ՏՈԿԱԼՈՒ ԵՎ ԱՊՐԵԼՈՒ ԵՆՔ
Մեր երկիրը ծանր օրեր է ապրում, իր պատմության թերևս դժվարագույն ժամանակաշրջանը: Արնախում ոսոխը, շրջապատած, գայլային երախը լայն բացած, ժանիքները սրած, սպասում է մեզ կուլ տա: Մեր այս վիճակը ժամանակակից եզրույթով կոչվում է շրջափակում: Դա, ըստ էության, նույն պաշարումն է, որ քարեդարից հասել է մինչև մեր օրերը: Բառն իր հիմքում ունի որևէ բանի առկա քանակության, հավաքված, կուտակված, դեռևս գոյություն ունեցող որևէ բանի/՝ մթերք, զինամթերք, հումք/ հասկացություն:
Արցախը փաստացի պաշարման մեջ է՝ զրկված նորմալ կենսապայմաններն ապահովող միջոցներից՝ գոյատևելով սոսկ ներքին պաշարներով: Ինչքա՞ն կարող ենք դիմանալ: ԱՀ կառավարությունը խնայողական ռեժիմի անցնելու որոշում է ընդունել՝ վառելիքի, էլեկտրաէներգիայի, դեղերի, երևի շուտով նաև՝ պարենամթերքի: Արցախը դարձել է նորօրյա Մուսա լեռ: Արցախցին հավաքել է ուժերը և դիմակայում է: Մաքառում է արժանապատվորեն, խուճապի չմատնվելով, քանզի գիտակցում է, որ խուճապը մահվան դուռը հասցնող ամենակարճ ուղին է:
Հիմա տեղը և ժամանակը չէ երեսարանք տալու, թե ինչո՞ւ անցած երեք տասնամյակներին մեզ շռայլություններ ենք թույլ տվել: Այժմ, երբ նորանշանակ պետնախարար Ռուբեն Վարդանյանն ասում է, որ կառավարական որոշումներից ավելի շատ վերնախավն է օգտվել, քան ժողովուրդը ու հետամուտ է, որ օրենքի առաջ բոլորը հավասար լինեն, ուրախանում ենք: Վերը նշած պաշարների շարքում պետք է լինեն նաև արդարությունը, հավատը, որոնց առկայությունից ծնվում են հույսը, ոգու ուժը: Արդարություն, որը հավատի աղբյուրն է: Հենց այդ հավատի նշույլն է, որ օգնում է արցախցուն լինել-չլինելու նժարը թեքել դեպի լինելություն: Այս պաշարումը նաև ոգու ուժի, համբերության փորձարկում է, ոգու փորձություն: «Եթե համբերությունը թել է, մերը պիտի պարան կոչվի և հյուսված լինի ոչ թե թելերից, այլ ջղերից մեր սեփական, մեր մկաններից ու նյարդերից»,-ասում էր Պարույր Սևակը:
Արցախի պաշարումից մի քանի օր առաջ Հայաստանի գիտական, ռազմական, քաղաքական, փորձագիտական հանրույթի երևելի ներկայացուցիչներ էին եկել այստեղ խորհրդաժողովի: Ներկայացնելով աշխարհաքաղաքական գործընթացներով պայմանավորված Արցախի ծանր վիճակը՝ միևնույն ժամանակ վիճակից դուրս գալու ելքեր մատնանշեցին: Բացի քաղաքական, դիվանագիտական հնարավորություններից, որ ունենք, նշեցին շատ կարևոր ներքին կազմակերպվածության հարցը: Ամենայն հայոց բանաստեղծն էլ էր ասում, որ «Ուրիշ ճանապարհ չկա. ներսից է լինելու հաստատ փրկությունը, որովհետև ներսից ենք փչացած»:
Ուղղակի պետք է տոկալ, պետք է դիմանալ, ինչին մենք սովոր ենք: 90-ականներին հաղթեցինք, որովհետև կար հավատ:
Չկորցնենք այդ հավատը: Հավատանք, որ նորից տոնելու ենք հաղթանակներ: Վկայությունը՝ մեր հաղթանակների այն շարանը ծանրագույն վիճակներիից հետո և ելք գտնելու արցախյան զարմանալի հնարամտությունը:
Եվ ուրեմն՝
Մենք ապրելու ենք, ինչ էլ պատահի,
Մեր հողի վրա մերն ենք լինելու,
Մեր անտեր գլխի տերն ենք լինելու,
Մենք ապրելու ենք, ինչ էլ պատահի...
/Հ. Սահյան/:
Սվետլանա ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ