ՏԱ­ՐԵՑ­ՏԱ­ՐԻ ՓԱԽՍ­ՏԱ­ԿԱՆ­ՆԵ­ՐԻ ԽՆ­ԴԻ­ՐԸ ՍՏԱ­ՆՈՒՄ Է ՆՈՐ ՝ ԲԱ­ՑԱ­ՍԱ­ԿԱՆ ԻՄՊՈՒԼՍ

Փախստականների համաշխարհային օրը հռչակվել է 2000 թվականին ՄԱԿ-ի Գլխավոր Ասամբլեայի կողմից։ Ամեն տարի՝ հունիսի 20-ին, ՄԱԿ-ի Փախստականների հարցերով գործակալությունը և տարբեր երկրներ անց են կացնում միջոցառումներ՝ փախստականների և բռնատեղահանված անձանց ճակատագրերի հանդեպ հասարակայնության ուշադրությունը գրավելու համար։ Անկախ այդ ամենից, փախստականների խնդիրը տարեցտարի ստանում է նոր՝ բացասական իմպուլս։ Աշխարհում առաջին անգամ փախստականների թիվը գերազանցել է 100 միլիոնը. նման վիճակագրություն է ներկայացնում Միավորված ազգերի կազմակերպության Փախստականների հարցերով գերագույն հանձնակատարի գրասենյակը։
Փախստականների համաշխարհային օրը նշում են աշխարհի ավելի քան 100 երկրում, այդ թվում՝ Հայաստանում և Արցախում։ Ավանդույթի համաձայն՝ «Ազատ Արցախ» թերթը ամեն տարի այդ օրը հյուրընկալում է «ԼՂՀ փախստականների միություն» ՀԿ նախագահ Սարո Սարյանին։

- Պա­րոն Սա­րյան, մեր թեր­թը եր­կար տա­րի­ներ հա­մա­գոր­ծակ­ցում է «ԼՂՀ փախս­տա­կան­նե­րի միու­թյուն» ՀԿ-ի հետ։ Մենք պար­բե­րա­բար լու­սա­բա­նում ենք ձեր գոր­ծու­նեու­թյու­նը, բարձ­րաց­նում օ­րախն­դիր հար­ցեր։ Ար­ցա­խյան վեր­ջին պա­տե­րազ­մի հետևան­քով շուրջ 90 հա­զար մարդ դար­ձել է փախս­տա­կան, նրանք կորց­րել են տնե­րը, ու­նեց­ված­քը։ Ներ­կա­յաց­րեք, խնդ­րեմ, ներ­կա­յումս Ձեր կազ­մա­կեր­պու­թյու­նում գրանց­ված բռ­նա­տե­ղա­հան­ված­նե­րի թի­վը։
- Այ­սօր­վա դրու­թյամբ գրանց­վել է 4215 բռ­նա­տե­ղա­հան­ված ըն­տա­նիք, վե­րագ­րանց­վել Ադր­բե­ջա­նից 1988-92 թթ. բռ­նա­գաղ­թած փախս­տա­կան­նե­րի 308 ըն­տա­նիք։ Գրանց­ման և վե­րագ­րանց­ման գոր­ծըն­թա­ցը շա­րու­նակ­վում է։ Հի­շեց­նեմ, որ մեր գրա­սե­նյա­կը գտն­վում է Մշա­կույ­թի և ե­րի­տա­սար­դու­թյան պա­լա­տի շեն­քում։
- Ինչ­պե՞ս է ըն­թա­նում բնա­կա­րան­նե­րի տրա­մադր­ման գոր­ծըն­թա­ցը։ Քա­նի՞ ըն­տա­նիք է ար­դեն ա­պա­հով­վել կա­ցա­րա­նով։
- Ա­վե­լի լավ կլի­ներ այդ հար­ցով դի­մել Բնա­կա­րա­նա­յին հար­ցե­րով կո­մի­տե։ Մենք հս­տակ տվյալ­ներ չու­նենք այդ հար­ցի առն­չու­թյամբ։ Նրանց խոս­քով՝ ա­ռա­ջին հեր­թին կա­ցա­րա­նով ա­պա­հով­վում են պա­տե­րազ­մի ժա­մա­նակ զոհ­ված ան­ձանց ըն­տա­նիք­նե­րը և բազ­մա­զա­վակ ըն­տա­նիք­նե­րը։ Մենք մի քա­նի ան­գամ հար­ցում ենք ու­ղար­կել՝ փոր­ձե­լով ի­մա­նալ, թե քա­նի ըն­տա­նիք է ա­պա­հով­վել բնա­կա­րա­նով, բայց այդ­պես էլ պա­տաս­խան չենք ստա­ցել։ Մեր կազ­մա­կեր­պու­թյու­նում գրանց­ված ըն­տա­նիք­նե­րից միայն եր­կու­սին է բնա­կա­րան տրա­մադր­վել։
- Ադր­բե­ջա­նից բռ­նա­տե­ղա­հան­ված­նե­րից խո­սենք։ Ար­դյո՞ք լուծ­վում է նրանց բնա­կա­րա­նա­յին խն­դի­րը։
- Ցա­վոք, ա­ռա­ջըն­թաց չկա նաև այս հար­ցում։ Բնա­կա­նա­բար, կան դժ­գո­հու­թյուն­ներ հա­սա­րա­կու­թյան շր­ջա­նում, մար­դիկ դի­մում են մեզ, մենք մեր հեր­թին Բնա­կա­րա­նա­յին հար­ցե­րով կո­մի­տեին տե­ղե­կատ­վու­թյուն ենք տրա­մադ­րում ա­ռա­վել կա­րի­քա­վոր ըն­տա­նիք­նե­րի մա­սին, ո­րոնք ա­ռաջ­նա­հեր­թու­թյան կար­գով պի­տի ա­պա­հով­վեն կա­ցա­րա­նով։ Ա­վե­լի վաղ մեզ աս­վել էր, որ, այս­պես ա­սած, կրկ­նա­կի փախս­տա­կան­նե­րը՝ Ադր­բե­ջա­նից 1988-92թթ. բռ­նա­գաղ­թած ան­ձինք, ո­րոնք դար­ձել են հար­կա­դիր վե­րաբ­նակ 2020թ. պա­տե­րազ­մից հե­տո, բնա­կա­րան կս­տա­նան ար­տո­նյալ հեր­թով, բայց այ­սօր­վա դրու­թյամբ այդ ա­ռու­մով էլ դրա­կան տե­ղա­շարժ չկա։
- Ո­րո՞նք են Ձեր հե­տա­գա քայ­լե­րը։
- Հու­սով եմ, որ շատ շու­տով ԱՀ նա­խա­գա­հին ա­ռըն­թեր կս­տեղծ­վի Քա­ղա­քա­ցիա­կան խոր­հուրդ՝ «15+7» հար­թակ, ո­րի կազմ կմտ­նեն հան­րա­պե­տու­թյան հա­սա­րա­կա­կան կազ­մա­կեր­պու­թյուն­նե­րի, այդ թվում նաև մեր միու­թյան ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­ներ։ Մենք մեծ հույ­սեր ենք կա­պում այդ Խոր­հր­դի հետ։
Ի դեպ, «ԼՂՀ փախս­տա­կան­նե­րի միու­թյու­նը» դար­ձել է ԱՀ Օմ­բուդս­մե­նին ա­ռըն­թեր գոր­ծող Հար­թա­կի կազ­մա­կեր­պու­թյուն­նե­րից մե­կը, որ­տեղ մենք փոր­ձում ենք բարձ­րա­ձայ­նել փախս­տա­կան­նե­րի և ներ­քին տե­ղա­հան­ված ան­ձանց խն­դիր­նե­րի մա­սին։ Ինչ վե­րա­բե­րում է մեր կազ­մա­կեր­պու­թյան գոր­ծու­նեու­թյա­նը, ա­պա նշեմ, որ շա­րու­նա­կում ենք գրան­ցել բռ­նա­տե­ղա­հան­ված ան­ձանց և Ադր­բե­ջա­նից բռ­նա­գաղ­թած փախս­տա­կան­նե­րին, կազ­մա­կեր­պու­թյան նա­խա­ձեռ­նող խմ­բի ան­դամ­նե­րի, հա­մա­պա­տաս­խան հա­սա­րա­կա­կան կա­ռույց­նե­րի ներ­կա­յա­ցու­ցիչ­նե­րի հետ միա­սին այ­ցե­լում ենք նրանց, տե­ղե­կա­նում կե­ցու­թյան պայ­ման­նե­րին, կա­րիք­նե­րին։
«ԼՂՀ փախս­տա­կան­նե­րի միու­թյուն» ՀԿ-ն հան­դի­պում­ներ է ու­նե­ցել ԱՀ նա­խա­գա­հի, տա­րած­քա­յին կա­ռա­վար­ման և են­թա­կա­ռուց­վածք­նե­րի նա­խա­րա­րի, ԱԳՆ ղե­կա­վա­րի, Սո­ցիա­լա­կան զար­գաց­ման և միգ­րա­ցիա­յի նա­խա­րա­րու­թյան կից գոր­ծող միգ­րա­ցիա­յի բաժ­նի ղե­կա­վա­րի հետ. ԱՀ խոր­հր­դա­րա­նի նա­խա­գա­հին է փո­խանց­վել նա­մակ՝ «Փախս­տա­կան­նե­րի մա­սին» օ­րեն­քում փո­փո­խու­թյուն­ներ մտց­նե­լու խնդ­րան­քով, ինչն առ­նչ­վում է բռ­նի տե­ղա­հան­ված ան­ձանց ներ­քին կար­գա­վի­ճա­կի հս­տա­կեց­մա­նը, ինչ­պես նաև փախս­տա­կան­նե­րի և բռ­նա­տե­ղա­հան­ված­նե­րի հա­մար ար­տո­նու­թյուն­նե­րի շր­ջա­նակ­նե­րի ընդ­լայն­մա­նը։

Էվիկա ԲԱԲԱՅԱՆ