ՆՐԱՆՔ ԻՐԵՆՑ ՎԱՂՎԱ ՕՐԸ ԿԱՊՈՒՄ ԵՆ ԱՐՑԱԽԻ ՀԵՏ

Վեց տարի առաջ Վրեժ և Հովհաննես Ասմարյանները  Սիրիայից տեղափոխվեցին Արցախ: Հայրենիք տեղափոխվելու գաղափարը վաղուց էր մտահոգում եղբայրներին: Պատերազմը վերջնականապես հաստատեց որոշումը: Հայաստանո՞ւմ, թե՞ Արցախում խարիսխ ձգել: Այս երկընտրանքն լուծվեց  հօգուտ Արցախի: Ինչո՞ւ: Արցախի բարեբեր հողն ու հարկային ավելի մեղմ դաշտը որոշիչ այն գործոններն էին, որոնք ի վերջո եղբայրներին բերեցին այստեղ:

Սիրիայում Ասմարյան եղբայրները զբաղվում էին հողագործությամբ. աճեցնում էին ցորեն ու գարի: Բայց ինչո՞վ զբաղվել Արցախում: Կրկին ցորեն ու գարի ցանել իմաստ չուներ, խոստովանում է Վրեժ Ասմարյանը, քանի որ այստեղ շատերն են դրանով  զբաղվում: Եվ որոշում կայացվեց. ջերմոցներում մերձարևադարձային պտղատու ծառեր, բույսեր աճեցնել, բայց՝ հատուկ նպատակով: Սիրիայից բերած սորտերից նրանք մտադրված են աճեցնել տեղական կլիմային ավելի հարմարեցված այդ ծառերի, բույսերի նոր տարբերակներ` նարնջի, կիտրոնի, թուրինջի, զեյթունի, կիվիի, սիրիական խնձորի, տանձի ծառերի, մուրաբայի համար աճեցվող վարդի յուրատեսակ թփի, սիրիական մայրիի, դեղային մեծ նշանակություն ունեցող կակտուսների և այլ հետաքրքիր, Արցախում չգրանցված բույսեր: Այս դժվար գործընթացի հիմնման, զարգացման և արդյունքների մասին է մեր հարցազրույցը Վրեժ ԱՍՄԱՐՅԱՆԻ հետ։-Ինչպե՞ս ստացվեց, որ որոշեցիք գալ Արցախ և հենց նման գործ դնել: 

-Նախքան պատերազմը որոշեցինք Հայաստան գալ, որովհետև հոգնել ենք օտար երկրներում մնալուց: Օտար երկրում մնալը նման է վարձով ուրիշի տանն ապրելուն։ Արդեն այստեղ էինք, երբ Սիրիայում սկսվեց պատերազմը: Ավելի համոզվեցինք, որ ճիշտ ընտրություն կատարեցինք: Ճիշտ է, ուզում էինք ավելի հանգիստ գործը դնել, բայց պատերազմի պատճառով չստացվեց:

-Այսինքն, ինչ-որ բաներ կորցրի՞ք:

-Շատ բաներ կորցրինք: Եթե տոկոսով ասենք, 100-ից 80-ը կորցրինք: Մենք ունեինք տեխնիկական հզոր  բազա: Մեր հիմնական գործը գարի ու ցորեն աճեցնելն էր: Մոտավորապես վեց հազար հեկտար էինք ցանում, չորսուկեսը ամեն տարի էինք ցանում, մեկուկեսը` հանգիստ էինք թողնում: Պատերազմի պատճառով չկարողացանք մեր տեխնիկան փոխադրել: Հարցն էլ ուրիշ թեմայով մտածեցինք լուծել: Մերձարևադարձային պտղատու ծառերի աճեցումն ավելի մեծ ապագա, հեռանկարներ ունի: Սկզբում մեր հիմնական գործունեությունը զեյթունի և ոչ պտղատու ծառերի աճեցման վրա դրեցինք: Բայց մինչև կարողացանք փաստել, որ զեյթունի գործը հաջող է ընթանում, բավականին ժամանակ պահանջվեց: Հիմա կարող ենք ասել, որ հաջողության արդյունքներն առկա են…

-Այնքան հաջող, որ կարող եք վաճառե՞լ:

-Ոչ, դեռ չենք վաճառում, քանի որ գործընթացն  ավարտված չէ: Բայց ի՞նչն ենք կարևորում. մենք կարող ենք ասել՝ ո՜ր բույսը, ո՜ր ծառը ո՜ր գոտիում է կարելի հաջողությամբ աճեցնել: Երբ մենք եկանք, առաջին տարին ուսումնասիրեցինք Արցախի հողային բոլոր գոտիները` հյուսիսից հարավ:  Հանրապետության յուրաքանչյուր շրջանում եղել ենք, հողերի նմուշներ ենք վերցրել, տարել Սիրիա` լաբորատոր անալիզների համար: Հիմա ունենք բավականին հստակ տեղեկություններ և կարող ենք գնորդին ամեն կերպ օգտակար լինել:

-Այս վեց տարիների ընթացքում Դուք ունեցել եք կայուն գնորդներ: Արդյոք, նրանք լսում ու հետևո՞ւմ են Ձեր խորհուրդներին:

-Հիմա գնորդների մեծ մասը, այո՜, հետևում է: Նրանք փափագում են գալ, սովորել, թե ինչպես է կարելի հոգ տանել գնված բույսերի, ծառերի համար: Բայց և պատահում են մարդիկ, ովքեր հետևողական չեն: Մեկ անգամ հոգ տարավ, երկու անգամ, երրորդ անգամ, մեկ էլ տեսար` մոռացավ ծառի մասին: Չեն ըմբռնում, որ ծառը նման է երեխայի, միշտ պիտի հետևես, փայփայես: Ցավոք, այստեղ մարդկանց զգալի մասը չի խորանում բույսն աճեցնելու գործի կամ, ընդհանրապես, գյուղատնտեսության մեջ: Ցավով եմ ասում, մարդիկ մեծամասամբ հետևողական, աշխատասեր չեն: 

- Ձեր առջև ծառացած խնդիրներից ո՞րն էր ամենադժվարը:

-Ամենադժվար խնդիրը, արդեն ասացի, մարդիկ են, ավելի կոնկրետ` մարդկանց ոչ աշխատասեր լինելը: Բայց հույսով եմ, որ նրանք կհամոզվեն, որ այն բույսերն ու ծառերը, որոնք ինձ հաջողվել է բացօթյա պայմաններում աճեցնել, պտուղ ստանալ, իրենց ևս կարող է հաջողվել և շահույթ ստանալ: 

- Ձեր ապագան Արցախում տեսնում ե՞ք:

- Այո՜, հավատում եմ, որ այն, ինչ մտահղացել ենք և այս վեց տարիների ընթացքում ձեռք բերել, կստացվի և ողջ Արցախով մեկ կտարածվի: Ես մասնագետ եմ բերել Սիրիայից: Նա ասաց, որ այստեղ կարելի է ծրագիր դնել, որը հնարավորություն կտա, որպեսզի Ղարաբաղն ու Հայաստանը դառնան ոչ միայն Անդրկովկասի, այլ ողջ Կովկասի մատակարարը:

-Այսինքն, Դուք այդ ներուժը տեսնում եք հողի, կլիմայի, պայմանների մեջ: Պակասում է միայն մարդկային գործո՞նը:

-Այո՜: Բայց հույս ունեմ, որ ամեն ինչ լավ կլինի, ու այն, ինչ մտահղացել ենք, կստացվի:

Սուսաննա ԲԱԼԱՅԱՆ