ԼՈՒԿԱՇԵՆԿՈՆ ՍԿՍՈՒՄ Է. Ո՞Վ ԵՎ ԻՆՉՊԵ՞Ս ԿԱՎԱՐՏԻ
Վահրամ ԱԹԱՆԵՍՅԱՆ
Օգոստոսի 9-ին Բելառուսի նախագահ Լուկաշենկոն մամուլի ասուլիս է անցկացրել։ Իրավիճակը Բելառուս-Լիտվա սահմանին ՙճգնաժամային է՚։ Լուկաշենկոն թույլատրել է, որ Բելառուսում ապաստանած հազարավոր մարդիկ, որ հիմնականում Մերձավոր Արեւելքից են, հատեն սահմանը եւ անցնեն Լիտվա։ Դա նրա պատասխանն է Եվրամիությանը, որը չի ճանաչում անցյալ տարվա նախագահական ընտրությունները եւ պատժամիջոցներ է կիրառում Բելառուսի դեմ։
Այդ ամբողջ տեղեկատվաքարոզչական ՙթեփից՚ կարելի է առանձնացնել առավելագույնը երեք սկզբունքային պահ։ Լուկաշենկոն ազդարարել է, որ իր երկրի դեմ գործող ուժերն ստիպված կլինեն ՙպատասխան տալ միջուկային գերտերություն Ռուսաստանին՚։ Առաջիկայում ՙԱրեւմուտք -2021՚ զորավարժություններ տեղի կունենան, եւ Բելառուսի նախագահը փաստացի վերջին հնարավորությունն է օգտագործել՝ Եվրամիությանը նախազգուշացնելու, որ ՙհիբրիդային պատերազմը շարունակելու դեպքում՚ ինքը կընդունի երկրի տարածքում ռուսական զորակայաններ տեղաբաշխելու որոշում։
Երկրորդ էական եզրակացությունը, որ բխում է Լուկաշենկոյի ենթատեքստային ակնարկներից, այն է, որ Ռուսաստան-Բելառուս միութենական պետությունը, ինչպիսին որ այն ցանկանում են տեսնել Մոսկվայում, չի կայանում եւ տեսանելի ապագայում չի կայանա։ ՙԻսկ Ռուսաստանին պե՞տք է եւս մի գլխացավանք՚՝ ավելի սերտ ինտեգրման մասին հարցին այսպես է պատասխանել Լուկաշենկոն։
Երրորդ կարեւոր հանգամանքը վերաբերում է Ղրիմին եւ Ուկրաինային առհասարակ։ Լուկաշենկոն ասել է, որ կճանաչի Ղրիմի միացումն Ռուսաստանին, եթե ՙվերջին ռուս օլիգարխն սկսի այնտեղ ներդրումներ անել՚։ Սա, թերեւս, ուղղակի մեղադրանք է ՌԴ նախագահ Պուտինին, թե ինչո՞ւ տնտեսապես չի յուրացնում Ղրիմը, եթե միավորման որոշումն անբեկանելի-վերջնական է։ Լուկաշենկոն Ուկրաինային սպառնացել է ՙանցնել սահմանը, միավորել ուկրաինացիների 90 տոկոսին եւ վերադարձնել Ուկրաինան՚։ Թե ու՞մ է վերադարձվելու Ուկրաինան, այդ մասին Բելառուսի նախագահը ոչինչ չի ասել։
Այսպիսով, բոլոր հիմքերը կան եզրակացնելու, որ անցած շրջանում Պուտին-Լուկաշենկո բանակցությունները ոչ մի էական առաջընթաց չեն ունեցել։ Ավելին, տպավորություն է, որ Լուկաշենկոյին հաջողվել է ոչ միայն տնտեսական, այլեւ քաղաքական պրեֆերանցիաներ ՙպոկել՚ Մոսկվայից։ Նա անդրադարձել է երկրում սահմանադրական փոփոխություններ իրականացնելու եւ իր հսկողության ներքո իշխանության տրանզիտ ապահովելու մտադրության մասին։
Լուկաշենկոն բավականին մանվածապատ խոսել է Անվտանգության խորհրդին կամ Համաբելառուսական ասամբլեային իշխանական լծակներով օժտելու հավանականության մասին՝ ակնհայտորեն հասկացնելով, որ նախագահի պաշտոնը թողելուց հետո չի պատրաստվում հեռանալ քաղաքականությունից եւ կարող է գլխավորել Անվտանգության խորհուրդը կամ Համաբելառուսական ասամբլեան՝ ունենալով սահմանադրությամբ ամրագրված լիազորություններ։ Այս ծրագիրը Լուկաշենկոն կարող է իրագործել միայն Ռուսաստանի միջոցով։
Ամբողջ խնդիրն այն է, թե իրավիճակի կարգավորումից հետո ի՞նչ կստանա Ռուսաստանը։ Ի վերջո, Լուկաշենկոյի քաղաքական եւ բիզնես շահատակությունների դեմ կարող է աչք փակել նաեւ Եվրամիությունը, հավաքական Արեւմուտքը, եթե ստանա երաշխիք, որ Բելառուսը վերջնականապես հրաժարվում է, այսպես կոչված, Միութենական պետության ռուսական նախագծից։ Լուկաշենկոյի դեպքում դա միանգամայն հնարավոր սցենար է։
Այս իմաստով Ռուսաստանի հետ Հայաստանի ավելի խոր ինտեգրացման քաղաքական նախագիծն էլ խորքային վերլուծության եւ լրջագույն գնահատման կարիք ունի, քանի որ եթե Բելառուսի նախագահն ընտրել է մանեւրի եւ խուսանավումների տարբերակը, ապա փոխվում է հետխորհրդային տարածքի ինտեգրման մասին պատկերացումն առհասարակ։