ԹԱԳԱՎԱՐԱԿԻ ԿՏՐՈՒԿ ԱՃ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ ԵՎ ԱՐՑԱԽՈՒՄ

 COVID-19 վա­րա­կով պայ­մա­նա­վոր­ված հա­մա­ճա­րա­կա­յին ի­րա­վի­ճա­կը շա­րու­նա­կում է լար­ված մնալ ոչ միայն աշ­խար­հում, այլև ՀՀ-ում և ԱՀ-ում։ Վեր­ջին շա­բաթ­վա տվյալ­նե­րով՝ ՀՀ-ում մի­ջի­նում օ­րա­կան գրանց­վել է նոր կո­րո­նա­վի­րու­սի 700-1765 նոր դեպք, ին­չը բա­վա­կա­նին մեծ ցու­ցա­նիշ է։ Հոկ­տեմ­բե­րի 15-ի դրու­թյամբ հաս­տատ­վել է COVID-19 վա­րա­կի 1765 նոր և ընդ­հա­նուր 278 431 դեպք։ Վա­րա­կից ա­պա­քին­վել է 252 211, մա­հա­ցել՝ 5713 մարդ: Ընդ­հա­նուր առ­մամբ վա­րա­կի հայտ­նա­բեր­ման նպա­տա­կով կա­տար­վել է 1 855 238 թես­տա­վո­րում: Վեր­ջին օր­վա տվյալ­նե­րով՝ ի­րա­կա­նաց­վել է 15 616 թես­տա­վո­րում, ա­պա­քին­վել է 881 հի­վանդ, մա­հա­ցել՝ 38 մարդ։ Նա­խորդ օրն ար­ձա­նագր­ված մահ­վան 1 դեպ­քի վե­րա­բե­րյալ ՀՀ ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րա­րու­թյան կայ­քէ­ջը փո­խան­ցել է, որ մա­հա­ցածն ու­նե­ցել է կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին վա­րակ, սա­կայն մա­հը վրա է հա­սել այլ հի­վան­դու­թյան պատ­ճա­ռով։ Այդ­պի­սի դեպ­քե­րի ընդ­հա­նուր թի­վը 1232 է:

Ար­ցա­խում վեր­ջին շա­բաթ­վա ըն­թաց­քում մի­ջի­նում օ­րա­կան գրանց­վել է COVID-19-ի 13-36 նոր դեպք։ Վա­րա­կա­կիր­նե­րի թիվն ան­ցած շա­բաթ­վա հա­մե­մատ կտ­րուկ ա­ճել է։Հոկ­տեմ­բե­րի 14-ին կա­տար­ված 47 թես­տա­վոր­ման ար­դյուն­քում ԱՀ-ում հայտ­նա­բեր­վել է կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին վա­րա­կի 10 նոր դեպք, ընդ ո­րում վա­րա­կա­կիր­նե­րից մե­կը՝ ե­րե­խա։ COVID-19 -ով վեր­ջին վա­րակ­ված­նե­րը Ստե­փա­նա­կեր­տից են։ ԱՀ ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րա­րու­թյան պե­տա­կան հի­գիե­նիկ և հա­կա­հա­մա­ճա­րա­կա­յին տես­չու­թյան պետ Օ­ֆե­լյա Հա­րու­թյու­նյա­նի պար­զա­բան­մամբ՝ ներ­կա­յումս Ար­ցա­խում ստա­ցիո­նար բու­ժում է ստա­նում 50 վա­րա­կա­կիր. 27 հի­վան­դի ա­ռող­ջա­կան վի­ճա­կը գնա­հատ­վում է ծանր, 10-ինն էլ՝ ծայ­րա­հեղ ծանր, իսկ թեթև ախ­տան­շան­նե­րով վա­րա­կա­կիր­ներն ամ­բու­լա­տոր բու­ժում են ստա­նում տնա­յին պայ­ման­նե­րում: Հի­վանդ­նե­րի մեծ մա­սը Ստե­փա­նա­կեր­տի բնա­կիչ­ներ են։ Հա­մա­ճա­րա­կա­բա­նա­կան վի­ճա­կը հան­րա­պե­տու­թյու­նում շա­րու­նա­կում է մնալ լար­ված։ 2021թ. ըն­թաց­քում Ար­ցա­խում կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին վա­րա­կի հայտ­նա­բեր­ման նպա­տա­կով կա­տար­վել է 14 226 հե­տա­զո­տու­թյուն, ո­րի ար­դյուն­քում ար­ձա­նագր­վել է COVID-19-ի՝ 1317 դեպք։
Ել­նե­լով հա­մա­ճա­րա­կա­բա­նա­կան լար­ված վի­ճա­կից, օ­րերս ԱՀ պե­տա­կան նա­խա­րար Ար­տակ Բեգ­լա­րյա­նը հրա­վի­րել էր ընդ­լայն­ված խոր­հր­դակ­ցու­թյուն՝ ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րար Մի­քա­յել Հայ­րի­յա­նի և հա­մա­կար­գի պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րի, բուժ­հաս­տա­տու­թյուն­նե­րի ղե­կա­վար­նե­րի մաս­նակ­ցու­թյամբ: COVID-19 հա­մա­վա­րա­կի դեմ ի­րա­կա­նաց­վող աշ­խա­տանք­նե­րի, ծա­գած խն­դիր­նե­րի ու դրանց լուծ­ման հնա­րա­վոր տար­բե­րակ­նե­րի վե­րա­բե­րյալ զե­կույց­նե­րով հան­դես են ե­կել ո­լոր­տի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րը: Ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րար Մ. Հայ­րի­յա­նը ներ­կա­յաց­րել է Ար­ցա­խում սեպ­տեմ­բեր ամս­վա և հատ­կա­պես վեր­ջին շա­բաթ­վա ըն­թաց­քում կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին հի­վան­դու­թյան կտ­րուկ ա­ճի մի­տում­նե­րը, իսկ պա­տաս­խա­նա­տու մաս­նա­գետ­նե­րը՝ ներ­կա­յաց­նե­լով վա­րա­կի և պատ­վաստ­ման վեր­ջին ցու­ցա­նիշ­նե­րը, հան­դես են ե­կել կո­րո­նա­վի­րու­սի կան­խար­գել­ման և վե­րահ­սկ­ման վե­րա­բե­րյալ հա­մա­պա­տաս­խան ա­ռա­ջարկ­նե­րով։
Քն­նարկ­ման ար­դյուն­քում ո­րոշ­վել է կան­խար­գե­լիչ աշ­խա­տանք­ներ ի­րա­կա­նաց­նել դպ­րոց­նե­րում, պե­տա­կան, վար­չա­կան և հնա­րա­վոր բո­լոր հաս­տա­տու­թյուն­նե­րում` տրա­մադ­րե­լով ախ­տա­հա­նիչ մի­ջոց­ներ։ Հրա­հանգ­վել է մտց­նել ո­րոշ սահ­մա­նա­փա­կում­ներ, ինչ­պես նաև ի­րա­կա­նաց­նել պատ­վաստ­ման հետ կապ­ված լրա­ցու­ցիչ ի­րա­զեկ­ման աշ­խա­տանք­ներ։ Հա­ջորդ օ­րը թա­գա­վա­րա­կի դեմ ի­րա­կա­նաց­վող կան­խար­գե­լիչ աշ­խա­տանք­նե­րի շր­ջա­նակ­նե­րում ԱՀ ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րա­րու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներն այ­ցե­լել են Ստե­փա­նա­կեր­տի հան­րակր­թա­կան ու­սում­նա­կան հաս­տա­տու­թյուն­ներ, պե­տա­կան հիմ­նարկ­ներ և տրա­մադ­րել դի­մակ­ներ ու ախ­տա­հա­նիչ մի­ջոց­ներ:
Մաս­նա­գետ­նե­րը վս­տա­հեց­նում են, որ պատ­վաս­տու­մը կան­խում է կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին հի­վան­դու­թյան ծանր ձևե­րի ա­ռա­ջա­ցու­մը, մահ­վան դեպ­քե­րը, նվա­զեց­նում վա­րա­կի տա­րա­ծու­մը։ COVID-19 -ի դեմ պատ­վաս­տում­նե­րը շա­րու­նակ­վում են ի­րա­կա­նաց­վել ԱՀ ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րա­րու­թյան հան­րա­պե­տա­կան բժշ­կա­կան կենտ­րո­նի ամ­բու­լա­տոր-պո­լիկ­լի­նի­կա­կան բա­ժան­մուն­քում, ՙԱրևիկ՚ և շր­ջա­նա­յին բուժ­միա­վո­րում­նե­րում: ԱՀ ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րա­րու­թյան պե­տա­կան հի­գիե­նիկ և հա­կա­հա­մա­ճա­րա­կա­յին տես­չու­թյան պետ Օ. Հա­րու­թյու­նյա­նի տե­ղե­կատ­վու­թյամբ՝ Ար­ցա­խում պատ­վաս­տում­նե­րը կա­տար­վում են ռու­սա­կան ՙSputnik-V՚ և շվե­դա­կան ՙAstraZeneca՚ ար­տադ­րու­թյան հա­մա­պա­տաս­խան դե­ղա­չա­փե­րի պատ­վաս­տա­նյու­թե­րով։ COVID-19-ի դեմ պատ­վաս­տում­նե­րի մեկ­նար­կից ի վեր ՙSputnik-V՚ պատ­վաս­տա­նյու­թի ա­ռա­ջին դե­ղա­չա­փը ստա­ցել է 828, երկ­րոր­դը` 775 քա­ղա­քա­ցի, իսկ շվե­դա­կան ՙAstraZeneca՚-ի ա­ռա­ջին դե­ղա­չա­փը նե­րարկ­վել է 30, երկ­րոր­դը` 17 մար­դու։ Ընդ­հա­նուր առ­մամբ՝ Ար­ցա­խում կա­տար­վել է 858 պատ­վաստ­վում։ Նշենք, որ ՙSputnik-V՚-ի երկ­րորդ դե­ղա­չա­փը նե­րարկ­վում է 21օր հե­տո, իսկ ՙAstraZeneca՚ պա­վաս­տա­նյու­թի­նը՝ 8 շա­բաթ անց։ Պատ­վաստ­վե­լու հա­մար նա­խա­պես պետք է զան­գա­հա­րել հա­մա­պա­տաս­խան բուժ­հաս­տա­տու­թյուն և գրանց­վել։

Պատ­վաս­տում­նե­րի բա­ցար­ձակ և ժա­մա­նա­կա­վոր բժշ­կա­կան հա­կա­ցու­ցում­ներ

Անդ­րա­դառ­նա­լով COVID-19-ի դեմ պատ­վաս­տում­նե­րի բա­ցար­ձակ և ժա­մա­նա­կա­վոր բժշ­կա­կան հա­կա­ցու­ցում­նե­րին, մաս­նա­գետ­նե­րը հա­վաս­տում են, որ ՀՀ-ում կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին հի­վան­դու­թյան դեմ կի­րառ­վող կան­խար­գե­լիչ պատ­վաս­տում­նե­րի բժշ­կա­կան հա­կա­ցու­ցում­նե­րը նույնն են, ինչ բո­լոր պատ­վաս­տում­նե­րի դեպ­քում: Իսկ միակ ու բա­ցար­ձակ հա­կա­ցու­ցումն ըստ բժիշկ­նե­րի՝ տվյալ պատ­վաս­տա­նյու­թի նա­խորդ դե­ղա­չա­փից ա­ռա­ջա­ցած ա­նա­ֆի­լաք­սիան է, այ­սինքն պատ­վաս­տա­նյու­թի որևէ բա­ղադ­րի­չի նկատ­մամբ լուրջ ա­լեր­գիկ ռեակ­ցիան` տա­րա­ծուն եղն­ջա­ցան, սու­լող շն­չա­ռու­թյուն, բե­րա­նի խո­ռո­չի ու կո­կոր­դի այ­տուց, դժ­վա­րա­ցած շն­չա­ռու­թյուն, հի­պո­թեն­զիա և շոկ: Պատ­վաստ­ման ժա­մա­նա­կա­վոր հա­կա­ցու­ցում­ներ են հա­մար­վում սուր հի­վան­դու­թյուն­նե­րը՝ մի­ջին և ծանր ըն­թաց­քով, ինչ­պես նաև քրո­նիկ հի­վան­դու­թյուն­նե­րի սրա­ցու­մը: Իսկ հղիու­թյու­նը մաս­նա­գետ­նե­րը պատ­վաստ­ման հա­կա­ցու­ցում չեն հա­մա­րում և հղի կա­նայք նույն­պես նե­րառ­վել են կո­րո­նա­վի­րու­սա­յին հի­վան­դու­թյան դեմ պատ­վաս­տում­նե­րի ռիս­կի խմ­բե­րում: Ե­թե հղի կի­նը պատ­վաստ­վել է ա­ռանց տե­ղե­կաց­ված լի­նե­լու հղիու­թյան մա­սին, ա­պա պատ­վաս­տումն անվ­տանգ է մոր և պտ­ղի ա­ռող­ջու­թյան հա­մար: Վա­րա­կիչ կամ սո­մա­տիկ հի­վան­դու­թյուն­նե­րի դեպ­քում ան­ձը պատ­վաստ­վում է ա­ռող­ջա­ցու­մից ան­մի­ջա­պես հե­տո։ Քրո­նիկ հի­վան­դու­թյան դեպ­քում պատ­վաս­տու­մը կա­տար­վում է ռե­մի­սիա­յի (հի­վան­դու­թյան ախ­տա­նիշ­նե­րի ժա­մա­նա­կա­վոր թու­լա­ցում) շր­ջա­նում, իսկ հա­րա­ճուն նյար­դա­բա­նա­կան հի­վան­դու­թյուն­նե­րի դեպ­քում (հա­րա­ճուն էն­ցե­ֆա­լո­պա­թիա, չկա­ռա­վար­վող է­պի­լեպ­սիա) պատ­վաս­տումն ի­րա­կա­նաց­վում է կլի­նի­կա­կան երևույթ­նե­րի կա­յու­նաց­ման շր­ջա­նում:
ԱՀ ա­ռող­ջա­պա­հու­թյան նա­խա­րա­րու­թյու­նը և ո­լոր­տի պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րը կր­կին հոր­դո­րում են հա­մա­վա­րա­կի կան­խար­գել­ման աշ­խա­տանք­նե­րին մո­տե­նալ պատ­շաճ պա­տաս­խա­նատ­վու­թյամբ, հետևել բո­լոր ցու­ցում­նե­րին, լի­նել հնա­րա­վո­րինս զգոն՝ նոր բռն­կում­նե­րից խու­սա­փե­լու և վա­րա­կը հաղ­թա­հա­րե­լու հա­մար։ Մաս­նա­գետ­նե­րը կոչ են ա­նում քա­ղա­քա­ցի­նե­րին կրել դի­մակ փակ տա­րածք­նե­րում, ե­թե, ան­գամ պատ­վաստ­ված են, պար­բե­րա­բար ախ­տա­հա­նել ձեռ­քե­րը 70%-ա­նոց ալ­կո­հո­լա­յին հիմք պա­րու­նա­կող ախ­տա­հա­նի­չով, հա­ճա­խա­կի օ­դա­փո­խել փակ տա­րածք­նե­րը։ Իսկ սուր- շն­չա­ռա­կան վա­րակ­նե­րին բնո­րոշ ախ­տան­շան­նե­րի դեպ­քում (ջեր­մու­թյուն, հազ, հար­բուխ) պետք է չզ­բաղ­վել ինք­նա­բուժ­մամբ, այլ մնալ տա­նը և դի­մել բժշ­կի: