Error
  • JLIB_APPLICATION_ERROR_COMPONENT_NOT_LOADING
  • JLIB_APPLICATION_ERROR_COMPONENT_NOT_LOADING
[ARM]     [RUS]     [ENG]

«ՈՒՂԻՂ ՆԱՅԵԼ ՃՇՄԱՐՏՈՒԹՅԱՆ ԱՉՔԵՐԻՆ ԵՎ ՈՐՈՇՈՒՄ ԿԱՅԱՑՆԵԼ. ՍԱ Է ԻՄ ՈՒՂԵՆԻՇԸ»

 

Հարցազրույց ԱՀ Նախագահի խորհրդական, Նախագահի հատուկ հանձնարարությունների գծով ներկայացուցիչ

(Սփյուռքի հարցերով) Ազատուհի ՍԻՄՈՆՅԱՆԻ հետ
/ինքնաբացահայտման ճանապարհով/

Ազատուհի Սիմոնյան։ Ծնվել է Սպահանում՝ Նոր Ջուղա հայտնի հայ համայնքում։ 2012թ. ավարտել է ԵՊՀ Միջազգային հարաբերություններ ֆակուլտետի բակալավրիատը:
2014թ. ավարտել է ՀՀ պետական կառավարման ակադեմիայի Քաղաքագիտության ամբիոնի մագիստրատուրան՝ քաղաքական կառավարում և քաղաքական վերլուծություն մասնագիտացմամբ:
2013թ. ավարտել է Քաղաքական դասընթացների Երևանյան դպրոցը, ավարտական դասընթացը՝ Եվրոպայի խորհրդում:
Մի շարք միջազգային կազմակերպություններում անցել է մասնագիտական վերապատրաստում` քաղաքական առաջնորդություն, հանրային կապեր և հաղորդակցություն, ռազմավարության մշակում, կառավարման հմտություններ, սոցիալական մեդիա մարքեթինգ թեմաներով:

-Տի­կին Ա­զա­տու­հի, ող­ջու­նում ենք Ձեզ՝ մեզ հետ հա­մա­գոր­ծակ­ցե­լու պատ­րաս­տա­կա­մու­թյան հա­մար։ Քա­նի որ սա մեր ա­ռա­ջին հար­ցազ­րույցն է՝ փոքր-ինչ Ձեր մա­սին...
-Ցա­վում եմ, որ Հա­յաս­տա­նից դուրս եմ ծն­վել, սա­կայն, ինչ­պես սփյուռ­քա­հա­յերս ենք ա­սում՝ մենք չենք ծն­վել Հա­յաս­տա­նում, բայց Հա­յաս­տա­նը ծն­վել է մեր մեջ։ Եվ դա նպաս­տում է, որ մենք Հա­յաս­տա­նում մեզ օ­տար չզ­գանք։ Նոր Ջու­ղա­յի հա­մայն­քը, որ­տեղ ես եմ ծն­վել, 420 տա­րե­կան է, ես իմ բռ­նա­գաղ­թած պա­պե­րի սե­րունդն եմ։ Հի­շում եմ. 2000-ա­կան­նե­րի սկիզբն էր, հայրս մի օր ընթ­րի­քի ժա­մա­նակ, այս­պես կոչ­ված, ըն­տա­նե­կան ժո­ղով հրա­վի­րեց ու հայ­տա­րա­րեց, որ այլևս չպետք է մնանք Սպա­հա­նում, այլ պետք է վե­րա­դառ­նանք Հայ­րե­նիք՝ Հա­յաս­տան։ Քն­նար­կում­նե­րը եր­կար չտևե­ցին, չնա­յած գի­տակ­ցում էինք տե­ղա­փոխ­ման հետ կապ­ված նախ­նա­կան բո­լոր դժ­վա­րու­թյուն­նե­րը։ Ինչևէ, հաղ­թա­հա­րե­ցինք այդ փու­լը և 2003-ին ե­կանք Հա­յաս­տան։ Որ­պես ի­րա­վա­գի­տա­կից քա­ղա­քա­ցի՝ ձևա­վոր­վել եմ հա­յաս­տա­նյան հա­սա­րա­կու­թյան մեջ և, գտ­նում եմ, որ բա­վա­կա­նին ին­տեգր­ված եմ նրան։ Այ­նուա­մե­նայ­նիվ, շատ հար­ցե­րում ու­նեմ մտա­ծե­լա­կեր­պի տար­բե­րու­թյուն­ներ, ին­չը, սա­կայն, չի խան­գա­րում, որ ես ինձ եր­ջա­նիկ զգամ հայ­րե­նի­քում։
Դեռևս 2014 թվա­կա­նին այդ ժա­մա­նակ­վա ԱՀ փոխ­վար­չա­պետ Ար­թուր Ա­ղա­բե­կյա­նի կող­մից ա­ռա­ջարկ ստա­ցա գալ Ար­ցախ և աշ­խա­տել խոր­հր­դա­կա­նի պաշ­տո­նում։ Այդ օ­րե­րին Ստե­փա­նա­կեր­տում էի և մեր զրույ­ցի թե­ման էլ Ար­ցախն էր ու երկ­րի զար­գաց­ման հետ կապ­ված ծրագ­րե­րը։ Եր­կար չմ­տա­ծե­ցի, հա­մա­ձայ­նե­ցի և եր­կու օ­րից ար­դեն Ար­ցա­խում էի։
- Ներ­կա­յում՝ որ­պես ԱՀ Նա­խա­գա­հի Սփյուռ­քի հար­ցե­րով խոր­հր­դա­կան, ի՞նչ նպա­տակ­ներ և ծրագ­րեր ու­նեք։
- Ա­սեմ, որ նման հաս­տիք ու­նե­նալն անհ­րա­ժեշ­տու­թյուն է։ Եվ ոչ միայն. ըստ իս՝ այ­սօր Ար­ցա­խում Սփյուռ­քի հար­ցե­րով զբաղ­վող մար­մին է անհ­րա­ժեշտ։ Կարևոր չէ, թե այն ինչ­պես կկոչ­վի՝ նա­խա­րա­րու­թյուն, կո­մի­տե, վար­չու­թյուն… Ո­րով­հետև մենք այլևս ձևա­կան քայ­լեր ա­նե­լու ժա­մա­նակ չու­նենք։ Սփյուռ­քը մոտ 7 մի­լիոն է, իսկ մեկ մար­դը չի կա­րող հա­մա­գոր­ծակ­ցել։ Փոր­ձում եմ ա­նել այն, ինչ ինձ­նից կախ­ված է՝ հա­մա­գոր­ծակ­ցե­լով պե­տա­կան կա­ռա­վար­ման մյուս մար­մին­նե­րի հետ։
- Ամ­ռան սկզբ­նե­րին աշ­խա­տան­քա­յին այ­ցով ե­ղել եք Հա­րա­վա­յին Ա­մե­րի­կա­յում։ Այն­տեղ ու­նե­ցած հան­դի­պում­ներն ի՞նչ տվե­ցին Ար­ցա­խին։
-Այս պաշ­տո­նում նշա­նակ­վե­լուց հե­տո մի շարք եր­կր­ներ եմ այ­ցե­լել՝ Լի­բա­նան, Ֆրան­սիա, Ա­մե­րի­կա­յի Արևմտյան ափ, վեր­ջերս էլ՝ Հա­րա­վա­յին Ա­մե­րի­կա, իսկ ա­ռա­ջի­կա­յում նա­խա­տես­վում են աշ­խա­տան­քա­յին այ­ցեր մի շարք այլ եր­կր­ներ։ Յու­րա­քան­չյուր այ­ցից հե­տո հաս­տատ որևէ ծրա­գիր է մտ­նում Ար­ցախ։ 2020թ. հու­լի­սից սկ­սած՝ Ար­ցա­խում իմ աշ­խա­տան­քա­յին գոր­ծու­նեու­թյան ար­դյուն­քում մոտ 600 հա­զար դո­լա­րի ծրա­գիր է ի­րա­կա­նաց­վել՝ միայն իմ հա­մեստ ջան­քե­րով։ Ես միշտ ա­սում եմ՝ 21-րդ դա­րում փո­ղը չէ ար­ժեք, այլ մար­դը։ Երբ իմ բո­լոր այ­ցե­րը վեր ենք լու­ծում, տես­նում ենք, որ Սփյուռ­քի հետ երկ­խո­սե­լու խն­դիր կա։ Մենք շատ հա­ճախ վի­ճում ենք, շատ հա­ճախ դռ­ներ ենք թա­կում, կա­մուրջ­ներ ենք այ­րում և ի­րար հետ թշ­նա­մա­նում… Հա­յը՝ հա­յի։ Սա ան­նե­րե­լի երևույթ է, հատ­կա­պես, որ այս վեր­ջին պա­տե­րազ­մից հե­տո թուր­քը մեզ­նից հե­ռու չէ, մեր դի­մաց է և, իմ հա­մոզ­մամբ, մենք պետք է շատ ա­րագ փոխ­վենք, հա­յը հա­յի մեջ չպետք է այլևս թշ­նա­մի փնտ­րի։ Հայ­կա­կան հա­մայ­նք­ներ կա­տա­րած բո­լոր այ­ցերն այդ երկ­խո­սու­թյան սկիզբն են։ Հա­րա­վա­յին Ա­մե­րի­կա­յում, Ֆրան­սիա­յում կամ մեկ այլ վայ­րում ապ­րող հա­յի պատ­կե­րա­ցում­նե­րում Ար­ցախն ա­մե­նից ա­ռաջ պա­տե­րազ­մի տե­սա­րան է, զո­հեր… Ես ու­զում եմ, որ փոխ­վի այդ մտա­ծե­լա­կեր­պը։ Ու­զում եմ, որ մար­դիկ շո­շա­փեն, տես­նեն ար­ցախ­ցու խն­դիր­նե­րը։ Ոչ բո­լոր հա­յերն են հնա­րա­վո­րու­թյուն ու­նե­ցել այ­ցե­լել Ար­ցախ և մո­տի­կից զգալ այդ ա­մե­նը։ Իսկ գա­լու հա­մար շփ­վե­լու կա­մուրջ­ներ են պետք, հա­րա­բեր­վե­լու … Ար­գեն­տի­նա­յում սո­վո­րող հայ ա­շա­կեր­տը պետք է ճա­նա­չի, շփ­վի ար­ցախ­ցի դպ­րո­ցա­կա­նի հետ, նրա ծնո­ղը՝ մեր ծնող­նե­րի հետ, պե­տա­կան պաշ­տո­նյան՝ հա­մայն­քա­յին գործ­չի հետ, դա­սա­խո­սը՝ դա­սա­խո­սի, ի­րա­վա­բա­նը՝ ի­րա­վա­բա­նի… Նման կա­պեր են անհ­րա­ժեշտ՝ Ար­ցա­խը աշ­խար­հին ճա­նա­չե­լի դարձ­նե­լու հա­մար։ Եվ դա պետք է ար­վի Սփյուռ­քի մի­ջո­ցով, ո­րի հետ պետք է ստեղ­ծել գոր­ծըն­կե­րու­թյուն։ Բայց այս­տեղ կա մի մեծ և ցա­վոտ խն­դիր. Սփյուռ­քին եր­բեք չպետք է դի­տար­կել որ­պես փող ձեռք բե­րե­լու աղ­բյուր։ 90-ա­կան­նե­րից ե­կած այս մտա­ծե­լա­կեր­պը, որ նստ­վածք է տվել մեր մեջ, ի վեր­ջո, պետք է փոխ­վի։ Սփյուռ­քա­հայն էլ ու­նի խն­դիր­ներ, նա էլ իր երկ­րի տն­տե­սա­կան ճգ­նա­ժամն է կրում ու­սե­րին, մտա­ծում է իր լե­զուն, իր ե­կե­ղե­ցին պահ­պա­նե­լու, ե­րե­խա­յի կր­թու­թյան մա­սին… Այ­սինքն՝ Սփյուռքն էլ ներ­սում իր կռիվն ու­նի, հեշտ հո՞ չէ 400 տար­վա հայ­կա­կան հա­մայնք պա­հե­լը, թե­կուզ Ի­րա­նի Իս­լա­մա­կան Հան­րա­պե­տու­թյու­նում։ Միայն 5-6 հայ­կա­կան դպ­րոց ու­նենք այն­տեղ, ո­րոնց ա­շա­կերտ­ներն ինձ պես հա­յե­րեն են խո­սում։ Եվ դա ա­նե­լու հա­մար անհ­րա­ժեշտ են փող և ռե­սուրս։ Ուս­տի ա­ռա­ջին հեր­թին պետք է փոխ­վի մեր մտա­ծե­լա­կեր­պը, այն է՝ ե­թե դու սփյուռ­քում ես ապ­րում, ու­րեմն դու հա­րուստ ես և պետք է օգ­նես ինձ...

Եր­բեմն պետք է ինք­ներս մեզ հարց տանք, իսկ ին­չո՞վ ենք մենք օգ­նում Սփյուռ­քին, ի՞նչ կա­րող ենք մենք տալ նրանց։ Երբ ա­սում ենք, որ Սփյուռ­քը նաև մեր գոր­ծըն­կերն է, դա նշա­նա­կում է, որ պետք է ի­րար օգ­նենք, միա­կող­մա­նի չպի­տի լի­նի այդ գոր­ծըն­կե­րու­թյու­նը։ Իսկ դրա հա­մար ծրագ­րեր պետք է մշակ­վեն։
Իմ շր­ջա­գա­յու­թյուն­նե­րի ժա­մա­նակ ես նկա­տել եմ, որ պա­տե­րազ­մից հե­տո սփյուռ­քա­հա­յու­թյան մոտ տագ­նապ կա, կեղծ ին­ֆոր­մա­ցիա, ո­րին նպաս­տում է շատ հա­ճախ թշ­նա­մու կող­մից ուղ­ղորդ­ված մե­դիար­շա­վը։ Մար­դիկ մտա­ծում են, թե Ար­ցախ չկա այլևս, ա­սում են՝ «ի՞նչ Ար­ցախ, Ար­ցա­խը տվել-պր­ծել են...»: Ստիպ­ված նրանց բա­ցատ­րում ենք, հա­մո­զում, պատ­մում, օրինակ, Թա­ղա­վար­դի և այն­տեղ ապ­րող մարդ­կանց ու դպ­րո­ցում սո­վո­րող ա­շա­կերտ­նե­րի մա­սին, ներ­կա­յաց­նում թշ­նա­մու կող­մից թի­րախ դար­ձած բնա­կա­վայ­րի խն­դիր­նե­րը... Ու դրա­նից հե­տո միայն Ար­ցա­խը նրանց հա­մար շո­շա­փե­լի է դառ­նում և ջարդ­վում են այն կեղծ պա­տե­րը, որ, իբր, Ար­ցախ չկա, հույս չկա, ա­պա­գա չկա։ Այս ա­ռու­մով շփում­նե­րը Սփյուռ­քի հայ հա­մայ­նք­նե­րի հետ ա­ռա­ջին հեր­թին նպաս­տում են, որ այս կեղծ ին­ֆոր­մա­ցիան վե­րա­նա։ Այ­ցե­րը մեզ հնա­րա­վո­րու­թյուն են տա­լիս կա­պեր ստեղ­ծել, ո­րոնք միտ­ված են ա­պա­գա­յին։
- Այ­սինքն՝ Դուք նաև հիաս­թա­փու­թյուն եք նկա­տել սփյուռ­քա­հա­յե­րի մոտ, ին­չը, թերևս, բնա­կան է։ 30 տա­րի շա­րու­նակ հա­զա­րա­վոր սփյուռ­քա­հայ բա­րե­րար­ներ ձեռք են մեկ­նել Ար­ցա­խին, նրանց ներդ­րում­նե­րով կա­ռուց­վել են դպ­րոց­ներ, բուժ­կե­տեր, հա­մայն­քա­յին կենտ­րոն­ներ, ջրա­տար­ներ և այլն, ո­րոնց մեծ մա­սը մնա­ցել է թշ­նա­մու հս­կո­ղու­թյան տակ...
- Չեմ թաքց­նում՝ կա հիաս­թա­փու­թյուն, վս­տա­հու­թյան կո­րուստ, ա­պա­գա­յին միտ­ված ծրագ­րե­րի բա­ցա­կա­յու­թյուն... Այ­սինքն՝ այն ա­մե­նը, ինչ կա նաև մեզ մոտ՝ Հա­յաս­տա­նում և Ար­ցա­խում։ Դրա հա­մար եմ ա­սում՝ շփում­նե­րը պետք է շա­րու­նակ­վեն ու կա­պե­րը սեր­տաց­վեն։ Հա­ջորդ քայ­լը, որ պետք է ար­վի մեր կող­մից, քույր դպ­րոց­նե­րի ծրա­գիրն է. գա­ղա­փա­րը սկ­սե­ցինք կյան­քի կո­չել ԱՀ ԿԳՄՍ նախ­կին նա­խա­րար Լու­սի­նե Ղա­րա­խա­նյա­նի հետ, իսկ այժմ էլ շա­րու­նա­կում ենք նոր նա­խա­րա­րի հետ միա­սին։ Ծրագ­րի նպա­տա­կը հետևյալն է. Ար­ցա­խի յու­րա­քան­չյուր դպ­րոց պետք է կապ­վի Սփյուռ­քի որևէ հա­մայն­քի մեկ այլ կր­թօ­ջա­խի հետ։ Այս ձևով մենք մարդ­կա­յին պարզ շփում­ներ կա­պա­հո­վենք ու­սու­ցիչ­նե­րի, ա­շա­կերտ­նե­րի և, ին­չո՞ւ չէ, ծնող­նե­րի հա­մար։ Եր­կուս­տեք քն­նար­կում­ներ, խոր­հր­դատ­վու­թյուն­ներ կար­վեն, էլ ա­վե­լի կխո­րա­նան կա­պե­րը։
Մեկ այլ խն­դիր ևս գո­յու­թյուն ու­նի։ Ինչ­պես ար­դեն նշե­ցինք, 30 տար­վա ըն­թաց­քում հա­զա­րա­վոր սփյուռ­քա­հայ բա­րե­րար­ներ են ա­ջակ­ցու­թյուն ցու­ցա­բե­րել Ար­ցա­խին։ Ու­զում եմ մա­տյան կամ, այս­պես ա­սած, ցու­ցակ կազ­մենք, որ­տեղ գր­ված կլի­նեն բո­լոր այն մարդ­կանց ա­նուն­նե­րը, ով­քեր սկ­սած թե­կուզ 1000 դրա­մից, մինչև մի­լիո­նա­վոր դո­լար­ներ ներդ­րում են ու­նե­ցել Ար­ցա­խի զար­գաց­ման գոր­ծում։ Ար­ցա­խում կան դպ­րոց­ներ, ո­րոնց մուտ­քի ցու­ցա­տախ­տակ­նե­րի վրա գր­ված է վե­րա­նո­րո­գո­ղի կամ կա­ռու­ցո­ղի ա­նու­նը։ Բայց երբ մտ­նում ես դպ­րոց և հարց­նում տնօ­րե­նից, թե ճա­նա­չո՞ւմ են այդ բա­րե­րա­րին, կապ ու­նե՞ն նրա հետ... Պարզ­վում է՝ ո­չինչ չգի­տեն և տար­բեր պատ­ճա­ռա­բա­նու­թյուն­ներ են ա­սում։ Պետք է պահ­պա­նենք մեր ե­րախ­տա­պարտ ու շնոր­հա­կալ կեց­ված­քը: Նկա­տի ու­նեմ թե­կուզ մեկ զանգ՝ ծնն­դյան և տոն օ­րե­րին։ Մարդ­կանց ցույց տվեք, որ դուք չեք մո­ռա­ցել նրանց, չեք ակն­կա­լում ինչ-որ բան... Սա է խն­դի­րը, և սա միայն մե­կի մա­սին չէ։ Ա­մեն մեկս ա­նե­լու, շտ­կե­լու բան ու­նենք։
-Դուք մաս­նակ­ցում եք մի­ջազ­գա­յին խոր­հր­դա­ժո­ղով­նե­րի, ակ­տիվ հա­սա­րա­կա­կան-քա­ղա­քա­կան գոր­ծու­նեու­թյուն եք ծա­վա­լում... Դժ­վար չէ՞, ար­դյոք, ե­րի­տա­սարդ կնոջ հա­մար, այդ ա­մե­նը չե՞ն խան­գա­րում ըն­տա­նի­քին։
-Ըն­տա­նիքս մեծ չէ, ու­նեմ 4,5 տա­րե­կան դուստր, ո­րը բնա­վո­րու­թյամբ ինձ նման է, և այդ տա­րի­քում ինձ հաս­կա­նում է։ Ա­մու­սինս իմ թի­կունքն է, ըն­տա­նի­քիս վա­հանն է, իմ խոր­հր­դա­տուն է, լա­վա­գույն ըն­կերն է... Նա ըմ­բռ­նու­մով է մո­տե­նում հար­ցին, որ ես ընտ­րել եմ Ար­ցա­խը, ընտ­րել եմ քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը։ Մի խոս­քով՝ եր­ջա­նիկ եմ, որ ու­նեմ հա­մե­րաշխ ու կա­յա­ցած ըն­տա­նիք։
Ինձ հա­մար քա­ղա­քա­կա­նու­թյու­նը հա­ճե­լի գործ է, բայց խա­բե­լու ար­վեստ չէ։ Եր­բեք չեմ փոր­ձել հա­սա­րա­կու­թյա­նը խա­բել, իմ պար­տա­կա­նու­թյուն­նե­րի կա­տար­ման ժա­մա­նակ սու­տը մղել ա­ռա­ջին պլան։ Ես ու­նեմ կյան­քի մեկ ու­ղե­նիշ՝ ու­ղիղ նա­յել ճշ­մար­տու­թյան աչ­քե­րին, ըն­դու­նել այն՝ ինչ­պես կա, և ո­րո­շում­ներ կա­յաց­նել։ Որ­քան էլ դա­ռը լի­նի՝ եր­բեք չպետք է փախ­չել ճշ­մար­տու­թյու­նից։ Մեկ է՝ մի օր այն կանգ­նե­լու է...
-Ար­ցա­խի ա­պա­գան ինչ­պե՞ս եք տես­նում։
- Այ­սօր­վա մեր ի­րա­վի­ճա­կը փա­կու­ղու է նման­վում։ Հա­ճախ ենք ինք­ներս մեզ հար­ցեր տա­լիս, թե ինչ է լի­նե­լու այս ա­մե­նի վեր­ջը... Եր­բեմն հու­սալք­վում ենք, եր­բեմն հու­սա­վառ­վում... Ա­վագ սերն­դին ես հա­ճախ ա­սում եմ՝ ՙգի­տե՞ք, դուք եր­ջա­նիկ եք, քան­զի հա­մար­վում եք հաղ­թա­նա­կած սե­րունդ՚։ Իսկ ես եր­կու տա­րի է՝ ինձ պարտ­ված, ա­նիծ­ված սե­րունդ եմ հա­մա­րում, ո­րի մի մա­սը զոհ­վեց 2020-ին... Բայց մենք պետք է եզ­րա­հան­գում­ներ ա­նենք և մեր սխալ­նե­րի վրա սո­վո­րենք... Սա պետք է ա­նենք ա­մեն մեկս ան­հա­տա­պես և հա­վա­քա­կա­նո­րեն։ Ցա­վոք, ես հի­մա չեմ տես­նում այդ եզ­րա­հան­գում­նե­րը՝ ան­կախ այն բա­նից, թե որ­տեղ ենք ապ­րում՝ սփյուռ­քյան մի բա­րե­կե­ցիկ երկ­րո՞ւմ, Հա­յաս­տա­նո՞ւմ, թե՞ Ար­ցա­խում.... Մենք հետևու­թյուն­ներ չենք ա­նում և չենք ուղղ­վում... Իմ այս եր­կու­սու­կես տար­վա շփում­նե­րը հենց դրա հա­մար են՝ ե­կեք մտա­ծենք մեր սխալ­նե­րի մա­սին։ Այ­սու­հան­դերձ՝ ա­մեն ինչ վեր­ջա­ցած չէ, բզկտ­ված ենք, բայց պետք է ոտ­քի կանգ­նել, և ա­մե­նա­կարևո­րը՝ ու­նե­նանք ներ­քին հա­մե­րաշ­խու­թյուն...

Հարցազրույցը վարեց
Լաուրա ԳՐԻԳՈՐՅԱՆԸ