ՍՈՍ. ԶԱՐԳԱՑՈՂ ՀԱՄԱՅՆՔ
Արմինե ԴԱՆԻԵԼՅԱՆ
ք. Մարտունի
Գյուղը հինավուրց, պատմամշակութային հարուստ ժառանգություն ունեցող գյուղ է, որի պատմությունը ձգվում է 300 տարուց ավելի։
Համայնքի ղեկավար Հունան Գրիգորյանի հետ զրույցի ժամանակ նշվեց, որ օրվա դրությամբ գյուղն ունի 230 տնտեսություն՝ 1046 բնակչով։
Զբաղվածության խնդիրն ինչ-որ չափով լուծում են գյուղապետարանը, միջնակարգ դպրոցը, արվեստի դպրոցի մասնաճյուղը, մանկապարտեզը, բուժամբուլատորիան, մեքենատրակտորային կայանը, ՙՂարաբաղ Տելեկոմ՚-ի մասնաճյուղը, Արցախփոստի բաժանմունքը, ինչպես նաև մասնավոր օբյեկտները՝ հացի արտադրամասը, վարսավիրանոցը, ավտոնորոգման կետը, խանութներն ու կրպակները, բենզալցակայանը, որոնցում ընդգրկված է գյուղի բնակչության ընդամենը 10 տոկոսը։ Մեծ թիվ են կազմում ՊԲ-ում պայմանագրային ծառայող երիտասարդները։
Դպրոցը տեղակայված է տիպային, հարմարավետ, նորակառույց շենքում, որին կից կա մարզադահլիճ։ Կրթօջախում սովորում է 181, արվեստի դպրոցի մասնաճյուղում՝ 60 աշակերտ։ Մանկապարտեզ է հաճախում 32 երեխա, սակայն ունեն նախադպրոցական տարիքի 57 երեխա։ 2020թ. հունվարից առայսօր Սոսում գրանցվել է 9 ծնունդ, որը դրական ցուցանիշ չէ Սոսի նման համայնքի համար։
Հ. Գրիգորյանն ուրախությամբ արձանագրեց, որ վերջին տարիներին գյուղում արտագաղթ չի գրանցվել, իսկ ժամանակավոր հեռացած սոսեցիները շարունակում են վերադառնալ ծննդավայր։ Այստեղ գերակշռում է երիտասարդների և երիտասարդ ընտանիքների թիվը։
Համայնքը գազիֆիկացված է, գրեթե բոլոր ընտանիքներում գործում են ինտերնետ կապ, անլար հեռախոսակապ։ Համայնքն ավտոերթուղով կապված է Ստեփանակերտ քաղաքի հետ, իսկ շրջկենտրոնի հետ կապը բացակայում է։
Անցած տարի սկսվել և ընթացիկ տարում լուծվել է խմելու ջրի խնդիրը. ԱՀ կառավարության միջոցներով կառուցվել է ևս մեկ արտեզյան ջրհոր և 100 տոննա տարողությամբ ջրավազան՝ համայնքի շուրջօրյա ջրամատակարարումն ապահովելու համար։ Կա նաև երեք բնական աղբյուր։
ԱՀ կառավարության միջոցներով 2019թ. բարեկարգվել են դաշտամիջյան ճանապարհներ Ամարասի և Եղլավանդի տարածքներում։ Կառուցվել է դեպի ՙՍորբ՚ տանող 3կմ նոր ճանապարհը՝ համագյուղացի մոսկվաբնակ բարերար Արթուր Դադասյանի միջոցներով։ Կատարվել են նաև ՙՍորբ՚-ի տարածքի մաքրման աշխատանքներ, կառուցվել է երկու տաղավար։ Հիվանդանոցի համար անց է կացվել ջրագիծ։ Հարթեցվել և խճապատվել է 2կմ ներհամայնքային ճանապարհ, տեղադրվել է փողոցային լուսավորման 10 նոր լուսարձակ։ Համագյուղացի բարերար Բալայան ընտանիքի միջոցներով սալապատվել ու բարեկարգվել է հուշարձանի տարածքը։ Մարտունու շրջվարչակազմի միջոցներով վերակառուցվել է մեկ թաղամասի փողոցային լուսավորման համակարգը։ Կատարվել են նաև այլ շինարարական-վերանորոգման աշխատանքներ։
2020թ. խճապատվել և հարթեցվել է 2.5 կմ գյուղամիջյան ճանապարհ։ Համայնքի տարբեր ճանապարհահատվածներում 1460 քառ.մ սալապատման աշխատանքներ կատարվել են Ա. Դադասյանի միջոցներով։ Բալայան ընտանիքի ֆինանսավորմամբ կառուցվել է խաղահրապարակ։ ԱՀ աշխատանքի, սոցիալական և բնակարանային հարցերի նախարարության ՙՎարձատրվող հասարակական աշխատանքների կազմակերպման միջոցով գործազուրկների ժամանակավոր զբաղվածության ապահովման՚ ծրագրի շրջանակներում կատարվել են գյուղի գերեզմանոցի տարածքի մաքրման և ցանքապատման աշխատանքներ։ Պեղումներ են կատարվել ՙԼուսավորիչի սար՚ կոչվող տեղանքում, այն բարեկարգվել է։
Զրուցակիցս վերջին տարիների համայնքի ձեռքբերումներն է ամփոփում. ունեցան նոր դպրոց, նոր մարզադահլիճ, մանկապարտեզ, վերանորոգված հանդիսությունների տուն, մոտ 5 կմ ներհամայնքային սալապատված ճանապարհ։ Գյուղի սալապատման աշխատանքները կատարված են 70 տոկոսով։
Հինգ անչափահաս երեխա ունեցող չորս ընտանիքից մեկի համար պետությունը տուն է գնել։
Այնուհետև խնդիրներն է ներկայացնում՝ համայնքային կենտրոնի կառուցման անհրաժեշտություն, ակումբի բացակայություն, բուժամբուլատորիայի շենքի անմխիթար վիճակ, ֆուտբոլի դաշտի խնդիր և ոռոգման ջրի բացակայություն։
Գյուղատնտեսությունը Սոսում գերակա ճյուղ է։ 2020թ. բերքի տակ կատարվել է 1000 հա աշնանացան ցորենի և գարու բերքահավաք։ Ի տարբերություն մի շարք համայնքների՝ Սոսը գյուղտեխնիկայի խնդիր չունի։
Համայնքն ունի 128 հա խաղողայգի, 70 հա թթայգի։ Համայնքի ղեկավարը գոհ է խաղողի այս տարվա բերքից։ Շատ են անասնապահությամբ զբաղվող մենատնտեսները։
Հայրենասեր, աշխատասեր, հյուրասեր, արարող մարդիկ են սոսեցիները։ Այդ մասին է վկայում այն փաստը, որ Սոսում ազատ հողատարածք չկա։ Մշտապես նոր այգիներ են հիմնվում, այն էլ այն դեպքում, երբ ոռոգման ջուրը բացակայում է։ Նշանակում է՝ համայնքը զարգանում է։