ԵԹԵ ՑԱՎՍ ԽՈՍԵԼ ԻՄԱՆԱՐ
Մեդինա ՄԵԺԼՈՒՄՅԱՆ
ՙԵթե ցավս խոսել իմանար, ավելին կասեր, քան շուրթերս՚,-լճացած թախիծն արցունք է դառնում տիկին Մարիետայի աչքերում։
Ամեն ինչ մեկեն փոխում է վազելով սենյակ մտած Սերժը։ Վեցամյա թոռան արտացոլանքից արև է ճառագում տիկին Մարիետայի թաց աչքերում։ Սերժն իր հերոս պապի՝ ՙՄարտական խաչ՚ II աստիճանի շքանշանի ասպետ Սերժիկ Շամամյանի անվանակիցն է։ 38-ամյա վաշտի հրամանատարը, ով հասցրել էր փառավոր մարտական ուղի անցնել, զոհվել է Չարեկտարի բարձունքներում` 1993թ. մարտի 29-ին։
Մանչոն (այդպիսի փաղաքշական անունով էին նրան մկրտել ընկերները) Ավոյի հավատարիմ ու վստահելի զինակիցներից էր, բարի ու անշառ, բայց թշնամու հանդեպ՝ անողորմ։ ՙՈ՞վ է Ավոն՚ հարցին փոքրիկ Սերժը մանկան անմիջականությամբ պատասխանում է. ՙՍերժիկ պապիս պես հերոս է։ Միասին թուրքի դեմ էին կռվում։ Հերոս պապի մասին լսածներից շատ բան ինքը դեռ չի էլ հասկանում։ Ներկա է եղել նրա 65-ամյակին նվիրված հուշ-ցերեկույթին՝ գյուղի մշակույթի տանը։ Լեփ-լեցուն դահլիճում բոլորն իր պապին էին գովում, նրա սխրանքներից էին պատմում, մերթ ծիծաղում էին, մերթ՝ արտասվում։ Նույնիսկ ինքն անվարան բեմ բարձրացավ ու ասմունքեց.
ՙԵս Սերժն եմ Շամամյան,
Պետք է լսեք ինձ անպայման…՚։
Ճիշտ է, ինքն այդպես էլ չհասկացավ, թե ինչու բոլորը սկսեցին արտասվել, երբ ինքն արտասանում էր։ Ու դեռ չի հասկանում, թե ինչո՞ւ է տատիկն ամեն անգամ ասում, որ իրենց կյանքը լրիվ այլ կլիներ, եթե պապիկը ողջ մնար։ Իսկ ինքն ահա չի պատկերացնում իրենց ընտանիքն առանց տատիկի։ Մարիետա տատիկն արդեն 63 տարեկան է ու շուտով թոշակի կանցնի։ Այս փաստն անասելի հրճվանք է պատճառում Սերժին։ Հիմա տատիկը ողջ օրը տանը կլինի, ու ինքն ուզած պահին կճաշակի նրա պատրաստած համով խորտիկները, գլխում փոթորկվող հազար ու մի ՙինչուներով՚ կդիմի նրան ու միշտ նրա տաքուկ գրկում ապաստան կգտնի։ Իսկ տատիկն, իսկապես, պաշտպանել գիտի. ամուսնուն կորցնելուց հետո միայնակ է ոտքի կանգնեցրել 3 մանկահասակ զավակներին, որոնցից կրտսերը՝ որդին, ընդամենը 4 տարեկան էր։
Մարիետա Շամամյանը ծնվել ու մեծացել է Մարտունու շրջանի Գիշի գյուղում։ Հենց այստեղ է գտել իր երկրորդ կեսին։ Միասին քարը-քարին են դրել, արարել, սեփական քրտինքով օջախ շենացրել։ Մի՞թե երջանիկ լինելու համար ավելին է պետք։ Բայց այլ ճակատագիր էր վիճակված երիտասարդ ընտանիքին։ Մանչոն անմահության ուղին բռնեց, իսկ ինքը մնաց մենակ՝ իր ցավի ու ցասման հետ կռիվ տալու։ Ոչ մի գործից չխորշեց։ Բահը ձեռքն առավ, անասուն պահեց, քարից հաց քամեց։ Հայուհի է չէ՞, այն էլ՝ նահատակված մարտիկի այրի։ Թույլ լինելու իրավունք չուներ։ Հողը տնքում էր իր նման հարյուրավորների ցավից, իսկ երկինքը խուլ էր։ Ուսումնարանի առևտրի բաժինն էր ավարտել։ Երկար տարիներ դպրոցական ճաշարանն էր ղեկավարում։ Հետո տարբեր աշխատանքներ փորձեց՝ գյուղի կրպակի վարիչից մինչև հուշարձանների պահպանման հսկիչ։ Ուսերին ընկած բեռը գնալով ծանրանում էր։ Երեխաներին ոչ միայն սնել, այլև նամուսով դաստիարակել էր պետք։
ՙԵղել են պահեր, երբ հուսահատությունը ներս էր սողոսկում։ Միայնությունը խուլ անտառ է, որտեղ ամեն ծառ ու թուփ քեզ հոշոտելու պատրաստ գազան է թվում՚,- խոստովանում է տիկին Մարիետան։ Սակայն տոկուն կամքն ու համառությունն ի վերջո նրան ուղղորդեցին դեպի նպատակակետ։ Երեխաներին բարով-խերով իրենց մուրազին հասցնելն արդեն պատվի հարց էր։ Չչարացավ կորցրածի համար, այլ պայքարեց, որ ունեցածը պահի, որ մի օր էլ ահա այսպես թոռնիկները գլխին հավաքվեն, ու ինքն էլ պատմի հերոս պապի մասին։ Պատմի, որ առյուծասիրտ Մանչոն ահարկու էր միայն մարտադաշտում, իսկ տանը մեղմ էր ու հոգատար։ Գոհ է նաև ամուսնու մարտական ընկերներից ու այն հոգածությունից, որն իր հանդեպ ցուցաբերել են թե՜ շրջանի, թե՜ երկրի տարբեր ոլորտների պատասխանատուները։ ՙՄիշտ էլ ինձ նեցուկ են եղել՚,- երախտագիտությամբ ասում է տիկին Մարիետան։
Հնդիկ հոգևոր առաջնորդ Օշոն գտնում էր, որ երբ հոգիդ լի է երախտագիտությամբ, ցանկացած գոց դուռ կարող է բացվել ու զարմանալի հնարավորությունների սկիզբ լինել։ Այդպես էլ եղավ, երբ 2000թ. տիկին Մարիետան աշխատանքային առաջարկ ստացավ N զորամասից, որտեղ մինչ օրս աշխատում է որպես գրադարանավար։ Արդեն 20 տարի է, ինչ նա հոգով ու սրտով կապված է զորամասին, իր երկրորդ տունը դարձած գրադարանին, ապրում է մայրական գորովանքից հեռու զինվորի խնդիրներով։ ՙԱյս զորամասն ինձ համար լոկ աշխատավայր չէ։ Այն ինձ համար յուրատեսակ մատուռ է՚,- ձայնի մեջ նկատելի հպարտությամբ ասում է նա։ Այստեղ՝ իր ամուսնու անունը կրող վաշտում, մասունքի պես պահվում են նրա իրերը։ Այստեղ ինքը մոտ է այն տղաներին, ովքեր շարունակում են Սերժիկ Շամամյանի կիսատ թողածը։ ՙԵս հիմա եմ միայն գիտակցում, որ Սերժիկն ինձ մենակ չէր թողել։ Հանուն այսօրվա արժեր հաղթահարել կորստի ու միայնության ցավը։ Ընտանիքն էլ իմ բանակն է։ Ես էլ այս ճակատամարտում շարունակեցի նրա կիսատ թողածն ու հաղթանակ տարա՚։