Ադրբեջանը փորձում է մշակութային լեգիտիմացման հասնել
Վահրամ ԱԹԱՆԵՍՅԱՆ
''Независимая газета''-ն հարցազրույց է ունեցել Ռուսաստանում Ադրբեջանի դեսպան Փոլադ Բյուլբյուլ-օղլուի հետ։ Վերջինս ասել է, որ ՙազատագրված տարածքների միայն վերջնական ականազերծման համար կպահանջվի 10-15 տարի՚։ Ըստ դեսպանի, ականազերծման աշխատանքներին ներգրավված են ինչպես ռուս խաղաղապահներ, այնպես էլ թուրք սակրավորներ, օգտագործվում է ՙամենաառաջնակարգ տեխնիկա՚։
Ադրբեջանի եվրոպական եւ ամերիկյան վտարանդիության կենտրոնները տեղեկատվական նոր միջոցներ են օգտագարծում՝ Ադրբեջանում հանրային տրամադրություններ գեներացնելու նպատակով։ Ռուսական մամուլը գրում է, որ Միացյալ Նահանգների նոր ադմինիստրացիան ԼՂ հարցում ՙկարող է համագործակցել Ռուսաստանի հետ՚։ Միաժամանակ ընդգծվում է, որ ԱՄՆ-ը պաշտոնական Բաքվի առջեւ դնելու է ժողովրդավարական ինստիտուտների ապահովման եւ մարդու իրավունքների պաշտպանության հարցերը։
Դեսպան Բյուլբյուլ-օղլուն Ադրբեջանում պահվող 62 ռազմագերիներին անվանել է ՙահաբեկիչներ, որոնք ադրբեջանական բանակի թիկունք էին ուղարկվել դիվերսիոն գործողություններ իրականացնելու համար՚։ Նա ասել է, որ ՙդիվերսանտները վնասազերծվել են անցյալ տարվա դեկտեմբերին՝ Ադրբեջանի հատուկ ծառայությունների կողմից՚։ Պաշտոնական Բաքուն, այսպիսով, տեղեկատվական ֆոն է ստեղծում, որպեսզի ռազմագերիների հարցը հումանիտար հարթությունից հանվի։
Բյուլբյուլ-օղլուն միաժամանակ հայկական կողմին մեղադրել է, որ ՙչի տրամադրում ականապատման քարտեզները՚։ Կարելի է զգուշորեն ենթադրել, որ ադրբեջանական կողմը ռազմագերիների ազատ արձակման դիմաց պահանջում է ականապատման քարտեզներ, որպեսզի ականազերծման աշխատանքները դյուրին լինեն։ Բավական ծավալուն հարցազրույցում Ադրբեջանի դեսպանը կրկնել է պաշտոնական քարոզչության թեզերը՝ կապված ՙադրբեջանական մշակութային հուշարձանների ոչնչացման՚ հետ։
Դեսպանի հարցազրույցը հրապարակվել է ԵԱՀԿ գործող նախագահի տարածաշրջանային այցից հետո, ուստի կարելի է ենթադրել, որ քարոզչական նպատակը հետեւյալն է.
-հանրային կարծիք ձեւավորել, որ Ադրբեջանի համար առաջնային է ՙազատագրված տարածքների ռեաբիլիտացիան՚.
-գործընթացները տեղի են ունենում ռուս-թուրքական պայմանավորվածությունների շրջանակում.
-հայկական կողմը փորձում է խոչընդոտել պայմանավորվածությունների իրականացմանը։
Այս տեղեկատվական էքսպանսիան առաջին հերթին հասցեագրված է Ռուսաստանի հանրությանը։ Փորձ է արվում քառասունչորսօրյա ագրեսիվ պատերազմը ներկայացնել որպես ՙհայկական ահաբեկչության հետեւանքների վերացում՚։ Ըստ երեւույթին, Ռուսաստանի նախագահ Պուտինի ասածը, որ ԼՂ խնդիրը բարդացել է Սումգայիթից հետո, Ադրբեջանին որոշակի զգուշավորություն է պարտադրում։
Այս կոնտեքստում ուշագրավ է, որ Ադրբեջանի մշակույթի նախարարը վերջերս այցելել է Թուրքիա, որտեղ ԼՂ հակամարտության, Խոջալու եւ պատերազմի թեմաներով գեղարվեստական եւ փաստագրական ֆիլմերի համատեղ նկարահանման մասին հուշագիր է ստորագրվել։ Թուրքիան ունի բավական զարգացած կինոինդուստրիա։ Այդ ծրագրի քաղաքական նպատակը քառասունչորսօրյա պատերազմը եւ դրա հետեւանքները միջազգային հանրային շրջանակներում լեգիտիմացնելն է։
Արցախի պատկան գերատեսչությունները՝ ԱԳՆ-ն եւ ԿԳՄՍ-ն, հավանաբար, պետք է Հայաստանի համապատասխան կառույցների հետ քննարկեն հատկապես քառասունչորսօրյա պատերազմի միջազգային պոպուլյարացման խնդիրը։ Դա ունի հստակ քաղաքական նշանակություն։ Արցախի հանրային հեռուստատեսության, Հայաստանի տարբեր հեռուստաընկերությունների եւ այլոց կողմից արված նկարահանումների դասակարգման, համակարգման, մշակման եւ այդ դոկումենտալ հիմքի վրա պատերազմի՝ որպես զուտ հումանիտար աղետի, ամբողջացման անհրաժեշտություն կա։