ԵՐԲ ԽՆԴԻՐԸ ԿԵՆՍԱԿԱՆ ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅՈՒՆ ՈՒՆԻ...
Սիրվարդ ՄԱՐԳԱՐՅԱՆ
Հարցազրույց ՙՋրմուղ-կոյուղի՚ ՓԲԸ տնօրեն Մարտիկ ՀԱՅՐԱՊԵՏՅԱՆԻ հետ
-Պարոն Հայրապետյան, դեռ կարգին հրաժեշտ չտված ձմռանը, շոգերը միանգամից սկսեցին ՙգրոհել՚…Աչքի տակ ունենալով անցած տարվա ամռանը ծագած խնդիրները և ունկնդրելով հնչող ահազանգերի, ի՞նչ կարող ենք ասել, պատրաստ ե՞նք դիմակայելու…Եթե հաշվի առնենք նաև, որ աշխարհին սպառնում է գլոբալ տաքացման վտանգը, ապա անելիքներն ավելի շատ են, քան կարող ենք ենթադրել։
-Ոչ մեկիս համար գաղտնիք չէ, որ անցած տարվա աշնանը մեր կլիմայական գոտում յուրահատուկ դադար էր, տեղումներ համարյա չեղան… Տուժեց ոչ միայն գյուղատնտեսությունը, այլև մեր ջրային պաշարների, ջրային ռեսուրսների ոլորտը։ Հույս էինք պահում, որ ձմեռը տեղումների առատությամբ կկոմպենսացնի աշնան չորային եղանակը։ Ի դեպ նշեմ, որ ձյունն է ընդերքային ջրային պաշարների ստեղծման, սնուցման հիմնական աղբյուրը։ Հիմա ունենք այն իրավիճակը, ինչ ունենք։ Գիտությունը, ցավոք, այնքան զարգացած չէ, որ մարդը, ըստ տարվա եղանակների, կարողանաազդել կլիմայական տեղումների քանակի վրա։ Ի՞նչ է կատարվել կոնկրետ ընկերության կողմից՝ ռիսկերը մեղմելու համար։ Հիմա` մի քիչ հեռվից. ՙՋրմուղ-կոյուղի՚ ՓԲԸ գործունեությունը նպատակաուղղված է Ստեփանակերտ քաղաքի բնակչությանը ջրամատակարարման և կոյուղու ցանցերի սպասարկման, անձրևաջրերի հեռացման բարձրորակ ծառայության մատուցմանը, շուրջօրյա ջրամատակարարման անխափան ապահովմանը, խմելու ջրի որակի պահպանմանը՝ հիգիենիկ նորմերի պահանջներին համապատասխան։
Այսօրվա դրությամբ քաղաքի բնակչությունն ամբողջապես ապահովված է շուրջօրյա ջրամատակարարմամբ։ Ստեփանակերտ քաղաքը սնուցվում է Թրագետ, Մեղրագետ և Վարարակն գետերից։ Սկզբնական շրջանում կատարվում են գետերի ակունքների մաքրման աշխատանքներ, այնուհետև` մինչև զտիչ կայան հասնող խողովակաշարի ախտահանում, ապա` պարզարանների և զտիչների մաքրման աշխատանքներ։
ՙՋրմուղ-կոյուղի՚ ՓԲԸ-ն ջրի որակի դիտարկումն իրականացնում է Ստեփանակերտում գործող երկու զտիչ կայաններում առկա լաբորատորիաներում, որոնք հագեցած են ժամանակակից սարքավորումներով` խմելու ջրի մանրէաբանական և քիմիական մանրակրկիտ հետազոտությունների իրականացման հնարավորությամբ։
Ընկերությունը պատրաստ է ջրարտադրման համակարգում իրականացնել շուրջօրյա ջրի նախապատրաստման համար պահանջվող լաբորատոր բոլոր աշխատանքները. նմուշահանում, անալիզ, վարակազերծում՝ ոչ միայն պլանային, այլև նախատեսվածից առավել մեծ ծավալի։
Անցած ամռանը, երկարատև երաշտներով պայմանավորված, զգալիորեն նվազել էին մատակարարվող ջրի վերգետնյա և ստորգետնյա պաշարները։ Ջրառներում ջրի խիստ պակասության պայմաններում անգամ ամեն գնով անհրաժեշտ էր ապահովել բնակչության շուրջօրյա ջրամատակարարումը։ Եվ ընկերությունը մեծ ջանքերի գնով կարողացավ անցնել այդ փորձաշրջանը, բացառությամբ 1-2 դեպքերի, երբ ինտենսիվ ջրօգտագործման ժամերին որոշ բարձրահարկ շենքերի վերին հարկերի բնակարաններում կարճ ժամկետով ջրի ճնշման անկումներ նկատվեցին: Այդուհանդերձ, քաղաքի շուրջօրյա ջրամատակարարումն ապահովվեց։ Առանձնապես շատ կարևոր էր նման իրավիճակում սանիտարահիգիենիկ նորմերի պահպանումը։ Ընկերության մասնագետները կարողանում են տեղում կողմնորոշվել` գնահատելով կլիմայական պայմաններից առաջացած իրավիճակը և համապատասխան միջոցներ ձեռնարկել։
Ընկերության բոլոր տեղամասերում կատարվել ու կատարում են գարնան նախապատրաստական աշխատանքներ։ Այդ աշխատանքների շրջանակներում իրականացվել են.
* ՙՄեղրագետ՚, ՙՏրագետ՚ և ՙՂայբալու՚ գետերի ակունքների մաքրման և վարակազերծման աշխատանքներ։
* Քաղաքի ջրամատակարարման համակարգում կատարվել են ջերմամեկուսացման աշխատանքներ։
* Մեքենա-մեխանիզմների նորոգման և սեզոնային սպասարկման աշխատանքները ընթացքի մեջ են և կկատարվեն մինչև ս.թ. ապրիլի 1-ը։
* Ջրատար, ինչպես նաև կոյուղու խողովակաշարերի վթարների վերացման աշխատանքները նույնպես կատարվում են ըստ անհրաժեշտության։
* Անձրևընդունիչների մաքրման աշխատանքները կատարվում են պարբերաբար՝ ըստ գրաֆիկի։
* Ընկերության աշխատողներն ապահովված են համապատասխան արտահագուստով։
2019թ. ընկերության համար ստեղծվել է էլեկտրոնային կայքէջ, որի միջոցով բնակիչներին տեղեկացնում ենք նորությունների մասին։
Հաշվիչների ցուցումների գրանցման աշխատանքներն ավելի թափանցիկ դարձնելու նպատակով ընկերությունը հայտարարություն էր տարածել` խնդրելով ջրաչափի նկարը, հնարավորության դեպքում, ուղարկել ՙՋրմուղ-կոյուղի՚ Viber ծրագրի +37497252347 համարին կամ զանգահարել (047)961858 հեռախոսահամարով։
Հարկ է հիշեցնել, որ ժամը 8.00-24.00-ն ընկերությունում գործում է 23-01 անվճար կարճ հեռախոսահամարը, որն ապահովում է բնակիչներից եկող ահազանգերին անհապաղ արձագանքելու և խնդիրները լուծելու գործընթացը։ Ահազանգերը բազմաբնույթ են։ Դրանք առնչվում են ջրաչափերի անսարքություններին, նոր միացումներին կամ վերամիացումներին, հաշվիչներին, ջրի որակին, վթարի կամ այլ արտակարգ իրավիճակներին և այլն։ Բոլոր ահազանգերն անմիջապես գրանցվում և հաղորդվում են վթարավերացման համապատասխան բաժնի աշխատողներին, որոնք անհապաղ ձեռնարկում են անհրաժեշտ միջոցներ։ Ցանկացած վթարի շուտ վերացումը կախված է ոչ միայն վթարի բնույթից, այլև ավելի շատ այն ժամանակահատածից, երբ առաջին բնակիչն իրազեկում է ընկերության կարգավարական ծառայությանը։ Օգտվելով թերթի ընձեռած հնարավորությունից, շնորհակալություն եմ հայտնում այն բնակիչներին, ովքեր ժամանակին ահազանգում են վթարի մասին։
Կատարվել է անձնակազմի վերապատրաստում, մեր բոլոր այն աշխատակիցները, ովքեր ներառված են ջրարտադրության մեջ, ստացել են համապատասխան պատրաստություն, բոլորն անցել են ատեստավորում։
Հորդառատ անձրևների հետևանքով պղտորությունն այնքան է բարձրանում, որ առավել մեծածավալ աշխատանքներ են պահանջվում, որպեսզի այդ ջուրը հասցվի խմելու ջրի ստանդարտներին։ Նման աշխատանքները կատարվում են շուրջօրյա։ Այս պահի դրությամբ նախապատրաստվում ենք այդ աշխատանքներին։
-Ժողովրդի մեջ ՙջրի գին՚ հասկացությունը ասոցացվում է էժանության հետ, սակայն այն կարծիքը կա, որ մեզ մոտ ջրի գինը բարձր է… Ինչպե՞ս են հաստատվում սակագները։
-Բնակչության համար պարզաբանեմ. մեկ խորանարդ մետր ջրի ինքնարժեքը կազմում է 186 դրամ, սա այն ծախսն է, որը նստում է ՓԲԸ-ի վրա, բայց կառավարության հետ պայմանավորվածությամբ բնակիչ-բաժանորդները, ովքեր կենցաղային նպատակներով են օգտագործում ջուրը և ոչ թե բիզնես նպատակներով, նրանք վճարում են 100 դրամ, իսկ կոյուղու ծառայության համար՝ 12 դրամ։
Մեզ մոտ պետական սուբսիդավորման քաղաքականությունը հիմնականում տարվում է միայն ու միայն էլեկտրական հոսանքի ծախսի նկատմամբ։
Իրականում ջրի սակագինը ենթակա է բարձրացման, բայց մենք նման հայտ չենք ներկայացրել։ Մենք կարող ենք խանութից վերցնել կես լիտր ջուր` վճարելով 150-160 դրամ, սակայն 1 խոր. ջրի համար չենք ուզում վճարել 100 դրամ։
-Այդ ամենով հանդերձ, ամռանը մենք կրկին ջրի խնդիր կունենա՞նք, ի՞նչ եք կարծում։
-Ընդհանրապես գուշակությամբ զբաղվելը շատ անշնորհակալ գործ է, ես հակված չեմ գուշակության։ Սակայն անցյալ տարվա օգոստոսյան դեպքերը մեզ սթափության կոչեցին, և ստեղծվեց պետական հատուկ հանձնաժողով՝ պետնախարարի գլխավորությամբ։ Ընդունված որոշումների մի մասն այսօր իրականացվում է, հորատվում են լրացուցիչ արտեզյան հորեր։ Այն, որ մենք նման կլիմայական պայմաններում պիտի ունենանք մակերևութային և ընդերքային ընդհանուր ջրի պաշարների պակասության խնդիր, ակնհայտ է։ Պետք չէ հույսը դնել բնության բարեհաճության վրա, իսկ, ընդհանրապես, ես հակված եմ այն մտքին, որ անհրաժեշտ է պատրաստ լինել ամենադժվարին, ամենասակավաջուր տարվան ու դրանից բխող հետևանքներին։ Պատրաստվում ենք առանց պատճառաբանությունների մեր բնակչությանը մատակարարել ջրի պահանջվող քանակը։ Միևնույն ժամանակ ծախսերն այնքան մեծ են, որ դրանով զբաղվում է պետնախարարին կից հանձնաժողովը։
-Հիմա դառնանք մեր աղբյուրներին և, ընդհանրապես, խմելու ջրի որակին։
-Երբ մեր լաբորատորիաները վերազինվեցին ժամանակակից սարքավորումներով, և սկսեցինք կոնկրետ անալիզ անել համապատասխան ստանդարտներով, պարզվեց, որ մեր աղբյուրների ջրի անալիզները իրենց բաղադրությամբ ոչ մի չափորոշիչների չեն համապատասխանում, նրանք շատ հեռու են խմելու ջուր կոչվելու մակարդակից։ Որոշ բացառություններ ունենք, երբ աղբյուրի ջուրը համապատասխանում է խմելու ջրի ստանդարտներին։ Դրանց թվին է Կրկժանի աղբյուրը, Իսկ Վարարակնի ջուրը ավելի միներալացված է, քան մի շարք աղբյուրների ջրեր։ Ժամանակին, երբ Շուշին առողջարանային քաղաք էր, այդ ջրերն այնտեղ էին հոսում, հիմա դրանք լցվում են այն ջրառը, որտեղից ջուրը վերցնում ու հասցնում ենք քաղաք։
Ինչ վերաբերում է տներ հասնող ջրի որակին, ապա կարող եք առանց կասկածելու բացել ջրածորակը և ջուր խմել։ Մենք տարիներ ի վեր այն մտքին էինք, որ պետք չէ վստահել ծորակներին, սակայն վերջին 6-7 տարիների արդյունքում, այսինքն` մեր լաբորատորիան վերազինելուց հետո, մենք չունենք կոնկրետ գրանցված փաստ, որը կասկածի տակ կդնի ջրի որակը։ Առանձին դեպքեր եղել են, որ մասնավոր ձեռնարկությունում տարաների մեջ եղած ջուրը հնացել և խնդիրներ է առաջացրել։ Մատակարարվող ջրի հետ ամեն ինչ նորմալ է, ռիսկը բացառվում է, կարող եք վստահ լինել։ Համաճարակի ռիսկի գործոնի դեպքում մենք կանջատենք ջուրը և բնակչությանը կզգուշացնենք։ Բացի դրանից, մեր ջրերի ջրառների աշխարհագրական գործոնը թույլ չի տալիս, որ նրանք լինեն թունավորված, չունենք բաց ջրամբարներ, իսկ մակերևութային ջրի պաշարներն անընդհատ սպասարկվում են։
-Բնակչության կողմից ի՞նչ բնույթի ահազանգեր են հնչում` ջրամատակարարման հետ կապված։
-Այսօրվա դրությամբ Ստեփանակերտ քաղաքում թվով 10-ը բազմաբնակարան շենք օրվա ընթացքում ջրի ինտենսիվ օգտագործման շրջանում խնդիրներ են ունենում։ Մնացած բոլոր ջրօգտագործողները խնդիրներ չունեն, օրվա կարգավորիչ ջրամբարները լիքն են։ Ջրի սակավության և ջրի ինտենսիվ ծախսման շրջանում բարձրահարկերում ջրի բարձր ճնշման հետ կապված խնդիրներ են առաջանում։ Անհրաժեշտ է նմանատիպ բարձրահարկ շենքերի նկուղներում ինվենտերային պոմպակայաններ տեղադրել, որպեսզի այդ շենքերում խնդիր չլինի: Ցավոք, առ այսօր այդ հարցը չի լուծվել, նորընտիր քաղաքապետի հետ այն քննարկվել է, և արդեն այդ ուղղությամբ գործուն քայլեր են արվում։ Հիմնականում օրվա ընթացքում մեծ խնդիրներ առաջանում են կոյուղու հետ կապված։ Ջրամատակարարման ցանցը լրիվ նորացված է, վթարներ լինում են, և վերացնելը մեծ ջանքեր ու ժամանակ չի պահանջում, ինչը չես ասի կենցաղային կոյուղու ցանցի, ջրահեռացման համակարգի մասին, այն շատ հին է, և հաճախակի ծագող խնդիրները ձգտում ենք շատ արագ վերացնել։ Ունենք փողոցներ, որտեղ բնակչությունը տարիների ընթացքու՜մ բազմապատկվել-քառապատկվել է, և կոյուղագծերը չեն դիմանում գերծանրաբեռնվածությանը, անընդհատ խցանումներ են, դիտահորերն էլ շարքից դուրս են գալիս. մարդիկ կենցաղային աղբ են լցնում, որն էլ բազմաթիվ խնդիրների ու խափանման պատճառ է դառնում։
Շուրջօրյա հետևում ենք, որ բողոքներ չլինեն, մեր կողմից բացթողումներ չլինեն։
-Առատության, լիության, բարեկեցության աղբյուրը, սնուցող կենարար երակը ջուրն է, որ մշտապես գովերգվում է ժողովրդի կողմից, ոչ միայն ժողովրդական բառ ու բանում է մաղթանք դառնում, այլև ժողովրդական էպոսներում նրան մեծ դերակատարություն է վերապահված… Աշխարհն այսօր քաղցրահամ, մաքուր ջրի պաշարների անբավարարության ահազանգն է հնչեցնում։ Որքանո՞վ ենք մենք ապահովագրված այդ առումով` գոնե մոտակա 10-20 տարիների կտրվածքով։
-Այս վերջին նախընտրական քարոզչության շրջանակներում հաճախ ենք լսում, որ Պատարա գետի վրա կառուցվելու է ջրամբար, և այդ ջուրը հասցվելու է մայրաքաղաք… Դա հաճելի խոստում է, հեռատեսական որոշում ու ծրագիր, որն, իրոք, կյանքի կոչելու դեպքում մի շարք խնդիրների լուծում կտրվի։ Մեր անտառները դեռևս, փառք Աստծո, խիտ են, իսկ այդ ծրագրի շրջանակներում էլ նախատեսվում է այդ ջրամբարը սնող ամբողջ սարերն ու լանջերը դարձնել արգելոց։ Այս պահին ջրային պաշարների ավելացման կամ նմանատիպ ծրագրի իրականացման հետ կապված այլ տեղեկություն չունենք։