: Մենք սի­նյոր Ար­ման­դո­յի մի­ջո­ցով այս սար­քա­վո­րում­ներն ու­ղար­կել էինք: Փայ­տամ­շակ­ման նյու­թե­րը նա է ձեռք բե­րել, ես` կա­րի մե­քե­նա­նե­րը, նյու­թե­րը, կտո­րե­ղե­նը, ինչ անհ­րա­ժեշտ է ա­տե­լյեի գոր­ծու­նեու­թյան մեկ­նար­կի հա­մար: Ես ու­նեի իմ ֆիր­ման, 40 տա­րի շա­րու­նակ աշ­խա­տել եմ, հի­մա թո­շա­կա­ռու եմ և գոր­ծա­րա­րու­թյամբ եմ զբաղ­վում: Նաև կա­րում էի հար­սա­նե­կան զգեստ­ներ, ո­րոնց ար­ժե­քը շատ բարձր է, հա­տուկ մար­դիկ էին պատ­վի­րում: Ան­ցյալ սեպ­տեմ­բե­րին էի պատ­րաստ­վում գալ, բայց այս­տեղ պա­տե­րազմ սկս­վեց: Իմ գոր­ծըն­կե­րը, ով նույն­պես ու­ղար­կել է այս նյու­թե­րը, ինձ հետ պի­տի գար, սա­կայն ա­ռող­ջա­կան խն­դիր­նե­րի պատ­ճա­ռով չկա­րո­ղա­ցավ: Իսկ ես այ­սօր այս­տեղ եմ և շատ եր­ջա­նիկ եմ դրա հա­մար:

Սան­դի­տո ՋԱ­ՆԱՆ­ՏՈ­ՆԻՈ.

- Ի­տա­լիա­յում ես հիմ­նա­դիրն եմ նման ար­հես­տա­գոր­ծա­կան դպ­րո­ցի: Մենք տար­վա մեջ ու­նենք վեր­հի­շե­լու օ­րեր` Հա­յոց ցե­ղաս­պա­նու­թյու­նը և հրեա­նե­րի ցե­ղաս­պա­նու­թյու­նը: Այդ մի­ջո­ցա­ռում­նե­րից մե­կին հրա­վի­րել էինք Ան­տո­նիա Արս­լա­նին: Տես­նե­լով մեր դպ­րո­ցը, ո­րը նաև հյու­րա­նո­ցա­յին հա­մա­լիր է, ցան­կա­ցավ ծա­նո­թա­նալ ինձ հետ: Նա մեզ հրա­վի­րեց Ար­ցախ: 2019թ. ըն­կե­րոջս և Ան­տո­նիա­յի հետ ե­կել ենք: Եվ այդ ժա­մա­նակ ար­դեն իսկ մտա­ծել էինք օգ­նել, այս­տեղ մի դպ­րոց բա­ցել, ո­րը կլի­նի հայ-ի­տա­լա­կան: Մեզ հետ Բե­լու­նո նա­հան­գից ու­րիշ մար­դիկ էլ էին ե­կել, այդ թվում` սի­նյոր Ար­ման­դոն, ով ու­նի փայ­տամ­շակ­ման ար­տադ­րա­մաս: Եվ այս­պես մեր նպա­տակ­նե­րը հա­մըն­կել էին. ես ե­կել էի խո­հա­րա­րա­կան, իսկ նա փայ­տամ­շա­կան դպ­րո­ցի հա­մար: Ար­ման­դոն քրո­ջից ժա­ռան­գու­թյուն էր ստա­ցել 20 հա­զար եվ­րո, ո­րին ա­վե­լաց­րել էր իր գու­մա­րից 10 հա­զար ու գնել այս մե­քե­նա­նե­րը, սար­քա­վո­րում­նե­րը և ու­ղար­կել այս­տեղ: Ցա­վոք, նա մա­հա­ցել է: Հի­մա ես այս­տեղ եմ, որ շա­րու­նա­կեմ ըն­կե­րոջս գոր­ծը: Ու­զում եմ 2 ու­սա­նո­ղի և խո­հա­րար-վար­պե­տին 4 ամ­սով ինձ հետ տա­նել Ի­տա­լիա, որ­պես­զի մեր ռես­տո­րա­նա­յին հա­մա­լի­րի դպ­րո­ցում փոր­ձու­սու­ցում անց­նեն: Մեր ու­սա­նող­նե­րը դա­սի ժա­մա­նակ պատ­րաս­տում են ու­տեստ­ներ և ի­րենք էլ մա­տու­ցում ռես­տո­րա­նում, ո­րից օգտ­վում են ինչ­պես սո­վո­րող­նե­րը, այն­պես էլ հան­րու­թյու­նը: Տաթևի հետ նպա­տակ ու­նենք այս­տեղ էլ բա­ցել մի փոքր ռես­տո­րան: Փայ­տա­գոր­ծու­թյան մա­սով Ի­տա­լիա­յում ես աշ­խա­տում եմ ա­մե­նա­հայտ­նի դի­զայ­ներ­նե­րի, ճար­տա­րա­պետ­նե­րի հետ: Նրանց փոր­ձը կբե­րենք այս­տեղ, ին­չու չէ` այս­տե­ղից էլ նախ­շեր կտա­նենք: Տար­վա մեջ մի քա­նի ան­գամ ցու­ցա­հան­դես­ներ կլի­նեն:
Մեր զրույ­ցի վեր­ջում չէի կա­րող ի­տա­լա­ցի վար­պետ­նե­րին, հատ­կա­պես կա­նանց, այս հար­ցը չտալ` ի­մա­նա­լով, որ Ար­ցա­խը վտան­գա­վոր գո­տի է, ի՞նչ զգա­ցու­մով է ե­կել:
Վիս­մա­րա Ամբ­րո­ջի­նան, ի դեպ նա Սան­դի­տո Ջա­նան­տո­նիո­յի կինն է, պա­տաս­խա­նեց. ՙԵ­թե կարևոր գործ ես ա­նում, միշտ էլ պետք է ռիս­կի դի­մես: Ե­թե միշտ մտա­ծենք, որ բա­րին ա­վե­լին է, քան չա­րը, ու­րեմն հաղ­թե­լու է բա­րին: Միշտ այս հույ­սը պետք է ու­նե­նալ: Շվոն Նաշ-Մար­շալն ա­սում էր, որ մեր գա­լը մեծ հույս է ար­ցախ­ցի­նե­րի հա­մար՚: