ՇՈՒՇԻԻ ՁԵՌԱԳՈՐԾ ԲՐԵՆԴԱՅԻՆ ՀԱԳՈՒՍՏԸ ՍՏԵՓԱՆԱԿԵՐՏՈՒՄ
Հարցազրույցը` Նանիկ ԱՂԱՍՅԱՆԻ
Մինչև Արցախյան երրորդ պատերազմը Շուշիում գործող` ՙՅան Սփիրեյշն՚ ձեռագործ բրենդային հագուստի արտադրությունն այժմ վերահաստատվել է Ստեփանակերտում: Արտադրամասի ներկա հանգրվանի, ընդլայնման ու զարգացման ծրագրերի շուրջ զրուցել ենք փոխտնօրեն Լուսինե Այդինյանի հետ։
-Ինչպե՞ս առաջացավ ձեռագործ հագուստի արտադրամաս ստեղծելու մտահղացումը և ինչպե՞ս կյանքի կոչվեց։
-Արտադրամասի տնօրեն Անուշ Մանուկյանն ու իր ընտանիքը շատ վաղուց զբաղվում էին ձեռագործ հագուստների ստեղծմամբ` ընդունում և իրականացնում էին անհատական պատվերներ։ Այն, ինչ ունեինք՝ գործիքներ, սարքավորումներ, թելեր, ամբողջը մնաց օկուպացված Շուշիում և, բնականաբար, այդ իրավիճակում դժվար էր նորից ինչ-որ բան ձեռնարկել, գործել։ Պատերազմից հետո սերը` գործելու հանդեպ, և աշխատելու կամքը մի տեսակ կորսված էինք համարում։ Սակայն արտադրության տնօրենը՝ Անուշ Մանուկյանը, ցանկություն ուներ շարունակել գործունեությունը, որը և կարճ ժամանակում հաջողվեց իրականացնել։ Բոլոր գաղափարներն Անուշ Մանուկյանինն են՝ ապրանքանիշի ու թելերի ընտրությունը, մոդելի, դիզայնի և այլն։
Արցախի Հանրապետության և ՀՀ ներդրումային հիմնադրամների, անհատ ներդրողների միջոցով, ինչպես նաև ԱՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարության օգնությամբ ծրագիրը կրկին կյանքի կոչվեց։ Սա ոչ թե նոր բիզնես-ծրագիր է, նոր բիզնես-գաղափար, այլ ավելի ճիշտ` սոցիալական ձեռնարկատիրություն է, որը Շուշիից հետո վերաբացվել է Ստեփանակերտում։ Մեր ծրագիրը չի հետապնդում որևէ եկամուտ, շահույթ, այլ նպատակ ունի ստեղծել արցախյանը Արցախում։
-Ինչպիսի՞ ուղի է անցել արտադրությունը։ Ի՞նչ ցուցանիշներ էիք արձանագրել դեռևս Շուշիում աշխատելու ժամանակահատվածում։
-Շուշիում, իհարկե, այս ձևաչափով չէինք աշխատում, այստեղ մեր գործունեությունն ընդլայնել ենք։ Շուշիում անհատական էինք աշխատում և հիմնականում տնային պայմաններում, սակայն մեր արտադրանքը կար, մարդիկ ծանոթ էին ու գիտեին` ինչ է իրենից ներկայացնում մեր արտադրանքը։ Ունեինք անհատ պատվիրատուներ, որոնցից հաճախակի պատվեր էինք ստանում և, անշուշտ, գոհ էին։ Ներկայումս մեր արտադրանքը Ստեփանակերտում արդեն վաճառքի ենք ներկայացրել, և վերջերս, Ֆրանկոֆոնիայի կենտրոնում տեղի ունեցած ցուցահանդեսի ժամանակ, դրական բարձր գնահատականի է արժանացել։
-Ինչպիսի՞ առանձնահատկություններ ու որակ ունի Ձեր արտադրանքը։
-Մենք կենտրոնացած ենք տեղական, որակյալ և, որ ամենակարևորն է, ոչ թուրքական թելերով հագուստ ստեղծելու վրա։ Կարծում եմ, սա բոլորիս համար, գոնե հիմա, պետք է սկզբունքային լինի։ Մենք անընդհատ փորձում էինք գալ դրան։ Երբեմն լսում ենք. ՙԻմ գնել-չգնելով ոչինչ չի փոխվի՚ արտահայտությունը. իրականում փոխվում է, և մենք դրա ականատեսն ենք։ Արտադրանքը նախատեսված է և՜ մեծերի, և՜ փոքրերի համար։ Այս պահին մենք աշխատում ենք բացառապես իտալական թելերով, որոնք շատ որակյալ են. պահպանում են հագուստի և՜ որակական, և՜ գունային, և՜ ձևին բնորոշ հատկանիշները։ Արտադրամասի գործունեության առանձնահատկություններից կարող եմ նշել նաև, որ մենք աշխատատեղերի համալրման գործում առաջնահերթությունը տվել ենք տեղահանվածներին։ Ինչ-որ չափով բոլորն էլ ունեին բազային գիտելիքներ, սակայն իրականացրել ենք նաև երկշաբաթյա մասնագիտական վերապատրաստումներ, ծանոթացրել համապատասխան սարքավորումների աշխատանքներին։
-Պատերազմից հետո ինչպիսի՞ ճանապարհ է անցել արտադրամասը։ Ինչպե՞ս որոշեցիք Շուշիից հետո վերահաստատվել Ստեփանակերտում:
-Մեզ համար այլընտրանք չկար, քան Արցախի տնտեսական վերականգնման, վերազարգացման գործում մեր ներդրումը շարունակելը, էջը շրջելը և նոր շրջան սկսելը՝ շեշտը դնելով մարդկանց հոգեբանական վերածննդի և նոր հնարավորություններ գեներացնելու վրա։ Մենք ականատես ենք եղել, որ օկուպացված բնակավայրերից տեղահանված կանայք կրկին աշխատելու, արարելու հսկայական էներգիա ունեն: Այս պարագայում այլ ելք չէր մնում, քան վերականգնվելը, իսկ Շուշի-Ստեփանակերտ միջակայքում ընկած ճանապարհը լի էր նպատակներով ու ցանկությամբ…
Կարծում եմ` այս պատերազմը բոլորի վրա անջնջելի հետք է թողել: Երևի չկա մեկը, ով անդառնալի կորուստ չի ունեցել. կորստի ցավը մեծ է և բոլորինս է։ Կարծում եմ, հենց այս ցավն է, որ մեզ առաջ մղեց՝ վերաբացվելու, վերականգնվելու համար։
-Մինչպատերազմական ամբողջ ծավալը հաջողվե՞լ է վերականգնել։
-Կարելի է ասել` այո: Ստեփանակերտում մենք ավելի մեծ ծավալով ենք վերաբացվել, ավելի կազմակերպված, համակարգված աշխատանք ենք իրականացնում:
-Ինչպիսի՞ն է պահանջարկը տեղական և արտասահմանյան շուկաներում։
-Ուրախությամբ պիտի նշեմ, որ մեր հայրենակիցներն ընտրում և հավանում են մեր արտադրանքը։ Իհարկե, ունենք նպատակ և՜ ներքին, և՜ արտաքին շուկաներ` դուրս գալու համար։ Իրացումը նախատեսում ենք իրականացնել առցանց /օնլայն/ հարթակում` Հայաստանի լոգիստիկ ընկերությունների և ՙՀայՓոստ՚-ի միջոցով դեպի ՌԴ, ԱՄՆ և եվրոպական երկրներ արտահանելով։
-Արտաքին շուկա արտահանելու փորձեր եղե՞լ են, ունե՞ք նման ծրագրեր։
-Այո։ Եղել են պատվերներ, պատվիրատուները միշտ գոհ են եղել որակից: Այսօր այդ պատվիրատուները մեր հաճախորդներն են և, կարծում եմ, այն շարունակական կլինի։
- Քանի՞ աշխատատեղ ունեք ներկայում։ Կա՞ն ծրագրեր գործունեությունն ընդլայնելու ուղղությամբ։
-Մեկուկես ամիս է, ինչ գործում ենք և պահանջարկն սպասվածից մեծ է, կարծում եմ, սա արդեն իսկ ձեռքբերում է։ Որպես սկսնակ արտադրություն մեզ աջակցում են ԱՀ Էկոնոմիկայի և գյուղատնտեսության նախարարությունն ու Արցախի ներդրումային հիմնադրամը: Նախարարությունը անհատույց հիմունքով մեզ է տրամադրել տարածքը։ Այնուամենայնիվ, ունենք նաև որոշ խնդիրներ. մասնավորապես, լվացքատան կարիք է զգացվում: Առայժմ այդ խնդիրը լուծվում է տնային պայմաններում, սակայն պահանջարկը մեծանալուն զուգահեռ` լվացքատան խիստ պահանջ կառաջանա: Ունենք նաև ավելի մեծ տարածքի խնդիր` աշխատանքը լիարժեք իրականացնելու համար։ Սրանք այն խնդիրներն են, որոնք փորձում ենք հնարավորինս շուտ լուծել։
Առաջին օրերին մեզ մոտ աշխատելու համար ունեցել ենք 30 հայտ, բոլորի տվյալները գրանցել ենք, սակայն այս պահին առայժմ ունենք 10 աշխատող։ Նպատակ կա ավելացնել համապատասխան սարքավորումները, ինչը, բնականաբար, նպաստելու է նաև նոր աշխատուժ ընդգրկելուն և աշխատողների թվի աճին:
Մեր նպատակը Արցախում ձեռագործության յուրատիպ ու մրցակցային էկոհամակարգի ստեղծումն է, որը կներառի արդի մեքենայացված սարքավորումների ու ձեռքի արվեստի լավագույն լուծումները, արտադրանքի իրացման ռազմավարությունն արդի մարկետինգային բոլոր թիրախային գործիքներով կազմակերպելը՝ սոցիալական տարբեր կայքերից մինչև սեփական օնլայն խանութ, որտեղ գովազդելու շնորհիվ մեր արտադրանքն ու յուրօրինակ մոդելները կներկայացնենք նաև ՌԴ-ում, ԱՄՆ-ում և Եվրոպայում։