ԿՈՐՑՐԱԾԸ ՎԵՐՍՏԵՂԾԵԼՈՒ ՀՈՒՅՍՈՎ

Ար­դեն մեկ տա­րի է, ինչ զրու­ցա­կիցս իր կամ­քին հա­կա­ռակ թո­ղել է հայ­րե­նի գյուղն ու հե­ռա­ցել՝ վե­րա­դառ­նա­լու հույ­սով։ Ա­մեն Աստ­ծո օր մտո­վի քայ­լում է ծա­նոթ ճամ­փա­նե­րով, ուր ա­մեն մի ա­րա­հետ գր­կա­բաց էր ըն­դու­նում, հաս­նում ի­րենց տուն, տես­նում հա­րա­զատ մարդ­կանց, ող­ջա­գուր­վում, հարց­նում որ­պի­սու­թյունն ու նո­րից վե­րա­դառ­նում ի­րա­կա­նու­թյուն։

Հադ­րու­թի Ակ­նաղ­բյուր գյու­ղում էր ապ­րում Հա­րու­թյու­նյան­նե­րի ե­րեք­հո­գա­նոց փոք­րիկ ըն­տա­նի­քը։ Ըն­տա­նի­քի հայ­րը՝ Հայկն է, ով ար­ցա­խյան ա­ռա­ջին պա­տե­րազ­մի ըն­թաց­քում վի­րա­վո­րում էր ստա­ցել, երկ­րորդ կար­գի հաշ­ման­դամ է, մայ­րը՝ Լա­րի­սան, աշ­խա­տում էր խա­նու­թում, դուստ­րը՝ Մա­րի­նան, 11 տա­րե­կան է։
Ակ­նաղ­բյուր գյու­ղում, որ­պես հաշ­ման­դա­մի ըն­տա­նիք, պե­տու­թյան կող­մից տուն էին ստա­ցել։ Հայ­կի խոս­քով՝ ա­մեն ա­միս թո­շա­կը ստա­նա­լուց տա­նը մի նոր բան էր ա­վե­լաց­նում։ Ինչ­քան ինքն ի­րեն հի­շում է՝ տուն է կա­ռու­ցել, վե­րա­նո­րո­գել, վեր­ջա­պես սկ­սել էին նոր­մալ կյան­քով ապ­րել, բայց ...
2020թ. սեպ­տեմ­բե­րի 27-ին, երբ սկս­վեց պա­տե­րազ­մը, Հա­րու­թյու­նյան­նե­րը գյու­ղում էին, զբաղ­ված էին ի­րենց ա­ռօ­րյա գոր­ծե­րով։ Լա­րի­սան հի­շում է. ՙԱ­ռա­վոտ շուտ լո­բի էի կա­պում, որ հե­տո խա­նութ գնա­յի։ Անս­պա­սե­լի սկս­վեց չա­րա­բաս­տիկ պա­տե­րազ­մը, ո­րը հե­տո մեզ­նից պի­տի խլեր ա­մեն ինչ...՚։
Ակ­նաղ­բյուր գյու­ղից Լա­րի­սան աղջ­կա հետ գնա­ցել է Ա­զոխ, որ­տե­ղից էլ սեպ­տեմ­բե­րի 30-ին տար­հան­վել է Երևան։ Եր­կու ա­միս ապ­րել է Երևա­նում, բա­րե­կա­մի տա­նը։ Հա­րա­զատ գյու­ղը կորց­նե­լուց հե­տո ի­րենց ըն­տա­նի­քին տե­ղա­վո­րել են Ծաղ­կա­ձո­րում։
Ար­ցախ վե­րա­դար­ձել են ապ­րիլ ամ­սին, սկզ­բում Մար­տու­նի քա­ղա­քում էին ապ­րում, հե­տո տե­ղա­փոխ­վե­ցին Սպի­տա­կա­շեն։ Լա­րի­սան իր շնոր­հա­կա­լու­թյունն է հայտ­նում Մար­տու­նու շրջ­վար­չա­կազ­մի, Սպի­տա­կա­շեն հա­մայն­քի պա­տաս­խա­նա­տու­նե­րին, ա­ռանձ­նա­պես շրջ­վար­չա­կազ­մի ղե­կա­վա­րի տե­ղա­կալ Վա­դիմ Դա­նիե­լյա­նին, բո­լոր-բո­լո­րին, ով­քեր ի­րենց կող­քին են և մշ­տա­պես ա­ջակ­ցում են՝ ին­չով կա­րո­ղա­նում են։
ՙԳյու­ղա­ցի­նե­րը շատ բա­րե­համ­բույր են, սր­տա­բաց ու պատ­րաս­տա­կամ։ Տնա­մերձն ենք մշա­կում, կա­նա­չի ու լո­բի ենք ցա­նել։ Ե­րե­կո­նե­րը, երբ դուրս եմ գա­լիս բակ, այն զգա­ցո­ղու­թյունն է, թե Հադ­րու­թում եմ։ Կա­րո­տը շատ է խեղ­դում...՚,- պատ­մում է Լա­րի­սան ու նե­րո­ղու­թյուն խնդ­րում ար­ցունք­նե­րի հա­մար..., չի հա­մա­կերպ­վում։
Զգում էի, որ բախ­տա­կից-զրու­ցակ­ցիս խո­հե­րը թա­փա­ռում էին հեռ­վում` ան­ցյա­լի ու ներ­կա­յի միջև։
Ներ­կա­յիս տու­նը շատ մեծ է, պայ­ման­ներն այդ­քան էլ լավ չեն, խն­դիր­ներն էլ շա՛տ-շատ են։ Կեն­ցա­ղա­յին ի­րե­րի պա­կաս կա։ Գու­մա­րի սղու­թյան պատ­ճա­ռով չկա­րո­ղա­ցան փայտ գնել, տու­նը գա­զով են ջե­ռու­ցում։ Մեծ սե­նյա­կը նոր­մալ չի տա­քաց­նում, սահ­ման­ված գու­մա­րի չափն ար­դեն ան­ցել են։ Իսկ ձմե­ռը սա­րե­րից այն կողմ չէ...
Մա­րի­նան հա­ճա­խում է Սպի­տա­կա­շե­նի միջ­նա­կարգ դպ­րոց, ա­ռող­ջա­կան խն­դիր­ներ ու­նի, հա­ճա­խա­կի է բա­ցա­կա­յում դա­սե­րից։ Մայրն ա­սում է՝ ֆի­նան­սա­կան ծանր պայ­ման­նե­րից ել­նե­լով ե­րե­խա­յի ա­ռող­ջու­թյա­նը նոր­մալ հետևել չի ստաց­վում։
Ար­ցա­խից հե­ռա­նա­լը բա­ցա­ռում են, պատ­րաստ են ա­մեն ինչ զրո­յից սկ­սել։ ՙԵ­թե ա­ջակ­ցեն, հավ, հնդ­կա­հավ կամ կով տրա­մադ­րեն մեզ, կչար­չար­վենք՝ նո­րից ոտ­քի կանգ­նե­լու հա­մար։ Թե չէ միայն թո­շա­կով դժ­վար է գո­յատևել...՚,- ա­սում է Լա­րի­սան ու բո­լոր հու­շե­րը ջրին միա­խառ­նե­լով շա­ղա­խում ա­լյուրն ու խմոր հուն­ցում... Ե­րա­զանք­նե­րը շատ են՝ ուղղ­ված մեկ նպա­տա­կի, որն ով գի­տի, գու­ցեև ի կա­տար կած­վի...