ԱՄԱՆՈՐԻ ՆԱԽՕՐՅԱԿԻՆ՝ Ե՜Կ ԱՐՑԱԽ
Մարթա ՄՈՍԻՅԱՆ
Ի՞նչ բերել Արցախից։ Ստեփանակերտ այցելող զբոսաշրջիկների համար հարցը ոչ պակաս արդիական է, քան Երևանի հյուրերի համար։ Ու այդ հարցի պատասխանը գրեթե նույնն է, ինչպես որ Հայաստանի մայրաքաղաքում։ Իհարկե, կարելի է գնալ շուկա, և այդտեղից ձեզ հաստատ թույլ չեն տա դատարկաձեռն հեռանալ։ Բայց նվեր կամ իսկապես բացառիկ հուշանվեր կարելի է գնել…
Ճիշտ է, տեղի վերնիսաժու՜մ։
Լավագույն նվերը սեփական ձեռքով պատրաստվածն է։ Այդպես են միշտ ասում, հատկապես ամանորյա տոների շրջանում, երբ ավանդույթի համաձայն կանգնած ես խանութների վաճառասեղանների առջև ու փորձում ես թեմատիկ բազմազան ապրանքների հերթական շարքից ինչ-որ բան ընտրել։ Եվ թեպետ վերնիսաժից գնված իրն ուրիշի ձեռքով պատրաստված նվեր է, բայց Ստեփանակերտում գործող կիրառական արվեստի տոնավաճառում տիրող մթնոլորտը երկար ժամանակ հիշողության մեջ մնացող հիասքանչ տպավորություն է։
Իհարկե, այստեղ կարելի է յուրաքանչյուրի ճաշակով ապրանք գտնել. քեզ համար ոչ սովորական զարդեր ընտրել, որպես հիշատակ գնել կավե բաժակներ, գործած տիկնիկներ, փայտե հրեշտակներ, քեզ հետ տանել խորհրդանշական տեսքով ՙՏատիկ-պապիկ՚ անունը կրող` տանը պատրաստած օճառ, ընտրել զարդանախշերով ասեղնագործված պայուսակ, որը նույնպես իր անվանումն ունի՝ ՙԵ՜կ Արցախ՚։ Այդ պայուսակների պատրաստման գաղափարի հեղինակ Քրիստինա Բալայանը գործում ներգրավել է արցախցի արհեստագործ կանանց մի ամբողջ ընկերակցություն։
ՙՊայուսակներ պատրաստելու գաղափարը ծնվեց ակամայից։ Ինձ միջոցներ էին պետք իմ նախագիծն իրականացնելու համար՝ պատրաստվում եմ Արցախում ներառական մանկապարտեզ բացել։ Հովանավորներ գտնելու փնտրտուքներում հանկարծ հասկացա, որ կարելի է ինչ-որ ստեղծարար գաղափար իրագործել և նախագծի համար փող կուտակել։ Գտա սոցիալապես անապահով կանանց և նրանց աշխատանք առաջարկեցի, որոշները պայուսակներ են կարում, իսկ մյուսները զբաղվում են ասեղնագործությամբ։ Վաճառքից ստացված գումարի մի մասը ծախսվում է կտորեղենի, մի մասը աշխատավարձի վրա, իսկ այն, ինչ մնում է, փոխանցում եմ մանկապարտեզի ֆոնդին։ Զբոսաշրջիկները շատ են հավանում պայուսակները, և հատկապես` տեղի բարբառով նրանց վրա արված գրությունները։ Օրինակ՝ ՙԼոխ լյավա՚,- պատմում է Քրիստինան։
Ստեփանակերտի վերնիսաժում ներկայացված են արցախցի վարպետների և հմուտ արհեստավորների աշխատանքներ, նրանք հնարավորություն են ստացել իրենց հոբբին մասնագիտության վերածել։ Իսկ նշանակում է, որ այդ՝ բոլոր առումներով աշխույժ վայրը, ոչ թե պարզապես ուխտավայր է զբոսաշրջիկների համար, և` ոչ միայն զբոսաշրջիկների։ Սա նշանակում է, որ վերնիսաժը մարդկանց աշխատանքով ապահովելու մի յուրօրինակ ձև է։ Ծանր ժամանակներում այն գումար վաստակելու միջոց է, երբեմն՝ միակը, և միաժամանակ նաև հաճույք։
ՙԻհարկե, հիմա ընդունված է աշխատանքները սոցցանցերի միջոցով վաճառել։ Բայց, ի տարբերություն սոցիալական ցանցերում իրականացվող վաճառքից, վերնիսաժում կարելի է տեղում գնահատել և գնել այն, ինչ հավանել ես, տեսնել որակը, ձեռքով շոշափել։ Իսկ վարպետի համար շատ կարևոր է հասկանալ` ինչը հիմա պահանջարկ ունի, որ ուղղությամբ աշխատել։ Եվ, իհարկե, շատ հաճելի է զբոսաշրջիկներից իրենց աշխատանքների մասին հաճոյախոսություններ լսելը:
Մեզ մոտ շատ ջերմ ընկերական մթնոլորտ է տիրում, միշտ հաճույքով եմ ցուցադրում իմ աշխատանքները և միշտ ձգտում եմ ինչ-որ նոր բան հորինել՚,-կիսվել է Գայանե Դավթյանը, ով ուլունքներից հյուսում է կրծքազարդեր ու պատրաստում գունեղ, շքեղ հերակալներ։ Ընդ որում, նման հերակալ կամ կրծքազարդ գնելով` ոչ թե պարզապես ձեռք եք բերում Արցախում պատրաստված հուշանվեր, այլ խիստ աչք շոյող ՙձեռագործ՚ աքսեսուար։
Ամեն շաբաթ վերնիսաժում անց են կացվում խեցեգործության, գործելու վարպետության դասեր, մի խոսքով, այն ամենի, ինչ կոչվում է կիրառական արվեստ։ Հենց արվեստ, քանի որ այստեղ կարողանում են արհեստը վարպետության և արվեստի վերածել։ Այստեղ կօգնեն ձեզ համար անվանական բաժակ պատրաստել, կսովորեցնեն ասեղնագործել և իրենց ՙթրեյնինգը՚ կուղեկցեն Արցախի և նրա ավանդական ու նորագույն շրջանի կիրառական արվեստի մասին հետաքրքիր, կլանող և ճանաչողական պատմություններով։
Ամանորյա հեքիաթային վերնիսաժը գրավում է ոչ միայն զբոսաշրջիկներին, այլ նաև տեղացիների: Սուրբծննդյան մեղեդիների ներքո ձեզ անպայմանորեն կօգնեն նվերներ ընտրել և լավ տրամադրությամբ լիցքավորել մի ամբողջ տարվա համար։ Իսկ երեխաների համար Ստեփանակերտի վերնիսաժում կազմակերպում են հատուկ տոնական մշակութային ծրագիր՝ նվերներով, Ձմեռ Պապի և Ձյունանուշի մասնակցությամբ։ Մի խոսքով, Քրիստինա Բալայանի պայուսակների` Արցախ կանչող ՙԵ՜կ Արցախ՚ կարգախոսն արդիական է։
;